fot. Fotolia
Czym jest palec przeskakujący (trzaskający, strzelający)?
Palec przeskakujący jest jednym z najczęstszych powodów dolegliwości bólowych ręki. Powoduje zaburzenia jej funkcji i występuje około 3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Z problemem tym borykają się najczęściej kobiety w wieku 40-60 lat. Często występuje również u pań w ciąży, co związane jest ze zwiększonym oddziaływaniem hormonów.
Proces chorobowy polega na przewlekłym zapaleniu błony maziowej pochewki ścięgien zginaczy palców. Dochodzi do przerostu błony maziowej pochewki i ucisku przesuwającego się w niej ścięgna przez więzadło pierścieniowate A1 na wysokości stawu śródręczno-paliczkowego. Powstaje konflikt przesuwającego się ścięgna z więzadłem obrączkowatym A1, co daje charakterystyczne objawy przeskakiwania.
Jak rozpoznać to schorzenie?
Pierwotna przyczyna choroby często nie jest znana. Być może powtarzające się mikrourazy na tle zaburzonej budowy anatomicznej więzadła mogą zainicjować przewlekły stan zapalny.
Rozwojowi palca przeskakującego sprzyjają: reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, dna moczanowa, amyloidoza.
Które palce przeskakują?
Najczęściej zmiany dotyczą palca serdecznego i kciuka. W reumatoidalnym zapaleniu stawów – najczęściej palca środkowego. Często zmiany występują w wielu palcach i obu rękach.
Zobacz też: Jak wyleczyć ganglion?
Jak zdiagnozować palec trzaskający?
Początkowo w palcu pojawia się niebolesne przeskakiwanie, które z czasem staje się bolesne. Przeskakiwanie występuje w trakcie wyprostu palca. Ból umiejscawia się nad stawem śródręczno-paliczkowym. Nieleczony palec może zostać w końcu zablokowany w pozycji zgięciowej lub wyprostnej. Z czasem dochodzi do utrwalonych przykurczów stawowych w stawach międzypaliczkowych bliższych (PIP), co sprawia trudności diagnostyczne.
W trakcie badania można wyczuć niewielki guzek okolicy stawu śródręczno-paliczkowego (MCP) po stronie dłoniowej. Często jest on bolesny przy ucisku. Gdy pacjent zgina palec, dochodzi do jego zablokowania.W trakcie czynnego wyprostu palca możemy zauważyć charakterystyczne przeskakiwanie. Przy bardziej zaawansowanym procesie chorobowym może być konieczna pomoc drugiej osoby w celu wyprostowania palca.
Rozpoznanie powinniśmy potwierdzić badaniem USG. Jest ono stosunkowo proste do wykonania w przypadku palca trzaskającego. Możemy w nim uwidocznić nadmiar płynu zapalnego w pochewce ścięgna, przerost więzadła obrączkowatego A1 oraz rozplem błony maziowej pochewki w przypadku, gdy choroba dotyczy reumatoidalnego zapalenia stawów. Badaniem USG-Doppler możemy ocenić także aktywność procesu zapalnego.
Jak leczyć palec trzaskający?
Najskuteczniejszym leczeniem palca przeskakującego jest leczenie operacyjne. W przypadku świeżych zmian leczenie zachowawcze w postaci fizykoterapii, niesteroidowych leków przeciwzapalnych i unieruchomienia może zmniejszyć dolegliwości bólowe, z reguły jednak nie daje trwałego efektu.
W przypadkach, które dotyczą tylko jednego palca, a w których proces zapalny trwa krócej niż 6 miesięcy, można spróbować podać miejscowo kortykosteroid do pochewki ścięgna. Podanie kortykoidosterydu powinno się odbywać pod kontrolą USG, aby lek podać do pochewki ścięgna, a nie do ścięgna! Nieprawidłowe podanie kortykosteroidu do samego ścięgna może spowodować jego zerwanie, co jest bardzo ciężkim i trudnym w leczeniu powikłaniem. W przypadku niepowodzenia lub nawrotu dolegliwości nie powinniśmy powtarzać tej procedury. Przy kolejnym podawaniu kortykosteroidów ich skuteczność jest mniejsza, a ryzyko powikłań większe.Wtedy najwłaściwsze pozostaje leczenie operacyjne.
Podobnie w przypadku mnogich palców przeskakujących, długotrwałego procesu chorobowego (powyżej 6 miesięcy) czy pacjentów z cukrzycą najskuteczniejsze jest leczenie operacyjne.
Zobacz też: Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka?
Na czym polega zabieg i jakie jest ryzyko powikłań?
Zabieg polega na przecięciu więzadła A1, co umożliwia swobodny przesuw ścięgien w pochewce, nieznacznie tylko osłabiając siłę zgięcia palca.
Leczenie operacyjne w ośrodkach specjalizujących się w chirurgii ręki niesie za sobą znikome ryzyko powikłań. Jest leczeniem skutecznym i dającym trwały efekt. Przy dobrze wykonanym zabiegu praktycznie nie zdarzają się nawroty.
Alternatywą dla otwartego leczenia operacyjnego jest przezskórne przecięcie więzadła A1 za pomocą igły. Zaletą tego postępowania jest krótszy okres rekonwalescencji. Nie daje ono jednak możliwości oceny zaawansowania procesu chorobowego oraz niesie większe ryzyko uszkodzenia pęczka naczyniowo-nerwowego. Nie mamy również możliwości oceny więzadła A1. Zwiększa to ryzyko, że przetniemy go tylko częściowo i dojdzie do nawrotu dolegliwości.
W przypadku pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów często zamiast przecięcia więzadła A1 musimy wykonać wycięcie zmienionej zapalnie błony maziowej pochewki ścięgien zginaczy.
Znieczulenie w trakcie operacji
Znieczulenie w trakcie operacji polega najczęściej na blokadzie splotu ramiennego. Znieczulona jest tylko operowana kończyna górna. Operacja wykonywana jest w trybie jednodniowym. Chory przeważnie tego samo dnia wychodzi do domu. Możliwe jest wykonanie operacji w znieczuleniu miejscowym. W tym przypadku powinien to jednak wykonać doświadczony chirurg.
Po zabiegu
Po operacji nie stosuję się unieruchomienia gipsowego. Blizna skórna jest niewielka, a okres rekonwalescencji trwa około 3-4 tygodni. Chory wymaga niewielkiej dawki leków przeciwbólowych i przeciwobrzękowych przez kilka dni.
Chory z palcem przeskakującym nie powinien odraczać leczenia operacyjnego, gdyż leczenie zachowawcze jest nieskuteczne. Przewlekanie procesu chorobowego prowadzi do nasilenia dolegliwości bólowych, a z czasem do upośledzenia funkcji ręki. Podawanie kortykosteroidów powinno być zarezerwowane w zasadzie tylko do sytuacji, gdy chory nie godzi się na leczenie operacyjne.
Zobacz też: Na czym polega nieoperacyjne leczenie przykurczu Dupuytrena?
Autor: dr Rafał Kania, Klinika Chirurgii Plastycznej i Chirurgii Ręki Model Med
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
