O tym, że mają macicę jednorożną, wiele kobiet dowiaduje się przez przypadek, nierzadko podczas zabiegu ginekologicznego. Wada ta nie musi uniemożliwiać zajścia w ciążę, jednak może znacząco utrudniać jej przebieg. Jak zdiagnozować macicę jednorożną i co wtedy robić? Pytamy lek. med. Andrzeja Zmaczyńskiego – specjalistę ginekologa-położnika z krakowskiego Centrum Medycznego Sublimed.
Panie doktorze, na czym polega macica jednorożna?
Lek. med. Andrzej Zmaczyński: O macicy jednorożnej mówimy, gdy na etapie rozwoju embrionalnego nie dochodzi do prawidłowego uformowania się tego organu. Prawidłowo macica powinna utworzyć się z części lewej i prawej. Niecałkowite sklejenie się tych części bądź brak jednej z nich jest powodem powstawania macicy jednorożnej lub też innych wad tego organu, jak przegroda czy macica podzielona.
Rzadko mamy do czynienia z macicą jednorożną z tylko jednym rogiem, najczęściej jest ona złożona również z drugiego rogu – szczątkowego, który może mieć drugą jamę macicy lub też nie. Jeżeli ją ma, to może być to róg komunikujący lub niekomunikujący. Każdy z tych aspektów ma znaczenie.
Czy taka macica wywołuje jakieś objawy?
Jeżeli jest to róg szczątkowy, nie komunikujący się z kanałem szyjki macicy, z ujściem do pochwy, to bardzo często dochodzi do nasilonych dolegliwości bólowych przy każdej miesiączce. W rogu dochodzi bowiem do krwawienia miesiączkowego, ale krew nie jest wydalana na zewnątrz. Zamiast tego zwiększa się jej ciśnienie, w wyniku czego bywa wydalana do brzucha, co potęguje bóle miesiączkowe.
Jak się ją diagnozuje?
Macica jednorożna jest dość rzadko rozpoznawaną wadą, ale można powiedzieć, że spektakularną, bo najczęściej jeden róg macicy jest przemieszczony od linii środkowej. W normalnej sytuacji macica występuje w linii środkowej. Gdy podczas badania ginekologicznego okazuje się, że trzeba mocno obrócić głowicę w jedną stronę, wówczas może być to wskazanie, że mamy do czynienia właśnie z macicą jednorożną.
W diagnostyce wykonujemy USG trójwymiarowe z użyciem kontrastu podanego do jamy macicy (tzw. SIS) lub soli fizjologicznej. Umożliwiają one właściwe pokazanie lokalizacji jamy macicy i jej dokładnej budowy. Niekiedy wykonuje się rezonans magnetyczny.
Diagnoza jest kluczowa. Jeżeli przy zabiegu operacyjnym, wykonywanym z jakiegokolwiek powodu, nie rozpozna się tej wady, może to powodować poważne powikłania.
Przykładem może być tu pacjentka przyjęta z nasilonymi dolegliwościami bólowymi podczas miesiączki, która została zoperowana z powodu podejrzenia ciąży pozamacicznej, ponieważ róg niekomunikujący się był zmieniony krwotocznie, powiększył się i wyglądał jak ciąża pozamaciczna. Było to niewłaściwe rozpoznanie i postępowanie w trakcie operacji. Dopiero po kilku latach dalszych problemów pacjentka została poprawnie zdiagnozowana i można już było zaproponować właściwy zabieg.
Jeżeli występuje róg szczątkowy, to najczęściej należy go usunąć. Zostawiamy go, gdy nie daje żadnych dolegliwości.
Rzadko jest również tak, że w przypadku macicy jednorożnej występuje tylko jeden jajnik. Najczęściej są oba. Natomiast dość często przy tej wadzie może nie być jednej nerki. Należy to zawsze dokładnie sprawdzić.
Czy macica jednorożna jest przeszkodą w zajściu w ciążę i donoszeniu jej?
Róg macicy jednorożnej jest mniejszy i do tego rogu jest podłączony tylko jeden jajowód. Taki stan nie wyklucza jednak możliwości zajścia w ciążę. Pacjentki często pytają mnie, czy przy tej wadzie pozostały jeden jajowód jest drożny. Odpowiedź brzmi: tak, najczęściej jest on drożny. Istnieje więc możliwość zajścia w ciążę.
Części pacjentek udaje się to spontanicznie, bez żadnej pomocy. Problemy zaczynają się wtedy, gdy ciąża już się rozwinie i zaimplementuje w macicy, która z powodu wady jest odpowiednio mniejsza. Zwiększa to ryzyko poronień i porodów przedwczesnych oraz ewentualnej deformacji płodu – ze względu na niewielką ilość miejsca w jamie macicy.
Macica rozciąga się w trakcie ciąży, ale czasami niewystarczająco. Występuje także większy odsetek nieprawidłowego ułożenia płodu, co bywa wskazaniem do cięcia cesarskiego.
Na koniec chciałabym zapytać, czy taką macicę można leczyć?
Objawom pod postacią bolesnych miesiączek, gdy powodem jest róg macicy szczątkowy, można zaradzić. Metodą jest laparoskopowe usunięcie rogu. Nie jest to równoznaczne z koniecznością usunięcia drugiego jajnika.
Jeżeli mowa o problemach z zajściem w ciążę i ewentualnych powikłaniach (poronienia i porody przedwczesne), w swoim gabinecie wykonuję histeroskopię. Istnieją także techniki, których skuteczność jest niepotwierdzona ze względu na małą liczebność grup, polegające na odpowiednim podcięciu ścian macicy jednorożnej i powiększeniu jej objętości.
Ekspert: lek. med. Andrzej Zmaczyński – specjalista ginekolog-położnik z krakowskiego Centrum Medycznego Sublimed.
Zobacz też:
Nawet do 40% młodych kobiet ma mięśniaki macicy. Jak sprawdzić, czy nie jesteśmy wśród nich?
Czy tyłozgięcie macicy utrudnia zajście w ciążę?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
