Karmienie piersią to nie bułka z masłem. Większość kobiet potrzebuje wsparcia przy laktacji, szczególnie po pierwszym porodzie, kiedy rzeczywistość jest nowa, a często też zupełnie zaskakująca i bolesna. Pomimo możliwych niedogodności naturalne karmienie jest zalecaną formą karmienia niemowląt od urodzenia do co najmniej 6. miesiąca życia. Wyjaśnienie kilku popularnych mitów, może pomóc zmienić czas karmienia piersią z pasma niepowodzeń na powód do zadowolenia.
MIT 1. Karmienie piersią jest dobre tylko dla dziecka
FAKT: O korzyściach karmienia piersią mówi się zazwyczaj w kontekście zdrowia dziecka. Rzadko wspomina się o tym, że karmienie oddziałuje pozytywnie również na mamę:
- przyspiesza gojenie macicy (wydzielanie oksytocyny w organizmie pod wpływem ssania dziecka działa obkurczająco na macicę),
- skraca krwawienie po porodzie,
- zapobiega nadmiernej utracie żelaza i anemii,
- opóźnia powrót płodności (ale nie jest to polecana przez lekarzy metoda antykoncepcji),
- przyspiesza powrót do wagi sprzed ciąży,
- poprawia metabolizm tłuszczów i glukozy, a więc w pewnym stopniu zapobiega cukrzycy i chorobom układu krążenia.
Korzyści mogą pojawić się nawet po wielu latach. Kilka badań dowiodło, że karmienie naturalnie obniża ryzyko zachorowania na raka piersi, jajnika i endometrium, a także osteoporozę i nadciśnienie w przyszłości.
MIT 2. Każda kobieta może karmić piersią
FAKT: Chociaż zdecydowana większość kobiet może karmić naturalnie, to w rzadkich przypadkach karmienie piersią jest odradzane.
Należy z niego zrezygnować, gdy dziecko ma galaktozemię (brak enzymu rozkładającego galaktozę) lub chorobę syropu klonowego (zaburzenie metabolizmu niektórych aminokwasów). Karmienie wyklucza też po stronie matki: rak piersi, zakażenie HIV, HTLV, psychozy, regularne picie alkoholu lub branie narkotyków.
Czasowe zaprzestanie karmienia piersią zaleca się w przypadkach: ciężkiego zakażenia (jak sepsa, zapalenie opon mózgowych, infekcja meningokokowa), kiły, rzeżączki, czynnej gruźlicy płuc, spożycia alkoholu (sprawdź, ile czasu po alkoholu można karmić piersią).
Czasami możliwe jest karmienie mlekiem mamy, ale nie bezpośrednio z piersi, lecz po uprzednim odciągnięciu pokarmu. Dotyczy to m.in. wystąpienia zmiany chorobowej, takiej jak liszajec albo opryszczka, na brodawce. Można ewentualnie karmić tylko zdrową piersią.
MIT 3. Choroby takie jak ospa lub różyczka wykluczają karmienie piersią
FAKT: To zależy. Generalnie zakażenia wirusowe, takie jak grypa, ospa, odra, półpasiec, różyczka, świnka, a nawet wirusowe zapalenie wątroby, nie są wskazaniem do przerwania karmienia piersią. Każdy przypadek powinien być jednak omówiony indywidualnie z lekarzem.
W przypadku ospy, półpaśca i odry wyjątek stanowi sytuacja, gdy objawy wystąpiły w czasie od 5 dni przed porodem do 2 dni po nim. Wtedy kobieta nie może karmić piersią do czasu wyleczenia, ponieważ organizm nie zdążył wyprodukować właściwej liczby przeciwciał, które mama zdążyłaby przekazać dziecku. W przypadku niektórych infekcji, np. grypy czy przeziębienia, ważne jest częste mycie rąk i zakładanie maseczki na usta i nos, ale nie ma konieczności odstawiania dziecka od piersi.
MIT 4. Przed każdym karmieniem należy myć piersi
FAKT: Taka praktyka z założenia miałaby ograniczać możliwość przekazania dziecku chorobotwórczych mikroorganizmów, które bytują na piersi. Mycie piersi przed każdym karmieniem jest jednak odradzane, ponieważ może wysuszać brodawkę i powodować dodatkowe podrażnienia.
