Spis treści:
Grzyby gąski trujące
Gąski (łac.Tricholoma) to popularne leśne grzyby blaszkowe, które rosną w całej Polsce. Należą do grupy grzybów mikoryzowych, co oznacza, że żyją w symbiozie z konkretnymi gatunkami drzew. Nie są zbyt pożądanymi okazami dla grzybiarzy, bowiem wiele z nich nie nadaje się do jedzenia. Zjedzenie niektórych stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Istnieje więcej trujących lub niejadalnych gąsek niż tych, z których można zrobić smaczne sosy, zupy czy inne dania. Co więcej, łatwo je ze sobą pomylić, zwłaszcza gdy nie ma się dużego doświadczenia i wiedzy na temat grzybów.
Trujące gatunki gąsek to m.in.:
- gąska siarkowa,
- gąska pieprzna,
- gąska tygrysowata (uznawana za najbardziej trującą gąskę),
- gąska mydlana,
- gąska zielonka (w zależności od źródeł: trująca albo jadalna).
Gąska siarkowa trująca
Gąska siarkowa (Tricholoma sulphureum) to trujący, często występujący w naszym kraju grzyb z rodziny gąskowatych. Rośnie w różnych rodzajach lasów, na ogół pod sosnami, świerkami, jodłami, rzadziej dębami lub bukami. Uważaj, bo trująca gąska siarkowa przypomina swoim wyglądem gąskę zielonkę, która jest dopuszczona w Polsce do obrotu.
Miąższ niejadalnej gąski siarkowej wydziela nieprzyjemny zapach karbidu. Kapelusz ma od 3 do 8 cm średnicy, ma barwę żółtą lub oliwkową. Luźno występujące blaszki odróżniają ten gatunek od jadalnej gąski zielonki, której blaszki są gęściej ułożone.
Spożycie powoduje lekkie zatrucie. Po ugotowaniu nie nadaje się do jedzenia z powodu swojego odpychające smaku. Ten trujący grzyb zawiera hemolizyny, czyli związki powodujące rozpad krwinek czerwonych, które mogą powodować anemię.
fot. Gąska siarkowa – trujący gatunek / Adobe Stock, Gerhard
Gąska pieprzna trująca
Gąska pieprzna (Tricholoma virgatum) zalicza się do gąsek trujących. Grzyb ma szarawy kapelusz o średnicy od 3 do 7 cm. Jego powierzchnia jest gładka i czasem popękana miał wyższy ma gorzki smak i ziemisty zapach zjedzenie gąski pieprzonej powoduje dolegliwości żołądkowo-jelitowe, które mogą rozwinąć się w ciągu 3 godzin po spożyciu tego grzyba.
Rośnie w lasach mieszanych i iglastych, najczęściej pod świerkami, od sierpnia do października. Gąskę pieprzną łatwo pomylić z jadalnymi gatunkami gąsek: gąską ziemistoblaszkową oraz gąską niekształtną.
fot. Gąska pieprzna trująca / Adobe Stock, Henri Koskinen
Gąska tygrysowata trująca
Gąska tygrysia lub tygrysowata (Tricholoma pardinum) jest to jedna z najsilniej trujących gąsek. Może być mylona z jadalnymi gatunkami gąsek (np. gąską niekształtną, ziemistoblaszkową lub czarnołuskową), dlatego przy zbiorach trzeba zachować szczególną ostrożność.
Gatunek ten rośnie w lasach iglastych i liściastych, na glebach wapiennych. W Polsce występuje rzadko. Jeśli już, to można się natknąć na nią na obszarach górskich i wyżynnych. Rośnie pod świerkami, jodłami, dębami i bukami.
Kapelusz gąski tygrysiej jest gruby, ma od 4 do 7 cm średnicy, jest koloru białego i pokrywają go szare łuski. Młode grzyby mają dzwonkowate kapelusze, ale z czasem stają się one płaskie. Trudność w zidentyfikowaniu go jako trującego wynika z faktu, że grzyb ten ma przyjemny smak. Istnieje więc spore ryzyko zatrucia.
fot. Gąska tygrysowata – trujący grzyb Adobe Stock, Ivan
Gąska mydlana trująca
Gąska mydlana jest grzybem lekko trującym. Zjedzona w dużych ilościach albo po niewystarczającej obróbce termicznej powoduje wymioty i bóle brzucha. Gąska mydlana jest podobna do jadalnej gąski niekształtnej, przy czym jej kapelusz jest bardziej szarobrązowy niż zielonkawy, jak w przypadku smacznego kuzyna.
fot. Gąska mydlana to trujący gatunek / Adobe Stock, am13photo
Gąska zielonka - trująca czy jadalna?
