Na początku dobra wiadomość. Trzustka to jeden z tych narządów, które niełatwo zniszczyć. Trzeba się naprawdę nieźle natrudzić, by zaszkodzić temu wyjątkowo małemu (0,1% masy ciała, waży ok. 10 dag), ale niesamowicie odpornemu organowi naszego ciała.
Co to jest OZT i PZT?
Niestety, jest i zła. Z powodu dużej odporności trzustki o jej stanie dowiadujemy się dopiero wtedy, gdy jest już musztarda po obiedzie. Najczęściej doszło już w niej do zapalenia:
- Ostrego, tzw. OZT
- Przewlekłego, tzw. PZT
Np. PZT to długotrwały, przewlekły proces zapalny toczący się w miąższu trzustki, prowadzący do nieodwracalnych zmian morfologicznych w obrębie tego narządu. Tempo rozwoju zmian chorobowych zależy od predyspozycji genetycznych oraz ilości wypijanego alkoholu i wypalanego tytoniu.
Obu zapaleniom towarzyszą:
- bóle
- czasami nudności
- biegunki
Świadczą one o tym, że uszkodzeniu uległa struktura trzustki, a to z kolei zaburzyło jej funkcjonowanie, np. doszło do zespołu złego wchłaniania.
Osoby cierpiące na OZT lub PZT na ogół chudną, ponieważ unikają jedzenia z obawy przed bólem i biegunką. W bardzo zaawansowanym stadium zapaleń dochodzi nawet do zwłóknień trzustki lub zaniku jej miąższu, czyli marskości.
Klasyczne objawy niewydolności tego narządu – biegunka tłuszczowa czy cukrzyca pojawiają się dopiero po wielu latach trwania choroby, gdy zniszczeniu ulegnie ponad 90% jego masy. W dodatku od wystąpienia pierwszych objawów do rozpoznania PZT upływa średnio 5 lat.
Ok. 70% chorych z PZT przeżywa 10 lat, a 45% przeżywa 20 lat. U ok. 4% chorych z PZT trwającym 20 lat rozwinie się rak trzustki.
Jak chronić zdrową trzustkę?
Najlepiej byłoby więc w ogóle nie dopuścić do zniszczenia trzustki. Unikać rzeczy, które jej szkodzą.
Należą tu przede wszystkim:
- Alkohol (ok. 80% przypadków). Nadużywanie wysokoprocentowych trunków, czyli wypijanie ponad dwóch jednostek alkoholu dziennie (dla mężczyzn) i ponad jednej dla kobiet, gdzie 1 jednostka to odpowiednik ok. 25 ml wódki.
- Palenie papierosów
- Wysokokaloryczna dieta z dużą zawartością białka i tłuszczu
Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju chorób trzustki należą również niektóre choroby, m.in.:
- kamica żółciowa
- zaburzenia lipidowe
- zakażenia wirusowe i bakteryjne
- zaburzenia autoimmunologiczne
Jak leczyć chorą trzustkę?
Jeśli zatem dochodzi do częstych i długo trwających bólów brzucha, szybkiego spadku wagi oraz biegunek tłuszczowych, powinniśmy jak najszybciej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub gastrologa.
W przypadku PZT zazwyczaj lekarz zaleca:
- środki na uśmierzenie bólu
- enzymy trzustkowe, które hamują wydzielanie kwasów tłuszczowych przez trzustkę.
Nieodzowna jest zmiana trybu życia.
Jak pomóc chorej trzustce?
W pierwszej kolejności trzeba natychmiast:
- Rzucić picie (nawet piwa)
- Rzucić palenia
- Przejść na restrykcyjną dietę, w której przede wszystkim zmniejsza się zawartość tłuszczu w posiłkach. O co najmniej 30 proc. musi też ogólnie zmaleć wartość energetyczna tego, co zjadamy dziennie. Oczywiście najlepiej jeśli dietę w takiej sytuacji ustawi dietetyk.
