Jak dbać o kręgosłup?
Na to pytanie próbuje się znaleźć od dawna odpowiedź. Pojawiają się nowe, zawsze „rewelacyjne” metody dbania o kręgosłup: specjalne zestawy ćwiczeń, sposoby siedzenia, spania, jeżdżenia samochodem… Lekarze zalecają często pływanie jako remedium na wszelkiego rodzaju problemy z kręgosłupem. Ostatnio modna stała się też joga. Zaleca się również masaż klasyczny, bańką chińską, akupunkturę itp. Dlaczego jednak żadna z tych metod nie pomaga na tyle, by rozwiązać problem bolącego kręgosłupa?
Przyjrzyjmy się kręgosłupowi jako tyczce podtrzymującej nasz tułów i głowę.
Nasz kręgosłup w trakcie, gdy przechodzimy z pozycji leżącej do stojącej w wieku dziecięcym, wygina się, tworząc figurę podobną do paragrafu. W wieku dorosłym kręgosłup wygięty jest od miednicy w przód (jest to lordoza lędźwiowa), a dalej przechodzi do wygięcia w tył (co nazywamy kifozą piersiową) i znowu, jakby nie mógł się zdecydować, przechodzi do wygięcia lordotycznego, czyli wygiętego szczytem skrzywienia do przodu. Skrzywienie to nazywa się lordozą szyjną.
Dlaczego kręgosłup jest tak powyginany? Przecież mógłby być prosty…
Po co kręgosłupowi wygięcia?
Otóż dzięki takiemu wygięciu kręgosłup zyskuje na wytrzymałości i zachowuje się jak resor samochodowy, amortyzując obciążenia. Poszczególne kręgi kręgosłupa są połączone elastycznymi lub sztywnymi więzadłami, czyli „tasiemkami” łączącymi wszystkie kręgi w jedna całość. Do tego dochodzi mnóstwo mięśni, które dodatkowo wzmacniają tę strukturę i pozwalają na sterowanie kręgosłupem w ruchu.
W środku kręgosłupa przebiega rdzeń kręgowy, czyli gruby „kabel elektryczny”, z którego wychodzą wiązki przewodów (nerwów) zasilające nasze ręce, nogi, tułów. Nerwy, wychodząc z rdzenia, przechodzą pomiędzy kręgami. Dla dodatkowego uelastycznienia kręgosłupa pomiędzy każdym kręgiem znajduje się krążek międzykręgowy, który niczym gumowe łożysko rozdziela kostne kręgi i czyni takie połączenie bardziej miękkim.
Jak widać z bardzo prostego przedstawienia budowy kręgosłup to bardzo złożona struktura, która może po prostu zacząć w pewnym momencie sprawiać ból.
Tylko operacja?
Do czasów wprowadzenia tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego silne bóle kręgosłupa diagnozowana na podstawie objawów, testów neurologicznych i zdjęć rtg. Bardzo silny ból, zmiany w rtg, przepuklina krążka międzykręgowego były czasami wskazaniami do leczenia operacyjnego.
Jakież zaskoczenie pojawiło się w środowisku medycznym, gdy okazało się, że wiele osób miało bardzo zniszczone kręgosłupy, a nie powodowały one bólu. Takie obserwacje pojawiły się przy okazji badania innych narządów przy użyciu wspomnianych badań rezonansu i tomografii.
Obecnie uważa się, że bolesny kręgosłup należy przez pół roku leczyć nieoperacyjnie, a dopiero po tym okresie rozważyć interwencję chirurgiczną.
Zobacz też: Ćwiczenia na ból w dolnym odcinku pleców
Co robić, gdy boli i co robić, aby nie bolało?
Przede wszystkim musimy utrzymywać kręgosłup – tak jak myśliwy utrzymuje swoją broń – w dobrym stanie. Wszystkie kręgi powinny ruszać się względem siebie, ale niezbyt obszernie.
Oznacza to, ze każde połączenie kręgosłupa powinno ruszać się jak dobrze działający zawias. Gdy przestaje się ruszać, mamy do czynienia z tzw. zablokowaniem kręgosłupa, co upośledza jego funkcję.
Kręgosłup lubi ruch! Aby kręgosłup mógł się ruszać, musimy unikać długich okresów bezruchu, co ma na przykład miejsce w przypadku siedzenia za biurkiem w szkole lub pracy. Musimy również dbać o wykonywanie obszernych ruchów, takich jak skłony w różnych kierunkach. Należy się też przeciągać.
Utrzymujmy mięśnie w należytej formie. W przypadku zdrowego kręgosłupa wystarczy lekki trucht, ćwiczenia kształtujące typu skłony, skręty. Należy również dbać o obszerne ruchy nóg i ramion, ponieważ zakres ruchów w stawach kończyn ma bardzo duży wpływ na sposób ustawienia się i działania kręgosłupa. Dobre jest też pływanie (każdym stylem). Bardzo ważne jest stosowanie gimnastyki porannej. Należy dbać o wagę ciała i stale wzmacniać mięsnie brzucha i pośladki.
Pamiętajmy, że ćwiczenia te należy traktować jak mycie zębów. Robimy to codziennie i do końca życia.
Jeśli natomiast dopuścimy do wystąpienie deformacji kręgosłupa, utrwalenia zablokowań, to stosowanie ćwiczeń niewiele nam pomoże. Należy udać się do specjalisty, który pomoże przywrócić kręgosłup do właściwej sprawności. Osiąga się to poprzez specjalne ćwiczenia, masaż, terapie manualną itp. W tym stanie stosowanie pływania czy jogi może być nawet groźne.
Jeżeli kręgosłup sprawia ból lub nie jesteśmy pewni co do jego stanu, należy dbać o jego ustawienie w trakcie pracy.
W przypadku podnoszenia ciężarów róbmy to na ugiętych nogach, trzymając ciężar jak najbliżej tułowia, tak jakbyśmy przytulali dziecko do piersi. Przed każdym podniesieniem ciężaru, tak jak robią to ciężarowcy, musimy usztywnić kręgosłup i napiąć mięśnie.
Ogólnie można powiedzieć, że jakikolwiek wysiłek musi być związany z napięciem mięśni trzymających kręgosłup i spięciem go jak but sznurówką. Kręgosłup powinien być maksymalnie zabezpieczony mięśniami i trzymany prosto. Po zakończeniu wysiłku wracamy do pozycji rozluźnionej.
Pamiętaj o dobrym ustawieniu głowy!
Pilnujmy również pozycji, w której pozostaje nasza głowa, ponieważ najczęściej chętnie przesuwamy ją do przodu. Należy więc co pewien czas wyciągać głowę do góry i tyłu.
Po całym dniu pracy w biurze pomocna będzie ciepła kąpiel, odpoczynek w pozycji leżącej.
Ważna jest również dieta, która prowadzi do kontroli masy ciała, dostarcza witamin, białek typu kolagenowego.
W przypadku Pań istotne jest stosowanie odpowiednich biustonoszy.
W przypadku dzieci zapytajmy, czy w szkole prowadzone są zajęcia śródlekcyjne.
Na zakończenie pragnę podkreślić, że zaprzestania higieny kręgosłupa od razu powoduje spadek jego sprawności. Doprowadzenie do zniekształceń i zablokowań powinno skłonić nas do konsultacji z mgr rehabilitacji ruchowej i lekarzem.
Zobacz też: Rehabilitacja kręgosłupa - przewodnik
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
