Pochodzenie nikotyny
Spośród wielu związków chemicznych zawartych w dymie tytoniowym, substancją uzależniającą zawartą w dymie tytoniowym jest nikotyna. Nikotyna jest jednym z kilku alkaloidów roślin z rodzaju tytoń (Nicotiana sp.).
Alkaloidy wytwarzane przez rośliny mają za zadanie zatruć, porazić neurotoksyną lub odstraszyć smakiem potencjalnego wroga, czyli zwierzęta. Te toksyczne i neurotoksyczne właściwości alkaloidów i ich wtórnych metabolitów (np. terpenoidów) od wieków wykorzystywano w ziołolecznictwie, a potem w farmakoterapii. Niestety właściwości halucynogenne tych substancji sprawiły, że zaczęto je stosować w formie afrodyzjaków, które następnie wpłynęły na rozwój rynku narkotykowego.
Nikotyna jako narkotyk
Są substancje uzależniające „do”, czyli stymulujące (np. nikotyna, amfetamina), i uzależniające „od”, dające uspokojenie (np. benzodiazepiny, opioidy), czy wreszcie symulujące projekcję psychotyczną, depersonalizację i derealizację – wywołujące dezorganizację funkcjonowania psychiki (np. halucynogeny).
Nikotyna inhalowana wraz z dymem tytoniowym odpowiada za mechanizmy neurofizjologiczne prowadzące do uzależnienia u człowieka. Zawartość nikotyny w tytoniu papierosowym wynosi około 1–2% suchej masy. Jeden papieros zawiera przeciętnie około 2 mg nikotyny. W dymie powstałym z jednego papierosa znajduje się w przybliżeniu 1 mg nikotyny.
Zobacz też: Skład dymu tytoniowego
Nikotyna – lotna śmierć
Szkody zdrowotne palenia tytoniu wywołują natomiast w większości inne substancje zawarte w dymie tytoniowym, w tym głównie długożyjące wolne rodniki pochodne węglowodorów aromatycznych.
Nikotyna także powoduje szkody somatyczne przez jej wpływ na naczynia i na ciśnienie krwi. Jest to jednak działanie niewspółmiernie mało szkodliwe w stosunku do szkód somatycznych wywoływanych przez inne niż nikotyna składniki dymu tytoniowego.
Wypalenie papierosa
Nikotyna jest natychmiast wchłaniana z płuc w czasie zaciągania się dymem tytoniowym. W ciągu 20–40 sekund osiąga maksymalne stężenie w ośrodkowym układzie nerwowym. Wchłania się 80–90% inhalowanej z dymem nikotyny (czyli 0,8–0,9 mg nikotyny). Okres półtrwania nikotyny w organizmie wynosi średnio 100–150 minut, jej głównego metabolitu kotoniny – 770–1330 min. Biologiczny okres półtrwania nikotyny w mózgowiu wynosi 2 godziny. Okres ten jest osobniczo zmienny i zależy od wielu środowiskowych czynników modyfikujących, takich, jak: dieta, leki i inne ksenobiotyki, płeć czy pora dnia.
Metabolizm nikotyny
Metabolizm nikotyny jest dość skomplikowany i zachodzi głównie w wątrobie. 8–10% substancji wydzielane jest z organizmu w formie niezmienionej. Nikotyna ulega przemianom metabolicznym i nieenzymatycznym do nornikotyny, kotoniny, norkotyniny i wielu innych metabolitów pośrednich. Przy metabolizmie wszystkich form nikotyny uczestniczą enzymy wątrobowe tj. UGT1A4, monooksydaza 3, CYP2A6 i CYP2D6 oraz oksydaza aldehydowa.
Zobacz też: W jaki sposób uzależniamy się od nikotyny?
Źródło: Wydawnictwo Continuo, "Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; Rozdział 5. neurofizjologiczne mechanizmy uzależnienia od nikotyny.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