Gąska zielonka to grzyb z rodziny gąskowatych, który nie został jasno sklasyfikowany, jeśli chodzi o jego toksyczność - ta kwestia jest przedmiotem badań. Niektóre źródła podają, że jest to grzyb smaczny i jadalny, inne, że trujący. W niektórych krajach gąska zielonka jest uznana za gatunek toksyczny i odradzany grzybiarzom. Nie posiada też zbytnio wartości odżywczych.
W Polsce jest dopuszczona do obrotu handlowego. Według niektórych ekspertów gąska zielonka jest to grzyb jadalny, ale spożywany w dużych ilościach może być trujący. Tak czy inaczej, wydaje się, że najbezpieczniej jest go omijać. Gąska zielonka jest wpisana na „Czerwoną listę roślin i grzybów Polski”.
Objawy zatrucia gąskami trującymi
Zjedzenie trujących gąsek powoduje przede wszystkim dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Ich nasilenie może się różnić w zależności od gatunku - silniej trująca jest np. gąska tygrysia, mniej - gąska pieprzna. Objawy zatrucia grzybami gąskami pojawiają się w czasie od pół godziny do nawet 3 godzin po spożyciu grzybów. Są to głównie:
- nudności,
- wymioty,
- bóle brzucha,
- biegunka,
- zawroty głowy,
- niepokój,
- pocenie się.
Zjedzenie dużej ilości trujących gąsek albo silniej trujących gatunków może zagrażać nie tylko zdrowiu, ale i życiu. Wskutek zatrucia gąską tygrysią czasami dochodzi do uszkodzenia wątroby. Są to rzadkie sytuacje, ale bardzo groźne i wymagają przeszczepienia narządu.
Grzyb gąska – które są jadalne?
Jak zostało wspomniane, istnieją jadalne i smaczne odmiany gąsek, z których można przyrządzić pyszne sosy i zupy grzybowe. Wśród nich wymienia się głównie takie gatunki jak:
- gąska niekształtna (siwa) - gąska niekształtna jest jednym z najczęściej występujących grzybów jadalnych z rodziny gąskowatych; jest smaczna, występuje od października do grudnia,
- gąska topolowa - zagrożony wyginięciem grzyb jadalny, który rośnie tylko w skupiskach pod topolami,
- gąska czerwieniejąca - grzyb jadalny, który rośnie w lasach nawet do zimy, w Polsce występuje rzadko; jest to gatunek narażony na wyginięcie,
- gąska wierzbowa - rzadki gatunek w Polsce; rośnie głównie pod wierzbami, ale też topolami, występuje od lipca do października,
- gąska żółtobrunatna - rośnie zwykle pod brzozami w lasach mieszanych, na glebach kwaśnych, surowa jest grzybem niejadalnym, po ugotowaniu nadaje się do spożycia (niektóre źródła uznają ten gatunek za trujący),
- gąska ziemistoblaszkowa - grzyb jadalny, jednak niezbyt smaczny,
- gąska czarnołuskowa - rzadko występuje w polskich lasach, odznacza się zapachem przypraw korzennych,
- gąska żółknąca - często występuje w kraju, ze względu na bardzo duże podobieństwo do silnie trującej gąski tygrysiej odradza się zbieranie tych grzybów, choć są smaczne i jadalne.
Pamiętaj, że nawet jadalne grzyby mogą powodować objawy choroby, jeżeli pochodzą z obszarów zanieczyszczonych, np. metalami ciężkimi. Najlepiej jeść tylko grzyby ze sprawdzonych dobrych źródeł.
Czytaj także:
10 najbardziej trujących grzybów
Żółte grzyby trujące i niejadalne
Grzyby niejadalne i trujące z gąbką
Czy grzyby szkodzą wątrobie? Kto powinien uważać
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
