Spis treści:
- Czym jest dur brzuszny (tyfus)?
- Dur brzuszny - objawy
- Wysypka przy durze brzusznym
- Gorączka przy durze brzusznym
- Nietypowe objawy duru brzusznego
- Leczenie duru brzusznego
- Szczepienie na dur brzuszny
- Inne metody zapobiegania durowi brzusznemu
Czym jest dur brzuszny (tyfus)?
Dur brzuszny, inaczej tyfus lub tyfus brzuszny, jest to ostra ogólnoustrojowa choroba zakaźna, którą wywołuje pałeczka Salmonella tiphi. Bakteria dostaje się do organizmu przez układ pokarmowy. Dur brzuszny zaliczany jest do choroby brudnych rąk. Jest to choroba groźna, ponieważ aż 10% osób umiera w przypadku braku leczenia.
Źródłem zakażenia durem brzusznym mogą być:
- brudna woda,
- nieumyte owoce,
- nieczystości zawierające w sobie pałeczki Salmonella typhi.
Dur brzuszny w Polsce występuje rzadko, są to pojedyncze zachorowania u osób powracających z krajów, w których częściej występuje ta choroba. Najwięcej przypadków notuje się w rejonach Azji Południowo-Wschodniej, Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej. Szczepienia przeciwko durowi brzusznemu przed podróżami są najlepszą formą profilaktyki. Dur brzuszny może przypominać malarię, gruźlicę, sepsę, dengę, zapalenie opon mózgowych.
Dur brzuszny - objawy
Dur brzuszny rozwija się w ciągu 10-21 dni od zakażenia. W przypadku duru rzekomego ten okres jest krótszy - wynosi od 7 do 14 dni.
Główne objawy duru brzusznego w pierwszej fazie choroby (fazie narastania) to:
- ból głowy,
- gorączka (powoli narastająca do ok. 40°C),
- nasilające się bóle brzucha,
- postępujące osłabienie,
- nudności, wymioty,
- brak apetytu,
- biegunka lub zaparcie,
- wzdęcia.
Po około tygodniu pojawiają się charakterystyczne objawy duru brzusznego. Należą do nich:
- wysoka gorączka,
- spowolnienie pracy serca – objaw Fageta,
- różowa wysypka, tzw. różyczka durowa,
- splątanie (objaw zatrucia endotoksyną),
- powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych szyi.
U dzieci częściej niż u dorosłych w przypadku duru brzusznego występują biegunka, wymioty, drgawki gorączkowe i inne objawy neurologiczne.
Wysypka przy durze brzusznym
Wysypka w przebiegu duru brzusznego to tzw. różyczka durowa. Występuje u mniej niż 25% chorych. Jest to rumieniowa wysypka plamisto-grudkowa zlokalizowana na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza. Są to bladoróżowe plamki które pod wpływem ucisku zanikają. Przy durze rzekomym wysypka jest bardziej nasilona.
Gorączka przy durze brzusznym
Gorączka w przebiegu duru brzusznego jest wysoka, sięga często 40°C. Pojawia się w ciągu 3 tygodni od powrotu z rejonów endemicznych. Temperatura wzrasta po południu i wieczorem, a jest najniższa rano. Gorączce towarzyszą dreszcze, ból głowy, zaburzenia świadomości, wysypka oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Nietypowe objawy duru brzusznego
W przebiegu tyfusu mogą pojawić się też mniej charakterystyczne objawy choroby:
- objawy neurologiczne: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie nerwów, objawy psychiczne, zespół Guillaina-Barrego,
- bóle stawów i mięśni,
- krwiomocz,
- kaszel,
- ból gardła,
- zapalenie spojówek,
- zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia,
- zapalenie trzustki,
- zapalenie kości.
Leczenie duru brzusznego
Diagnozowanie duru brzusznego opiera się na badaniach mikrobiologicznych. Kluczową rolę odgrywa wyhodowanie pałeczek duru brzusznego z krwi pacjenta. Ponadto konieczne jest wykonanie badań, by odróżnić tę chorobę np. od malarii, sepsy czy WZW.
