Małpia ospa – jak wygląda wysypka i jak leczy się chorobę?

fot. Adobe Stock, Soonthorn

Spis treści:

1. Czym jest małpia ospa?
2. Objawy małpiej ospy
3. Małpia ospa - jak wygląda wysypka?
4. Drogi zakażenia małpiej ospy
5. Diagnostyka małpiej ospy
6. Leczenie małpiej ospy
7. Rokowania przy małpiej ospie 
8. Profilaktyka małpiej ospy

Czym jest małpia ospa?

Małpia ospa (ang. monkeypox) to wirusowa choroba odzwierzęca, która została odkryta w 1958 roku w związku z zachorowaniami wśród małp wysłanych z Singapuru do ośrodka badawczego w Danii. Było to pierwsze zidentyfikowane ognisko zakażeń.

U człowieka infekcję po raz pierwszy odnotowano dopiero w 1970 roku w Demokratycznej Republice Konga. U ludzi małpia ospa powoduje chorobę podobną do ospy wietrznej. Za infekcję odpowiada wirus z rodziny pokswirusów (Poxviridae), a dokładniej ortopokswirus. Są to zupełnie inne patogeny niż te, które wywołują ospę wietrzną. 

Według aktualnie dostępnych danych naturalnym rezerwuarem choroby są afrykańskie gryzonie. Małpia ospa rzadko występuje poza terenami endemicznymi, do których należą kraje Afryki Zachodniej i Środkowej blisko tropikalnych lasów deszczowych. Co pewien czas pojawiają się doniesienia o ogniskach małpiej ospy w innych krajach. 

Objawy małpiej ospy

Okres inkubacji wirusa małpiej ospy wynosi 5-21 dni. Przez pierwsze 1-5 dni (przed wysypką) pojawiają się tzw. objawy prodromalne, czyli zwiastujące. Należą do nich:

• gorączka,
• powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia) - ten objaw różni małpią ospę od ospy prawdziwej,
• bóle mięśni,
• ból pleców,
• dreszcze,
• zmęczenie,
• po 1-5 dni trwania objawów prodromalnych pojawia się wysypka.

Małpia ospa – jak wygląda wysypka?

Wysypka jest najbardziej charakterystycznym objawem choroby. Pierwsze zmiany wysypkowe przy małpiej ospie pojawiają się w jamie ustnej, a następnie rozprzestrzeniają się na skórę. Wysypka może pojawić się na twarzy i na kończynach, również dłoniach i stopach. Zmiany osiągają kolejne etapy:

• plamek,
• grudek,
• pęcherzy wypełnionych płynem,
• krost wypełnionych ropą - ten etap trwa nawet 7 dni,
• po kilku dniach tworzą się strupy.

Wysypka przy małpiej ospie to twarde, głęboko osadzone guzki, o średnicy 2-10 mm. Są bolesne i mogą być swędzące w trakcie gojenia. Wypełnione są najpierw przezroczystym płynem, a później ropą. Strupy, które po nich zostają, zanikają w ciągu 7-14 dni. 

fot. Wysypka przy małpiej ospie / Adobe Stock, Julia

Ilość zmian jest rożna u poszczególnych osób. Niektórzy mają niewiele pęcherzy, podczas gdy inni mogą być dosłownie usiani na całym ciele. Małpia ospa często postawia blizny i przebarwienia skóry.

Drogi zakażenia małpiej ospy. Kiedy chory zaraża?

Do zakażenia małpią ospą dochodzi poprzez kontakt z płynami ustrojowymi, zmianami skórnymi lub drogą kropelkową (przy dłuższym bliskim kontakcie). Po dostaniu się wirusa do organizmu, dzieli się on i namnaża w miejscu kontaktu, po czym przenika do węzłów chłonnych. Osoba z małpią ospą zaraża już kilka dni przed pojawieniem się wysypki aż do momentu, gdy odpadną wszystkie strupy po wysypce – a więc nawet przez 4 tygodnie od pierwszych objawów. Warto też dodać, że podróżowanie oraz handel dzikimi zwierzętami są głównymi wrotami do zachorowań poza krajami afrykańskimi. Lekarze podkreślają, że nie jest to tak zakaźna choroba jak np. przeziębienie czy COVID-19.