- Gotować posiłki (wyeliminować smażenie i pieczenie oraz wszystkie rodzaje obróbki termicznej, w której trzeba dodać tłuszcz)
Pierwsza pomoc przy dolegliwościach trzustkowych
Nim jednak dostaniemy się do lekarza, a może to trwać nawet kilka miesięcy, od razu warto zmienić dietę na lekkostrawną. Wyeliminować produkty i potrawy, które zmuszają trzustkę do intensywnej pracy. Oprócz tłuszczu są to duże ilości błonnika czy wzdymające.
UWAGA!
Na ogół są to produkty bardzo polecane w innego typu dietach. Czyli:
- wszystkie produkty z grubego przemiału, czyli tzw. gruboziarniste, ale też torty, ciasto francuskie, smażone na tłuszczu, np. pączki czy naleśniki, ciastka kruche, bułki maślane
- tłuste mięsa, czyli wołowinę, wieprzowinę, baraninę, mięso peklowane, mięso przypieczone, panierowane, tłusty drób (kaczkę, gęś), podroby i skórę z drobiu
- tłuste ryby morskie, np. śledzie, węgorze, makrele czy łososie
- tłuste i wędzone wędliny oraz kiełbasy, pasztety, pasztetową, salcesony i parówki
- zupy i sosy na tłustych wywarach tłustego mięsa lub kości, majonezy, zasmażki,
- smalec, łój, słonina, margaryny w kostkach
- frytki, placki ziemniaczane czy smażone ziemniaki
- surową i smażoną na tłuszczu cebulę, kapusty groch, fasolę i soję
- sery żółte, topione, pleśniowe, typu fromage
- niedojrzałe owoce, śliwki, agrest, porzeczki, jabłka i gruszki ze skórą, orzechy, migdały
- ostrą musztardę, pieprz, paprykę, esencjonalne gotowe sosy, majonez, czosnek
- cukierki, czekoladę, ciasto francuskie, kremy, torty
- mocną kawę, napoje gazowane
- Eliminacja tłuszczu z diety sprawia z kolei, że może w niej brakować witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E i K. Warto je więc suplementować.
Zioła w regeneracji trzustki?
Z pomocą trzustce przychodzą także trzy zioła. Najlepsze to:
Pokrzywa
Znakomicie wspomaga układ trawienny i przynosi ulgę. Zawiera witaminę K, flawonoidy oraz garbniki.
Można z niej przygotować napar lub syrop.
Żeby przygotować napar wystarczy 25 g liści zalać ½ litra wody. Pijemy go 3 razy dziennie.
Żeby przygotować napar 125 g soku z liści pokrzywy mieszamy ze 125 g miodu i podgrzewamy dopóki syrop nie nabierze jednolitej konsystencji. Nie należy go gotować. Pijemy po łyżeczce 2 razy dziennie.
Glistnik - jaskółcze ziele
Ma własności rozkurczowe, żółciopędne oraz bakteriobójcze. Zawiera dużo alkaloidów.
Można z niego przygotować napar. Jeden liść zalewamy szklanką wrzącej wody i parzymy ok. kwadransa. Taki napar wypijamy na świeżo trzy razy dziennie.
Piołun
Jest bardzo gorzki, lecz świetnie łagodzi stany zapalne trzustki. Zawiera też garbniki, flawonoidy i olejki eteryczne.
Można z niego przygotować napar. Jedną łyżeczkę ziół zalewamy szklanka gorącej wody i odstawiamy na ½ godziny. Najlepiej wypijać go na godzinę przed każdym posiłkiem.
Warto jednak pamiętać, że leczenie ziołami to dobra, lecz jedynie wspomagająca terapia. Pijąc zioła, nie należy przerywać ani kuracji przepisanej prze lekarza, ani diety.
Polecamy! Sprawdź, co szkodzi twojej trzustceZobacz, co jeść, by zmniejszyć zawartość tłuszczu i trójglicerydów we krwiZdrowy jak Skandynaw - jak oni to robią, że nie tyją i nie chorują
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
