Prolaktyna wydzielana jest przez przedni płat przysadki – mały gruczoł połączony szypułką z dolną częścią mózgu. Jej prawidłowe stężenie we krwi, w zależności od laboratorium, to 2-25 μg/ml lub 50-600 mIU/L. Badanie krwi w celu oceny prolaktyny należy wykonywać po odpoczynku, ponieważ stres i wysiłek fizyczny wpływają na wydzielanie prolaktyny. Przekroczenie normy stężenia tego hormonu może powodować objawy hiperprolaktynemii.
Podejrzewając hiperprolaktynemię lekarz zleca oznaczenie stężenia prolaktyny we krwi. Na pobranie krwi należy zgłosić się na czczo. Stwierdzenie hiperprolaktynemii to tylko pierwszy krok w diagnostyce tego zaburzenia. Dalej należy odszukać przyczynę choroby. Najpierw należy upewnić się, że kobieta nie jest w ciąży. Następnie należy sprawdzić, czy nie ma niedoczynności tarczycy, czy nie przyjmuje leków mogących podwyższać stężenie prolaktyny we krwi. Na koniec wykonuje się test czynnościowy z metoklopramidem.
Jakie badania wykonać w hiperprolaktynemii?
Jeżeli wartości prolaktyny przekroczą stężenie 50-150 μg/ml zaczynają pojawiać się pierwsze symptomy. Najwcześniejszym objawem u kobiet są zaburzenia miesiączkowania. Mogą pojawić się nieregularne krwawienia i plamienia międzymiesięczne. Zaburzenie równowagi hormonalnej może doprowadzić do niewydolności ciałka żółtego i cykli bezowulacyjnych. Takie zaburzenia miesiączkowania ostatecznie prowadzić będą do niepłodności. U kobiet z bardzo dużym stężeniem prolaktyny obserwuje się mlekotok.
Test czynnościowy z metoklopramidem jest najważniejszym badaniem w diagnostyce hiperprolaktynemii, pozwalającym na odnalezienie przyczyny zaburzenia i różnicowanie chorób mogących doprowadzić do hiperprolaktynemii. Metoklopramid to lek stosowany w zapobieganiu wymiotów i zwalczaniu zaparć. Działa przeciwwymiotnie i pobudza perystaltykę jelit. Jednak ze względu na swój mechanizm działania (jest antagonistą receptorów dopaminergicznych i tym samym pobudza wydzielanie prolaktyny) znalazł zastosowanie w diagnostyce hiperprolaktynemii.
Leczenie hiperprolaktynemii dzielimy na farmakologiczne i chirurgiczne. Wybór metody zawsze zależy od przyczyny choroby, choć zawsze staramy się rozpoczynać terapię od leków. W leczeniu farmakologicznym hiperprolaktynemii podstawową rolę pełnią leki z grupy agonistów receptora dopaminergicznego. Wszystkie opierają się na podobnym mechanizmie działania – zwiększają ilość dopaminy, która działa hamująco na produkcję prolaktyny. Począwszy od najstarszego z nich, bromokryptyny, do jednego z najnowocześniejszych, kabergoliny, wszystkie mają ten sam „cel”. Im nowszy lek, tym dłużej i silniej działa oraz ma mniej skutków ubocznych.
Jak leczyć hiperprolaktynemię?
Jedną z przyczyn hiperprolaktynemii jest guz przysadki. Przysadka położona jest w samym „centrum” głowy i leży bardzo blisko nerwów wzrokowych. Gdy guz przysadki rozrasta się, może uciskać na nerwy wzrokowe, co skutkuje zaburzeniami widzenia. Ucisk na nerwy wzrokowe może spowodować ich trwałe uszkodzenie, a nawet całkowitą ślepotę. Guz przysadki potwierdzają badania obrazowe – rezonans magnetyczny z kontrastem. Neurochirurg zawsze rozważa wszystkie wskazania i przeciwwskazania przed zdecydowaniem się na zabieg.
Operacje wykonywane w hiperprolaktynemii
Wyjątkowym momentem w życiu kobiety jest okres ciąży. Ciąża prowadzi do stanu fizjologicznej hiperprolaktynemii. Kobieta ok. 35 tygodnia ciąży ma we krwi dużo więcej prolaktyny niż kobieta karmiąca piersią i wielokrotnie więcej, niż wynosi norma. Problem pojawia się wtedy, gdy nawet podczas ciąży dochodzi do hiperprolaktynemii. Bardzo trudno zdiagnozować nadmiar prolaktyny u kobiety w ciąży, która nie ma krwawień miesięcznych i mlekotoku.
Hiperprolaktynemia u kobiet w ciąży
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
