fot. Fotolia
Z głowy na głowę…
Najczęściej wszy przenoszą się bezpośrednio, z głowy na głowę, z osoby na osobę. Stąd zwykle zarażenie następuje między osobami bliskimi, funkcjonującymi w jednym gospodarstwie domowym.
Przenoszeniu wszy sprzyja jednak każde większe zagęszczenie ludzi. Można zarazić się w zatłoczonym autobusie, tramwaju, pociągu, podczas imprez masowych czy pielgrzymek. Dzieci często ulegają infestacji w szkole lub przedszkolu, na obozach, koloniach, podczas wspólnych zabaw.
Wesz głowowa może też przenosić się drogą pośrednią, przez zarażoną odzież, czapki, szczotki do włosów, grzebienie, ręczniki, pościel i tapicerkę. Możliwym, chociaż mającym mniejsze znaczenie mechanizmem przenoszenia, jest tzw. foreza, tj. transport za pośrednictwem innych organizmów. Na przykład wszy człowieka i innych dużych ssaków mogą być przenoszone przez niektóre muchówki, m.in. komary.
Prawdopodobnie jednym z czynników przyciągających wszy do kolejnych żywicieli jest zapach potu, a istotny jest jego skład chemiczny. Istniejące w tej kwestii różnice mogą warunkować dobór żywiciela. Prawdopodobnie wszy wykazują pewien stopień wybiórczości – atakują niektóre osoby chętniej niż inne, a niektóre pomijają.
Wszy jednak najczęściej przechodzą na nowych gospodarzy, kiedy ludzie stykają się głowami (przenoszenie bezpośrednie
W praktyce większość przypadków zarażeń dotyczy przenoszenia wszy między członkami rodziny czy znajomymi. Według niektórych badaczy zachowania takie wykształciły się w toku ewolucji jako adaptacyjne, ponieważ jak najszybsze pozyskiwanie wszy prowokowało szybkie pozyskanie odporności skutecznej przy atakach w kolejnych okresach życia. Niegdyś ta odporność mogła zapewnić ochronę przed chorobami przenoszonymi przez wszy, np. tyfusowi. Zachowanie ludzi polegające na dotykaniu się głowami prawdopodobnie działało jako naturalne i nieświadome szczepienia przeciwko wszom w celu zmniejszenia narażenia na patogeny, które mogą przenosić. A liczebność pasożytów była regulowana przez mechaniczne usuwanie wszy.
Zobacz też: Dlaczego wszy są niebezpieczne?
Dlaczego wszami najczęściej zarażają się dzieci?
Być może to nie przypadek, że we wszystkich społecznościach ludzkich zwykle większa częstość zarażenia występuje w przedziale wiekowym
Wprawdzie można to przypisywać systemom edukacyjnym, w których dzieci, przebywają wspólnie w przedszkolu, czy szkole, gdzie np. podczas zabawy dochodzi do bliższych kontaktów sprzyjających przenoszeniu pasożytów. Okazuje się jednak, że wyższy poziom zawszawienia dotyczy tych grup wiekowych niezależnie od funkcjonowania systemu szkolnego.
Naturalnie adaptacyjna wartość zarażania wszami zniknęła w nowoczesnych społeczeństwach, w których opieka medyczna znacznie zmniejszyła lub nawet całkowicie wyeliminowała zagrożenia chorobami przenoszonymi przez wszy. Jednak mimo niechęci do zarażenia wszami, nadal w rozwiniętych społeczeństwach przetrwały zachowania sprzyjające przenoszeniu się wszy.
Czym jest wszawica (pediculosis)?
Nieliczne występowanie wszy nie powoduje zwykle objawów chorobowych. Masowy pojaw, z objawami chorobowymi parazytozy, nosi nazwę wszawicy. Wesz ludzka występuje często, a znane są wypadki, gdy liczebność tych pasożytów sięgała wielu tysięcy.
Wydaje się, że liczba ok. 20 tys. wszy stanowi górny pułap zawszawienia u człowieka. Taka liczba przekracza biologiczną pojemność środowiska, a wszy często nie mogą już dogodnie umiejscowić się na żywicielu i same odpadają.
W występowaniu wszawicy nie ma ograniczeń wiekowych. Choroba nie ma też związku z grupą społeczną. Niewątpliwie rozprzestrzenianiu wszy sprzyja duże zagęszczenie i zatłoczenie. A czynnikami ograniczającymi rozwój masowych inwazji wszy (wszawicy) jest przestrzeganie zasad higieny, działania profilaktyczne, jak również wyższy poziom świadomości społecznej i wykształcenia, w tym wiedza o samym pasożycie.
W procesie zarażenia i rozwoju infestacji nie ma kluczowego znaczenia długość włosów, rodzaj stosowanego szamponu, czy częstotliwość szczotkowania. Wśród dzieci częściej zarażone bywają dziewczynki, ale może mieć to związek nie tyle z długością włosów, co zachowaniem – są bardziej empatyczne i chętniej wchodzą w bliższe kontakty.
Wszy występują u wszystkich grup etnicznych. Dane z USA wskazują na trochę mniejszy poziom zarażenia wśród czarnoskórej ludności. Tłumaczone jest to faktem, że mają włosy o bardziej owalnym kształcie, które są trudniejsze do uchwycenia przez wszy.
Należy tu przypomnieć, że zakres możliwości chwytnych odnóży wszy ludzkich jest bardzo duży. A dane o mniejszych możliwościach zarażenia ludności czarnoskórej nie znajdują raczej potwierdzenia w różnych badaniach z Afryki, gdzie wszy wykazują często wysoki poziom infestacji w lokalnych społecznościach.
Zobacz też: Pasożyty – jakie choroby wywołują i nasilają?
Źródło: poradnik PWN dostępny na stronie http://pokonajwszy.pwn.pl/ (publikacja za zgodą autorów).
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
