Choroby pasożytnicze układu nerwowego nie są nam zupełnie obce. Wprawdzie kiedyś stanowiły przede wszystkim problem krajów tropikalnych. Jednakże liczne podróże i emigracja ludności sprawiły, że jest to istotne zagadnienie również dla krajów takich jak Polska. Choroby pasożytnicze wywoływane są zarówno przez pierwotniaki jak i przez robaki.
Czym grozi kąpiel w brudnych zbiornikach wodnych?
Pierwotniaki z gatunku Naegleria oraz Acanthamoeba, żyjące w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych, są śmiertelnie niebezpieczne dla układu nerwowego. Mogą wywoływać pierwotne amebowe zapalenie mózgu – Naegleria lub ziarniniakowe przewlekłe zapalenie mózgu – Acanthamoeba. Objawy pierwszej choroby przypominają bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Później pojawiają się osłupienie, śpiączka i zgon. Ziarniniakowe zapalenie mózgu charakteryzuje się podostrymi objawami mogącymi sugerować ropień mózgu lub nowotwór. Potem występują zaburzenia świadomości. Na szczęście zakażenia pierwotniakami są sporadyczne, ale, gdy już do nich dojdzie, zazwyczaj kończą się zgonem. Aby uchronić się przed nimi, należy unikać kąpieli w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych.
Niebezpieczeństwo dla podróżników…
Niezwykle groźną chorobą, z którą mogą spotkać się zwłaszcza osoby wyjeżdżające do krajów tropikalnych, jest malaria. Wywołuje ją pierwotniak – zarodziec sierpowaty. Jaki ma ona związek z układem nerwowym? Niestety istnieje bardzo niebezpieczna jej postać zwana malarią mózgową. Jej częstość wynosi od 1 do 10% przypadków szpitalnych. Warto o niej jednak pamiętać, gdyż śmiertelność w przypadku postaci mózgowej jest bardzo wysoka ( nawet do 89%). Dlatego niezwykle istotnie jest natychmiastowe podjęcie leczenia (chlorochina, chinina, meflochina, chinidyna).
Sprawdź: Co powinniśmy wiedzieć o malarii?
Oprócz objawów ogólnej inwazji zarodźca (gorączka lub hipotermia, żółtaczka, powiększenie śledziony, niedokrwistość, hipoglikemia, niewydolność nerek, obrzęk płuc) występują też objawy dodatkowe. U dorosłych są to: zaburzenia świadomości aż do śpiączki, majaczenie, splątanie, objawy psychotyczne, agresja, drgawki (u 40%). U dzieci natomiast obserwuje się drgawki lub porażenie jednostronne. Bardziej gwałtownie pojawia się śpiączka. Aby uniknąć tej choroby, należy stosować odpowiednią profilaktykę. Podczas tropikalnych podróży ważne jest używanie płynów odstraszających komary (to one przenoszą zarodźca malarycznego), spanie pod moskitierami, przyjmowanie profilaktycznie leków antymalarycznych.
Toksoplazma w układzie nerwowym
Toksoplazmoza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka – Toxoplazma gondii. Jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych. Większość zakażeń przebiega bezobjawowo. Ośrodkowy układ nerwowy jest atakowany przez toksoplazmę, zazwyczaj u osób z obniżona odpornością (AIDS, glikokortykoterapia, immunosupresja). Na skutek zakażenia dochodzi do zapalenia mózgu, wytworzenia ropnia a później do tzw. encefalopatii toksoplazmowej. Do objawów należą m.in. bóle głowy, zawroty, zaburzenia równowagi, zaburzenia psychiczne, drgawki, osłabienie, oczopląs. U osób z AIDS ta postać toksoplazmozy bardzo niekorzystnie rokuje.
Jeżeli dojdzie do infekcji w czasie ciąży, dziecko może się zarazić. Występuje wtedy tzw. toksoplazmoza wrodzona. Może przebiegać w różnych postaciach. Jeśli dotyczy układu nerwowego pojawiają się: wodogłowie lub małogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki, zwapnienie śródmózgowia. W konsekwencji, w dalszych latach życia pojawia się opóźnienie rozwoju fizycznego i umysłowego dziecka. Dlatego kobiety planujące ciąże powinny zbadać sobie poziom przeciwciał przeciw Toxoplasma gondii i podjąć odpowiednią profilaktykę.
Robaki niebezpieczne dla mózgu?
Tasiemiec uzbrojony, a właściwie jego larwa - wągier, może być bardzo szkodliwy dla układu nerwowego. Można zrazić się wągrami poprzez spożywanie pokarmów zanieczyszczonych jajami tasiemca. Profilaktyka obejmuje, więc przestrzeganie prawidłowej higieny podczas spożywanie i przygotowywania posiłków. Choroba wywoływana przez wągry to cysticerkoza, jej postać atakująca układ nerwowy – neurocysticerkoza. Jest ona bardzo częstą postacią i jednocześnie bardzo niebezpieczną. Może rozwinąć się od 1 roku do nawet 30 lat po zakażeniu larwami tasiemca.
Sprawdź: Ropień mózgu - co to takiego?
Oprócz mózgu i rdzenia kręgowego, wągry wielokrotnie lokalizują się w gałce ocznej, gdzie mogą doprowadzić do utraty wzroku. 50 % przypadków neurocysticerkozy przebiega bezobjawowo. Choroba charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji. Pojawiające się objawy to: drgawki, zaburzenia psychiczne (zaburzenia emocjonalne, halucynacje, apatia), objawy związane ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego (nudności, wymioty, bóle głowy, zaburzenia widzenia). Leczenie farmakologiczne w przypadku czynnej inwazji obejmuje stosowanie albedazolu lub prazykwantelu. Zalecane jest również leczenie objawowe (np. przeciwdrgawkowe).
Zakażenie pasożytami mogą być bardzo groźne. Dają różne objawy w zależności od czynnika, który je wywołuje (pierwotniak, robak). Można ich uniknąć pamiętając o odpowiednich zasadach profilaktyki.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