- posiew moczu (drugi tydzień od zakażenia),
- posiew krwi (już w 1. tygodniu od zakażenia),
- posiew szpiku kostnego (wykonywany jest w ciężkich przypadkach),
- posiew kału (między 2. a 4. tygodniem od zakażenia).
- dodatkowo wykonuje się testy serologiczne, które pozwalają na wykrycie we krwi chorego swoistych przeciwciał, których obecność widoczna jest po zakażeniu pałeczką S. typhi.
Leczenie duru brzusznego przeprowadza się w szpitalu i trwa ok. 2 tygodni. Terapia obejmuje antybiotykoterapię (stosowana jest ampicylina lub cefalosporyny III generacji, fluorochinolony, trimetoprim/sulfametoksazol).
Sama nie zaleczysz tej choroby domowymi sposobami i konieczna jest hospitalizacja. Jeśli dur brzuszny nie będzie leczony, pojawią się powikłania w postaci zakażenia, prowadzącego nawet do śmierci.
Szczepienie na dur brzuszny
Realne zapobieganie durowi brzusznemu to szczepienie w okresach epidemicznych lub przed wyjazdem w miejsca o większej zachorowalności. Cena szczepionki na dur brzuszny to ok. 300 zł, a zaszczepienie, podobnie jak przechorowanie duru brzusznego, zapewnia ochronę na okres 3-5 lat.
Szczepienie jest zalecane w sytuacji:
- wystąpienia klęsk żywiołowych, które są związane z utrudnionym dostępem do czystej wody,
- przed podróżami w regiony świata, gdzie występują epidemie tej choroby.
Dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciw durowi brzusznemu:
- inaktywowana szczepionka żywa zawierające całe komórki pałeczek duru brzusznego - zawiera osłabione bakterie; podaje się trzy dawki 1., 3. i 5. dnia; minimalny wiek 5 lat.
- szczepionka polisacharydowa zawierająca oczyszczony polisacharyd otoczkowy pałeczek duru brzusznego - nie jest zalecana u dzieci poniżej 2 lat; dawka przypominająca po 3 latach.
Kobiety w ciąży nie mogą otrzymać dawki żadnej ze szczepionek dostępnych na rynku. Przeciwwskazaniami do szczepień przeciw durowi brzusznemu są też nadwrażliwość na którykolwiek ze składników szczepionki, ostra infekcja z gorączką, oraz choroba przewlekła w okresie zaostrzenia.
Objawy po szczepionce na dur brzuszny
Po podaniu szczepionki przeciwko durowi brzusznemu mogą wystąpić ustępujące odczyny miejscowe w miejscu podania tj. zaczerwienienie, bolesny obrzęk lub odczyny ogólne: gorączka, bóle głowy, złe samopoczucie. NOP występuje rzadziej po podaniu szczepionki polisacharydowej.
Profilaktyka tyfusa
Zapobieganie zachorowaniu na dur brzuszny bazuje na wzmożonej czujności i przestrzeganiu zasad higieny, a więc nie różni się znacząco od elementarnych reguł dbania o zdrowie. Inaczej nazywa się ją chorobą brudnych rąk.
- unikaj picia napojów z dodatkiem lodu, szczególnie gdy nie został on przygotowany z czystej wody,
- spożywaj potrawy właściwie przygotowane, a nie niedosmażone czy nieobrane ze skórek,
- unikaj kontaktów z nosicielami oraz osobami chorymi na dur brzuszny,
- unikanie jedzenie pokarmów z podejrzanych źródeł,
- w rejonach endemicznych - pij wodę butelkowaną,
- dbaj o higienę rąk, zwłaszcza w miejscach publicznych i toaletach.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 18.12.2019.
Czytaj także:
Kraje orientalne – na co się szczepić?
Ile trwa biegunka? Sprawdź, kiedy iść do lekarza w przypadku rozwolnienia
Jakie są objawy dengi? Zachorowania w Polsce to realne zagrożenie
Małpia ospa – jak wygląda wysypka i jak leczy się chorobę?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
