Nerw błędny jest jak autostrada, którą mkną impulsy między mózgiem a większością narządów wewnętrznych. Uczucie głodu, sytości czy przyjemne łaskotanie w brzuchu to odczucia, które powstają dzięki nerwowi błędnemu. To on pozwala nam wrócić do równowagi po sterujących chwilach. Jeżeli nerw błędny zostanie zaatakowany przez chorobę, to może oddziaływać na różne miejsca w organizmie. Nerw błędny jest od pewnego czasu tematem licznych prac naukowców, a jego stymulowanie to zatwierdzona metoda leczenia padaczki i depresji. Specjaliści wciąż poszukują nowych zastosowań stymulacji tej struktury do leczenia chorób. Warto wiedzieć, jak zadbać o prawidłowe funkcjonowanie nerwu błędnego oraz jak rozpoznać jego dysfunkcję.
Spis treści:
- Czym jest w nerw błędny?
- Ucisk na nerw błędny – objawy
- Jak zadbać o nerw błędny?
- Co negatywnie działa na nerw błędny i jakie są skutki?
- Badanie nerwu błędnego
- Stymulacja nerwu błędnego w leczeniu depresji
Czym jest w nerw błędny?
Nerw błędny (łac. nervus vagus) to X nerw czaszkowy. Jest najdłuższym nerwem czaszkowym w organizmie. Wychodzi z mózgu, biegnie przez szyję, aż do jamy brzusznej. Jest to złożony nerw, składający się z czterech jąder i pięciu różnych rodzajów włókien. W krtani, przeponie, żołądku i sercu pełni funkcje motoryczne, zaś w uszach, języku i narządach jamy brzusznej, w tym w wątrobie – funkcje czuciowe. Aktywność nerwu błędnego powoduje uspokojenie po sytuacjach stresujących.
Nerw błędny jest to główny nerw przywspółczulnego układu nerwowego, należącego do autonomicznego układu nerwowego. Kontroluje takie obszary jak:
- trawienie,
- stany zapalne,
- tętno,
- sen,
- nastrój,
- smak,
- produkcja śliny,
- przełykanie,
- mówienie,
- oddychanie,
- ciśnienie krwi,
- wydalanie moczu,
- odporność.
Jego działanie ma charakter mimowolny, co oznacza, że nie możemy go świadomie kontrolować. Gdyby było to możliwe, potrafilibyśmy na zawołanie stać się głodni lub senni.
fot. Nerw błędny kontroluje wiele obszarów organizmu / Adobe Stock, TarikVision
Ucisk na nerw błędny – objawy
Do ucisku nerwu błędnego może dojść w wyniku urazu, operacji (zwłaszcza usunięcia tarczycy), chorób zapalnych, nowotworów lub tętniaków. Objawy, które mogą oznaczać dysfunkcję nerwu błędnego, to:
- zwolnione lub przyspieszone tętno,
- problemy z przełykaniem, czyli dysfagia,
- trudności z mową, czyli dyzartria,
- chrypka, zmiana głosu, utrata głosu,
- świszczący oddech,
- zawroty głowy, omdlenia podczas wstawania,
- zaburzenia trawienia: nudności, wymioty, refluks, utrata apetytu, szybkie uczucie sytości,
- zmiana ciśnienia krwi lub poziomu cukru w organizmie,
- utrata odruchu wymiotnego.
Patologia nerwu błędnego może objawiać się różnorodnymi zmianami w zależności od rodzaju dysfunkcji, np. nadmierna aktywność może powodować bradykardię i obniżenie ciśnienia tętniczego, zaś zbyt niska – tachykardię i wzrost ciśnienia krwi. Należy dodać, że uszkodzenie wyłącznie nerwu błędnego występuje bardzo rzadko.
Jak zadbać o nerw błędny?
Oczywiście nie na wszystkie czynniki, które mogą spowodować dysfunkcję nerwu błędnego, będziemy mieć wpływ (np. na uraz spowodowany operacją lub wypadkiem). Jednak poprzez pozytywne nawyki dotyczące stylu życia możemy zadbać o tę strukturę i o to, aby dobrze sobie radziła z niekorzystnymi bodźcami. Oto co warto robić, by usprawniać działanie nerwu błędnego:
- Wykonuj ćwiczenia oddechowe. Głębokie, powolne oddychanie przeponą pozwala lepiej radzić sobie organizmowi ze stresem i obniżać napięcie.
