Co to jest biofeedback?
Wyobraźmy sobie salę do ćwiczeń z lustrem na całą ścianę. Ćwicząc możemy oglądać siebie i na bieżąco korygować błędy. Trzymać plecy prosto lub ramiona uniesione tak by tworzyły jedną linię z barkami. Zadanie łatwe, ale kiedy siebie nie widzimy mamy tendencję do garbienia się lub opuszczenia ramion. Obraz z lustra dostarcza nam na bieżąco informacji o naszej pozycji. Jest dla nas informacją zwrotną o tym jak wykonujemy dane ćwiczenie.
Ćwicząc z czasem nauczylibyśmy się czuć ciało na tyle dobrze, by wiedzieć kiedy zadane ćwiczenie wykonujemy dobrze i lustra przestałyby być potrzebne. Na takim założeniu opiera się idea biofeedbacku. Termin ten nie ma polskiego odpowiednika, ale można by go przetłumaczyć jako naukę sterowania reakcjami organizmu za pomocą biologicznej informacji zwrotnej.
Medytacja ze ściągawką
Za pomocą biofeedbacku można wpływać na oddychanie, częstość pracy serca, pocenie się, temperaturę ciała, napięcie mięśni oraz aktywność mózgu. Stosując techniki medytacyjnych również można nauczyć się słuchać swojego ciała i wpływać na jego reakcje, na przykład na odczuwanie bólu. Jednak wymaga to czasu, skupienia, treningu i ogromnej woli. Informacja zwrotna jest jakby ściągawką, widzimy parametr na który uczymy się wpływać i zmiany, które wywołujemy.
W technikach biofeedbacku informację zwrotną widzimy na ekranie za pomocą wykresu lub innej prezentacji graficznej rejestrowanej przez różne urządzenia na podstawie naszych reakcji, na przykład pocenia się. Założeniem jest, że wraz z treningiem coraz rzadziej będziemy potrzebowali informacji zwrotnej, aż nabędziemy zdolności pewnej samokontroli danego parametru.
Zobacz też: Biofeedback – terapia relaksem
Czy biofeedback naprawdę działa?
Jak w przypadku każdej nowej metody zdania są podzielone. Biofeedback zaczął rozwijać się w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Początkowo był metodą treningu NASA. Dopiero w 2007 roku największe organizacje zajmujące się biofeedbackiem ustaliły jego definicję. Cały czas prowadzone są badania nad skutecznością różnych rodzajów biofeedbacku. Obecnie stosuję się te techniki jako leczenie wspomagające w nietrzymaniu moczu, nietrzymaniu stolca, zaburzeniach lękowych i związanych ze stresem, różnych rodzajach uzależnień, zespołach bólowych na przykład po amputacjach kończyn, zaburzeniach uwagi i koncentracji, depresji, nadmiernym poceniem się oraz w chorobie Raynauda.
Jak to działa? – czyli jak przebiega terapia z zastosowaniem biofeedbacku
Rodzaj biofeedbacku dopasowuje się do leczonego zaburzenia i parametru, który mamy nauczyć się kontrolować. Jeśli terapia dotyczy choroby Raynauda parametrem tym będzie ukrwienie i temperatura dłoni podczas działania specyficznego bodźca jakim jest zimno. Choroba Reynauda polega na skurczu naczyń kapilarnych w obrębie dystalnych części ciała, takich jak ręce, stopy, małżowiny uszne, do którego najczęściej dochodzi w wyniku ekspozycji na zimno, co wywołuje zaburzenia ukrwienia i ból. Pacjent obserwując temperaturę dłoni i ich ukrwienie będzie starał się utrzymać je na właściwym poziomie mimo ekspozycji na zimno.
EEG + biofeedback = neurofeedback
Neurofeedback polega na obserwacji aktywności mózgu na wykresach EEG i zmienianiu nieprawidłowej odpowiedzi na pożądaną. Na ekranie komputera, który obserwuje pacjent jest wyświetlana na bieżąco informacja o aktywności mózgu, a zadanie polega na odpowiednim sterowaniu nią. Zapis EEG to szereg bardzo złożonych krzywych. Składają się z wielu załamków, które mają określone znaczenie. Wychwycić informację o konkretnej aktywności mózgu z takiego zapisu w czasie rzeczywistym jest zadaniem praktycznie nie wykonalnym szczególnie dla laika, dlatego informacja ta jest przetwarzana i prezentowana w postaci prostej grafiki lub gry komputerowej sterowanej sygnałem EEG. Przed badaniem wyjaśniane jest na czym będzie polegało zadanie pacjenta. Może to być zmiana koloru, zmiana wyrazu twarzy wyświetlanej na monitorze itd. W miarę treningów osiągnięty cel utrwala się, pożądane zmiany aktywności mózgu utrwalają się.
Zobacz też: Na czym polega metoda biofeedback i jakie jest jej zastosowanie w neurorehabilitacji?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
