Spis treści:
- Czym jest kaszak?
- Przyczyny powstawania kaszaków
- Jak wygląda kaszak?
- Kaszak – objawy
- Czy kaszaki są groźne?
- Jak usunąć kaszaka? Metody leczenia
- Jak usunąć kaszaka w domu?
- Zapobieganie powstaniu kaszaka
- Powikłania kaszaka
Czym jest kaszak?
Kaszak to potoczne określenie torbieli (cysty) epidermalnej (albo łojotokowej), rodzaju torbieli naskórkowej. Jest to zazwyczaj nieszkodliwy, niebolesny, wolno rosnący podskórny guzek wypełniony półpłynną lub płynną treścią. Powstaje wskutek zatkania kanalika w obrębie gruczołu łojowego lub mieszka włosowego.
Kaszaki ma nawet 5-10% populacji. Jest to nierzadko występująca zmiana, która na ogół rozwija się u osób dorosłych, częściej u mężczyzn. U dzieci torbiele tego rodzaju praktycznie nie występują.
Kaszaki są wypełnione mieszaniną różnych związków, głównie keratyny i łoju. Najczęściej powstają na głowie, twarzy, szyi, uszach, w pachwinach. Mogą rozwinąć się prawie w każdym miejscu na ciele. Niebezpieczną sytuacją jest pęknięcie kaszaka lub jego stan zapalny.
Inne rodzaje torbieli naskórkowych to prosaki (małe, białe guzki zlokalizowane najczęściej na twarzy; często spotykane u noworodków), a także zaskórniki.
Przeczytaj też: Wysypka jak kaszka
Przyczyny powstawania kaszaków
Kaszaki powstają w wyniku zatkania ujścia mieszka włosowego, co powoduje nagromadzenie się pod skórą substancji, takich jak łój, keratyna, cholesterol. Kaszaki mogą rozwinąć się z powodu:
- urazu,
- uszkodzenia mieszka włosowego w przebiegu trądziku,
- nieprawidłowej budowy mieszka włosowego.
Istnieją zespoły genetyczne, które powodują powstawanie mnogich kaszaków albo ich nietypową lokalizację. Przyczynami mogą być też skłonność rodzinna, narażenie na niektóre leki lub nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne.
Jak wygląda kaszak?
Kaszak jest guzkiem podskórnym w kolorze cielistym lub żółtym. Ma wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Jest ruchomy wobec podłoża. Może być miękki lub bardziej zbity i twardy. Często powstaje na głowie, szyi i twarzy, ale może też występować w miejscach intymnych, na tułowiu, kończynach.
fot. Jak wygląda kaszak? / Adobe Stock, Lyudmila
fot. Jak wygląda kaszak? / Adobe Stock, Alessandro Grandini
Kaszak – objawy
Na ogół kaszak rozwija się bezobjawowo, lecz czasami pojawiają się dodatkowe symptomy, które mogą świadczyć o stanie zapalnym:
- ból,
- zaczerwienienie,
- obrzęk,
- wydzielina,
- cieplejsza skóra w miejscu zmiany.
Zapalenie w miejscu występowania kaszaka może ustąpić samoistnie, ale częściej świadczy o zakażeniu i wymaga zgłoszenia się do lekarza.
Czy kaszaki są groźne?
Kaszaki uważane są za zmiany łagodne, jednak nowe badania wskazują, że w bardzo rzadkich przypadkach mogą świadczyć o zmianach złośliwych. Niekiedy, aby ocenić strukturę torbieli, zwłaszcza dużych zmian, wykonuje się badania obrazowe (np. USG lub tomografię komputerową). W niektórych ośrodkach po chirurgicznym usunięciu kaszaka zlecane jest badanie histopatologiczne tkanki torbieli.
Jak usunąć kaszaka? Metody leczenia
Kaszak może samoistnie zniknąć, zwłaszcza jeśli jest niewielki. Może rozwijać się też ponownie. W większości przypadków kaszaki nie powodują komplikacji i nie muszą być leczone. Jeśli w obrębie torbieli doszło do zakażenia, stanu zapalnego, kaszak jest drażniony lub powoduje dyskomfort, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu albo chirurga.
Leczenie polega na ogół na wycięciu chirurgicznym zmiany w znieczuleniu miejscowym. Lekarz dokonuje nacięcia, usunięcia kaszaka, i jeśli to konieczne zakłada szwy. Szwy są usuwane po co najmniej 7 dniach. W przypadku zakażenia stosuje się również antybiotykoterapię.
Inne mniej popularne metody usuwania kaszaków to laseroterapia i krioterapia. Te techniki są stosowane w przypadku zmian nieobjętych stanem zapalnym. Główną zaletą tych metod leczenia jest lepszy niż w przypadku interwencji chirurgicznej efekt estetyczny. Blizna jest mniej widoczna.
Usuwanie kaszaków powinno odbywać się w gabinecie lekarskim. Nie jest zalecane poddawanie się takim zabiegom w gabinetach kosmetycznych.
Jak usunąć kaszaka w domu?
Próby usuwania kaszaka samodzielnie w domu nie są zalecane, ponieważ wzrasta wtedy ryzyko zakażenia bakteryjnego i pozostawienia brzydkiej blizny. Poza tym niedokładne usunięcie kaszaka wiąże się z większym prawdopodobieństwem ponownego powstania cysty. Nie wolno samodzielnie kaszaków przebijać, wyciskać lub nacinać, a metody takie jak okłady czy stosowanie kremów są uznawane za nieskuteczne.
Jak zapobiegać powstaniu kaszaków?
Aby zapobiegać powstawaniu kaszaków, warto stosować kosmetyki niekomedogenne, czyli takie, które nie powodują blokowania mieszków włosowych. Poza tym właściwą pielęgnację skóry, nawilżanie i usuwanie martwego naskórka za pomocą peelingu.
Powikłania kaszaka
Powikłania kaszaka występują rzadko. Do najczęstszych zalicza się stan zapalny oraz pęknięcie torbieli. Mogą pojawić się komplikacje po zabiegu chirurgicznym usuwania kaszaka. Obejmują one zakażenie rany, nadmierne krwawienie oraz bliznę.
Stan zapalny
W rzadkich przypadkach dochodzi do stanu zapalnego w obrębie kaszaka. Wtedy pojawiają się na ogół obrzęk, cieplejsza skóra, ból i zaczerwienienie. Z takimi objawami należy udać się do lekarza.
Pęknięcie kaszaka
W przypadku pęknięcia kaszaka rozwija się stan zapalny i wymaga to konsultacji lekarskiej. Pęknięcie zmiany może spowodować zaczerwienienie, ból i obrzęk.
Źródła:
Zito PM, Scharf R. Epidermoid Cyst. [Updated 2023 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499974/,
R. Nowicki (red.), S. Majewski (red.), Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.
Czytaj także:
Ganglion - czym jest, jak wygląda i kiedy powinien nas zaniepokoić?
Jak wygląda czyrak? Objawy, przyczyny, leczenie
Jak wygląda wczesny czerniak? Sprawdź, czy twoje znamię przypomina to na zdjęciach
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