MIT 5. Wodniste mleko kobiece jest małowartościowe i dziecko się nim nie najada
FAKT: Przekonanie o tym, że mleko kobiety powinno być tłuste i gęste jest całkowicie błędne. Mleko dojrzałe, powstające po ustabilizowaniu się laktacji, jest lekko prześwitujące i ma niewiele wspólnego z wyglądem mleka krowiego. Wodnisty wygląd mleka mamy jest naturalny i wpływa pozytywnie na przydatność do spożycia. Według badań nawet u kobiet w stanie lekkiego niedożywienia, pokarm zawiera wszystkie potrzebne składniki i jest posiłkiem w pełni wartościowym.
Warto jednak pamiętać, że stres może zahamować produkcję mleka i powodować, że dziecko nie będzie najedzone. Dlatego ważniejsze od analizy wyglądu mleka w tym czasie, jest wsparcie i dobre samopoczucie mamy, a także zrównoważona dieta.
MIT 6. Ilość mleka mamy może nie wystarczyć do pokrycia potrzeb dziecka
FAKT: Według naukowców brak odpowiedniej ilości mleka, żeby nakarmić efektywnie dziecko, jest rzadkim zjawiskiem. Większość kobiet ma wystarczającą ilość mleka, potrzebną do zaspokojenia potrzeb niemowlaka. Niemniej zdarzają się przypadki niedoboru pokarmu.
Po 2-3 dniach od porodu u większości kobiet pojawia się tzw. nawał mleczny, czyli gwałtowny wzrost produkcji mleka w piersiach. W kolejnych dniach produkcja pokarmu stabilizuje się. Zdarzają się wyjątki od tej reguły.
Niedobór pokarmu może wynikać z:
- po stronie mamy: choroby endokrynologicznej, zabiegu w obrębie piersi, stresu lub przyjmowania niektórych leków, nieprawidłowego przystawianie dziecka do piersi,
- po stronie dziecka: żółtaczki, niskiej oceny w skali Apgar, wcześniactwa, obniżonego napięcia mięśniowego, zaburzeń ssania lub wad jamy ustnej.
Czasami powstaje mechanizm błędnego koła, kiedy kobieta stresuje się brakiem mleka w piersi, a przez to dochodzi do spowolnienia jego produkcji. Zadbanie o dobre samopoczucie świeżo upieczonej mamy jest z pewnością sprzymierzeńcem laktacji.
MIT 7. Niektóre dzieci nie chcą być karmione piersią
FAKT: Noworodki mogą mieć początkowo trudności z prawidłowym ssaniem, choć to naturalny pierwotny odruch każdego człowieka. To nie oznacza, że nie chcą jeść z piersi. Przyczyny problemu mogą być różne. Jedną z możliwości jest zła pozycja karmienia i przykładania dziecka do piersi. Konsultantka laktacyjna albo położna powinna wyjaśnić, jak karmić dziecko.
MIT 8. Dziecko powinno być dopajane
FAKT: To popularny mit, zwłaszcza wtedy, gdy jest gorąco, niemowlę ma biegunkę lub gorączkę i grozi mu odwodnienie. Prawda jest taka, że dziecku pokarm mamy wystarcza w zupełności za jedzenie i picie. Dojrzałe mleko kobiece zawiera aż 87% wody. Nie ma potrzeby dodatkowego dopajania. Gdy jest gorąco, częściej przystawiaj dziecko do piersi, nawet na krótką chwilę. Początkowy pokarm, który wypływa z piersi, jest bardziej wodnisty i skutecznie uzupełni płyny.
MIT 9. Karmienie piersią musi boleć
FAKT: Ból brodawek podczas karmienia jest częstą dolegliwością. Szacuje się, że dotyczy 36-90% kobiet w zależności od źródeł. Ból często pojawia się na początku ssania, jednak z postępem karmienia zwykle ustępuje.
Bólowi brodawek możesz zapobiegać:
- pozwól sprawdzić położnej lub konsultantce laktacyjnej, czy prawidłowo przystawiasz dziecko do piersi,
- przed karmieniem połóż ciepły suchy okład na pierś (lepszy przepływ pokarmu),
- dotykaj przed karmieniem brodawki w celu pobudzenia laktacji,
- w trakcie nawału mlecznego chwilę przed karmieniem możesz odciągnąć nieco pokarmu z piersi, żeby nie była ona bardzo tkliwa,
- postaraj się rozluźnić,
- karmienie rozpocznij od mniej bolącej piersi,
- przy zmianie piersi przyciśnij małym palcem kącik warg dziecka, aby usunąć próżnię w jego buzi,
- czasami przydatna jest konsultacja neurologopedyczna (jeśli odruch ssania jest wyjątkowo silny).