- Uprawiaj sport. Umiarkowana i regularna aktywność fizyczna utrzymuje dobrą kondycję organizmu.
- Praktykuj jogę lub medytację. To sprawdzone techniki na lepszy kontakt z własnym ciałem oraz redukcję negatywnych emocji.
- Odżywiaj się zdrowo. Zadbaj, by posiłki były pełnowartościowe. Probiotyki i kwasy omega-3 wspierają układ trawienny i układ nerwowy.
- Dbaj o właściwą ilość snu. Odpoczynek jest ważny dla ogólnego funkcjonowania układu nerwowego i całego organizmu.
- Ekspozycja na zimno (chłodny prysznic, okłady) oraz delikatny masaż mogą stymulować nerw błędny.
- Dbaj o relacje. Pielęgnowanie więzi z bliskimi i przyjaciółmi służy poprawie samopoczucia i lepszemu radzeniu sobie ze stresem.
Wymienione sposoby pomagają organizmowi lepiej reagować na stany napięcia emocjonalnego, a tym samym wspierają nerw błędny.
Więcej: Sposoby na stres
Co negatywnie działa na nerw błędny i jakie są skutki?
Oprócz wymienionych czynników, które mogą przyczyniać się do ucisku nerwu błędnego, jak uraz, operacja, choroba zapalna, nowotwór lub tętniak, niekorzystne działanie mogą mieć:
- naturalne procesy starzenia się organizmu,
- stres,
- deficyt snu,
- nadużywanie alkoholu,
- zażywanie niektórych substancji psychoaktywnych,
- odwodnienie,
- brak ruchu,
- niezdrowa dieta.
W rezultacie dochodzi do nieprawidłowej aktywności nerwu błędnego. Skutkiem może być np. niedociśnienie ortostatyczne, czyli spadek ciśnienia krwi w trakcie stania. To z kolei często prowadzi do zawrotów głowy i omdleń. U niektórych osób pojawia się gastropareza, czyli stan charakteryzujący się opóźnionym opróżnianiem żołądka z powodu nieprawidłowej pracy skurczowej układu pokarmowego. Inne osoby borykają się z arytmią serca wskutek zaburzenia działania nerwu błędnego. Dolegliwości może być więcej.
Badanie nerwu błędnego
Lekarz może ocenić działanie nerwu błędnego. Przede wszystkim przeprowadzi rozmowę, która może wskazać na objawy typowe dla jego dysfunkcji. To czasem bywa wystarczające, aby rozpoznać nieprawidłową aktywność nerwu błędnego. Może też dokonać obserwacji ruchów podniebienia i gardła. Inne przydatne badania to: laryngoskopia (badanie krtani za pomocą endoskopu), monitorowanie ciśnienia krwi, pracy serca czy badania krwi (mogą wykryć infekcje, stany zapalne). Diagnostyką na ogół zajmuje się neurolog.
Stymulacja nerwu błędnego w leczeniu depresji
Stymulację nerwu błędnego wykorzystuje się do leczenia padaczki oraz lekoopornej depresji. Zabieg polega na wszczepieniu elektrody w szyję oraz źródła prądu pod obojczyk, dzięki czemu impulsy są przesyłane do nerwu błędnego. Są to łagodne, regularne i niewyczuwalne sygnały. Jak przypuszczają naukowcy, w rezultacie powoduje to uwalnianie neuroprzekaźników, takich jak serotonina, które wpływają na poprawę nastroju. Jest to nadal jeszcze mało rozpowszechniona metoda leczenia, ale budząca duże nadzieje.
Czytaj także:
Ćwiczenia na nerw błędny, które pozwolą ci się szybko odstresować. Naucz się pobudzać nerw błędny i poczuj się lepiej
Metoda oddechowa Wima Hofa redukuje stres, poprawia sen i odporność. A to tylko jeden z trzech filarów metody Wima Hofa
Objawy stresu długotrwałego. Jakie sygnały wysyła ciało i umysł?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
