Spis treści:
- Przetoka tętniczo-żylna – czym jest?
- Objawy przetoki tętniczo-żylnej
- Przetoka tętniczo-żylna – możliwe powikłania
- Przetoka tętniczo-żylna – czynniki ryzyka
- Leczenie przetoki tętniczo-żylnej
- Czy przetoka tętniczo-żylna może być potrzebna?
Czym jest przetoka tętniczo-żylna?
Przetoka tętniczo-żylna to bezpośrednie połączenie między tętnicą a żyłą. Prawidłowo krew płynie zazwyczaj z tętnic do naczyń włosowatych, a dopiero z nich do żył. W przypadku przetoki naczynia włosowate są pomijane, co wiąże się z różnymi konsekwencjami.
Przetoka tętniczo-żylna może być wrodzona, powstać na skutek urazu, który przebił skórę, lub być stworzona sztucznie w celach leczniczych (np. jako dostęp naczyniowy do hemodializy przy chorobach nerek). Przetoki w płucach występują przy niektórych schorzeniach genetycznych, np. chorobie Oslera-Webera-Rendu. Przetoki mogą występować w każdej części ciała, najczęściej tworzą się w kończynach dolnych oraz pomiędzy naczyniami mózgowia.
Objawy przetoki tętniczo-żylnej
Objawy przetok tętniczo-żylnych mogą się różnić w zależności od miejsca występowania. Małe przetoki często nie dają żadnych symptomów.
- Ból,
- obrzęk,
- fioletowe wypukłości pod skórą, przypominające żylaki,
- wyczuwanie pod skórą tętniącej masy,
- zmęczenie,
- niewydolność serca,
- w przypadku przetoki w płucach mogą pojawić się: krwioplucie, sinica (sine lub blade usta lub paznokcie) oraz palce pałeczkowate,
- w przypadku przetoki w drogach pokarmowych możliwe jest krwawienie z układu pokarmowego.
Przetoki tętniczo-żylne rozpoznaje się za pomocą badania obrazowego, np. tomografii komputerowej, arteriografii lub USG Dopplera.
Przetoka tętniczo-żylna – możliwe powikłania
Przetoka tętniczo-żylna może przyczyniać się do wystąpienia różnych skutków ubocznych. Powikłaniem przetoki w kończynach może być zakrzepica żylna. Szybsze przepływanie krwi przez przetoki obciąża serce i z czasem może prowadzić do jego niewydolności. Jeśli przetoki są zlokalizowane w układzie pokarmowym może dojść do krwawień z jelitach lub żołądku.
Warto zauważyć, że krew w tętnicy i żyle płynie w przeciwnych kierunkach. Tętnica doprowadza krew do tkanek, zaś żyła zazwyczaj odprowadza ją z tkanek do serca. Co więcej, w tętnicy krew płynie pod wyższym ciśnieniem niż w żyle. Kiedy te naczynia połączą się, krew z tętnicy, gdzie ciśnienie jest wyższe, przepływa bezpośrednio do żyły. Tkanki, do których ta tętnica miała doprowadzić tlen i substancje odżywcze, są pominięte. Może to powodować niedokrwienie tych tkanek, ich zanik i ból. Dlatego osoby z przetoką mogą skarżyć się na bóle nóg spowodowany niedostatecznym zaopatrzeniem mięśni w tlen.
Bardzo rzadkim powikłaniem jest różna długość kończyn. Kiedy przetoka jest wrodzona, może dojść do wydłużenia kończyny na skutek wpływu ukrwienia na ośrodki wzrostu kości. Wówczas obie kończyny są niesymetryczne.
Przetoka tętniczo-żylna – czynniki ryzyka
Ryzyko powstania przetok tętniczo-żylnych zwiększają:
- podeszły wiek,
- cewnikowanie serca,
- nadciśnienie tętnicze,
- przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwzakrzepowych,
- nadwaga lub otyłość,
- płeć żeńska.
Leczenie przetoki tętniczo-żylnej
Przetoki tętniczo-żylne nie zawsze wymagają leczenia. Szczególnie małe zmiany, które nie powodują objawów, mogą pozostać do obserwacji. Zdarza się również, że dochodzi do samoistnego zamknięcia się przetoki bez interwencji medycznej.
W innych przypadkach jest kilka możliwości leczenia przetok tętniczo-żylnych:
- Ucisk - za pomocą urządzenia USG przetoka jest uciskana i w ten sposób zahamowuje się dopływ krwi do nieprawidłowych naczyń; ta metoda jest wykorzystywana głównie w leczeniu przetok w kończynach.
- Przezcewnikowa embolizacja - polega na umieszczeniu w pobliżu przetoki stentu, który powoduje zmianę kierunku przepływu krwi.
- Chirurgiczne usunięcie przetoki - szczególnie w przypadku dużych patologii, których nie można leczyć innymi sposobami.
Czy przetoka tętniczo-żylna może być potrzebna?
Najczęściej spotyka się przetoki tętniczo-żylne jatrogenne, wykonane celowo u pacjentów z chorobami nerek. Obecność czynnej przetoki umożliwia prowadzenie hemodializ, które są zabiegiem ratującym życie.
Kiedy funkcja nerek jest bardzo obniżona, krew wymaga oczyszczenia z krążących toksyn podczas hemodializ. U takich osób przetoka tętniczo-żylna jest wykonywana przez anestezjologa lub chirurga tak, aby była możliwość podłączenia sprzętu filtrującego i oczyszczającego krew ze zgromadzonych toksyn. Wymagana jest pisemna zgoda pacjenta na taki zabieg, a przed jego wykonaniem zalecane jest szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, czyli WZW B.
Nie każda osoba może być poddana takiemu zabiegowi. Przeciwwskazaniem do utworzenia przetoki tętniczo-żylnej jest znaczna otyłość i niewydolne serce. Otyłość powoduje, że naczynia przykryte są dużą ilością tkanki tłuszczowej i wykonanie zabiegu jest trudne. Przepływ przez przetokę tętniczo-żylną jest obciążeniem dla serca, z tego powodu przed jej wykonaniem należy mieć pewność, że podoła ono temu dodatkowemu obciążeniu. Warto pamiętać, że mogą również wystąpić powikłania w postaci krwawienia z rany, zakrzepu w wykonanej przetoce, zbyt małym lub zbyt dużym przepływem krwi przez przetokę czy niedokrwienia dłoni.
Co więcej, po wytworzeniu przetoki powinna być ona codziennie „trenowana” poprzez ściskanie piłeczki tak, aby naczynia poszerzyły się w stopniu umożliwiającym prowadzenie dializy. O przetokę należy dbać, ponieważ liczba naczyń, które można w tym celu ze sobą połączyć jest ograniczona.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 30.11.2011.
Czytaj także:
Ból łydek – przyczyny i sposoby leczenia
Krwawienie z nosa - o czym może świadczyć krew z nosa?
Jakiej witaminy brakuje, gdy pękają żyły? 9 produktów na wzmocnienie żył
Żylaki kończyn dolnych – objawy i metody leczenia
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