Ból częściej odczuwają kobiety o brodawkach płaskich lub wklęsłych, ale i w tej sytuacji można skorzystać z porady specjalisty na poprawienie komfortu podczas karmienia.
MIT 10. W trakcie karmienia piersią należy zrezygnować z picia kawy
FAKT: Jeśli wypicie małej czarnej, to jedna z twoich głównych codziennych przyjemności, spokojnie – nie musisz z niej rezygnować. Według badań zaledwie 1% kofeiny przenika do pokarmu matki. Jeśli jednak zauważysz, że noworodek ma problem z zaśnięciem, spróbuj zmniejszyć ilość wypijanych w ciągu dnia kaw. Młodsze niemowlęta mogą być bardziej wrażliwe na kofeinę w mleku mamy niż starsze.
MIT 11. Konkretne produkty zwiększają laktację
FAKT: Bawarka, piwo karmelowe, owsianka, mleko, bazylia, kozieradka, czarnuszka to tylko niektóre polecane „recepty” na poprawę laktacji. Nie ma wystarczających dowodów naukowych potwierdzających ich wpływ na większą produkcję mleka, przy czym niewielkie badania wskazują, że niektóre z nich mogą zwiększać ilość pokarmu. Najlepszym sposobem na poprawę laktacji jest częste karmienie piersią lub odciąganie mleka. Opróżnianie przewodów i pęcherzyków mlekowych pobudza wydzielanie prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za produkcję pokarmu.
MIT 12. Karmienie piersią uniemożliwia zajście w ciążę
FAKT: Chociaż wysoki poziom prolaktyny podczas karmienia piersią działa hamująco na owulację, to wbrew wielu opiniom nie jest to skuteczna metoda antykoncepcyjna. Szczególnie że wymaga spełnienia określonych warunków, np. wiek dziecka nie powinien przekraczać 6 miesięcy, kobieta musi karmić wyłącznie piersią, a przerwy między karmieniami nie mogą być dłuższe niż 4 godziny w dzień i 6 godzin w nocy, niemowlę nie może też ssać smoczka. Według lekarzy karmienie piersią nie zapobiega skutecznie zajściu w ciążę. Metody antykoncepcyjne zalecane parom w tym okresie to prezerwatywy i preparaty plemnikobójcze lub odpowiednia w czasie laktacji antykoncepcja hormonalna (bez estrogenu).
MIT 13. Niemowlę trzeba karmić co 3 godziny
FAKT: Według zaleceń we wczesnym okresie karmienia piersią należy podejmować próby przystawienia noworodka do piersi nawet kilkanaście razy na dobę na przynajmniej 15 minut do każdej piersi. Nie trzeba czekać, aż dziecko zacznie płakać, wystarczy, że jest „aktywne”, czuwa. Jeśli jednak dziecko nie budzi się, wówczas trzeba je budzić co 3 godziny do karmienia. Wyjątkiem jest pierwsze 12 godzin życia malca, kiedy nie jest konieczne wybudzanie co 3 godziny.
MIT 14. Jeśli noworodek płacze po jedzeniu, trzeba dać mu smoczek na uspokojenie
FAKT: W takim przypadku lepiej spróbować ponownie przystawić dziecko do piersi. W czasie kiedy laktacja nie jest jeszcze ustabilizowana (pierwsze 2-4 tygodnie), odradzane jest stosowanie smoczków uspokajaczy, ponieważ mogą one zaburzyć mechanizm ssania dziecka.
Źródła:
G. Iwanowicz-Palus (red.), A. Bień (red.), Edukacja przedporodowa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020,
G.H. Bręborowicz, Położnictwo, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
Czytaj także:
Do jakiego wieku można zajść w ciążę?
Kiedy zaczyna się tyć w ciąży? Sprawdź naszą tabelkę i dowiedz się, ile powinnaś przytyć w każdym tygodniu ciąży
Jak długo karmić piersią - kiedy zaprzestać karmienia piersią
Czego nie jeść, gdy karmisz piersią? Zakazane produkty - lista
Imbir w ciąży i podczas karmienia piersią - co musisz wiedzieć
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