Diagnostyka małpiej ospy. Jakie badania dają rozpoznanie?

Zakażenie wirusem małpiej ospy rozpoznaje się dzięki badaniu PCR, które rozpoznaje materiał genetyczny wirusa w próbce pobranej od chorego. Inną możliwością zdiagnozowania małpiej ospy jest wykonanie hodowli wirusowej. 

Leczenie małpiej ospy

Nie ma aktualnie dostępnego leczenia przyczynowego w przypadku zachorowania na małpią ospę, co oznacza, że nie istnieje lek, który zlikwidowałby namnożonego w organizmie wirusa. Choroba ustępuje samoistnie, a leczenie polega na łagodzeniu objawów, czyli przyjmowaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Wysypka nie wymaga specjalnego leczenia. Część źródeł podaje, że niektóre dostępne leki przeciwwirusowe są skuteczne w hamowaniu namnażania wirusa małpiej ospy, o ile zostaną podane w odpowiednim czasie.  

Rokowania przy małpiej ospie. Jaka jest śmiertelność?

Z badań wynika, że w miejscach endemicznego występowania małpiej ospy w Afryce śmiertelność z jej powodu sięga 11%. Jednak istnieje mniej groźny szczep małpiej ospy, również występujący w Afryce, w przypadku którego śmiertelność wynosi poniżej 1%. Większość zakażonych wraca do zdrowia w ciągu 3-4 tygodni od początku objawów. 

Profilaktyka małpiej ospy. Czy istnieje skuteczna szczepionka?

Aby zapobiec małpiej ospie, należy stosować się do ogólnych reguł związanych z profilaktyką większości chorób wirusowych, czyli:

• unikania kontaktu z chorą osobą, a szczególnie jej płynami ustrojowymi i ze zmianami skórnymi,
• regularnego mycia rąk,
• noszenia maseczki,
• pozostania w izolacji domowej do czasu wyzdrowienia, żeby nie zarazić innych.

Dane naukowe wskazują, że dostępna szczepionka przeciwko ospie prawdziwej jest w 85% skuteczna w zapobieganiu małpiej ospie.

W określonych grupach narażonych na ciężki przebieg można zastosować profilaktykę poekspozycyjną, polegającą na podaniu zmodyfikowanej szczepionki przeciwko krowiance (wirusowa choroba z wysypką) po kontakcie z chorym na małpią ospę. Według Centers for Disease Control and Prevention szczepienie w ciągu 4 dni od kontaktu z wirusem może zapobiec wystąpieniu choroby, a szczepienie w ciągu 14 dni może złagodzić objawy choroby. 

Źródła:
M. Moore, F. Zahra, Monkeypox, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK574519,
Monkeypox, Centers for Disease Control and Prevention, www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/index.html,
A.M. McCollum, I.K. Damon, Human monkeypox, doi: 10.1093/cid/cit703,
E.M. Beer, V.B. Rao, A systematic review of the epidemiology of human monkeypox outbreaks and implications for outbreak strategy, doi: 10.1371/journal.pntd.0007791.

Czytaj także:
Szef WHO o małpiej ospie: jedno z ogromnych wyzwań dla współczesnego świata
Ekspert WHO: aktualna fala małpiej ospy rozprzestrzenia się głównie drogą płciową
Czarna ospa (ospa prawdziwa): czym jest, objawy, szczepionka

Dużo fajnych rozrywek czeka na Ciebie na Grupon. Kod, który u nas znajdziesz, sprawi natomiast, że za wiele z nich zapłacisz sporo mniej!

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!