Domowe leczenie porażenia nerwu twarzowego – zabiegi i ćwiczenia, które pomogą

fot. Adobe Stock, Maksymiv Iurii

Spis treści:

1. Czym jest porażenie nerwu twarzowego?
2. Objawy porażenia nerwu twarzowego
3. Co zrobić w razie wystąpienia porażenia nerwu twarzowego?
4. Porażenie nerwu twarzowego – domowe środki
5. Porażenie nerwu twarzowego – ćwiczenia do wykonania w domu
6. Jak zapobiegać porażeniu nerwu twarzowego?

Czym jest porażenie nerwu twarzowego?

Porażenie nerwu twarzowego, inaczej porażenie Bella, jest to nagły paraliż twarzy wskutek uszkodzenia włókien nerwu twarzowego. Może wystąpić w każdym wieku. Dokładna przyczyna nie jest znana, ale jest to objaw mogący towarzyszyć wielu chorobom, nie tylko neurologicznym. Pojawia się w takich dolegliwościach jak:

• choroby zakaźne (półpasiec, mononukleoza, ospa wietrzna, wirus opryszczki, kiła, choroba z Lyme, świnka)
• grzybice, parazytozy, infekcje bakteryjne,
• urazy kości czaszki, twarzy, uszu,
• uszkodzenie po zabiegu neurochirurgicznym,
• urazy na skutek zmian ciśnienia powietrza,
• nowotwory (białaczki, perlak, mięsak, oponiak),
• schorzenia kości (choroba Pageta, osteoporoza),
• choroby neurologiczne (stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne, udar),
• cukrzyca, porfirie,
• idiopatyczne – bez uchwytnej przyczyny.

Wszystkie wymienione stany chorobowe i jeszcze inne są głównymi czynnikami ryzyka porażenia nerwu twarzowego. Uważa się, że przemęczenie, życie w ciągłym stresie, osłabienie odporności, niedobory witaminowe, mogą mieć istotny wpływ na uwydatnienie się tego objawu.

Nerw twarzowy to siódmy nerw czaszkowy, należący do nerwów obwodowych człowieka. Dzieli się na kilka gałęzi – skroniowe, jarzmowe, policzkowe, brzeżną żuchwy i szyi. Unerwia mięśnie twarzy, ślinianki, błonę węchową nosa, dwie trzecie przednie języka, podniebienia miękkiego i twardego, a także małżowinę uszną i obszar za uchem.

Objawy porażenia nerwu twarzowego

Porażenie nerwu twarzowego może manifestować się bardzo subtelnie i nie zwracać naszej uwagi. Do takich mało nasilonych symptomów zalicza się np. zmniejszone mruganie powiekami, nieznacznie upośledzone wydzielanie łez lub łzawienie, pogorszenie czucia smaku, nadwrażliwość na dźwięki, zmniejszone wydzielanie śliny.

Silniejsze objawy porażenia nerwu twarzowego to:

• unieruchomienie lub osłabienie połowy twarzy (jednostronny paraliż, pojawia się w ciągu godzin lub dni),
• asymetria twarzy,
• kłopoty z mimiką,
• opadanie powieki,
• osłabienie mięśni języka,
• opadanie kącika ust,
• uniesienie łuku brwiowego,
• ślinienie się,
• ból w okolicy szczęki lub ucha,
• zaburzenia smaku.

Objawy porażenia nerwu twarzowego zwykle ustępują w ciągu kilku tygodni. W większości przypadków chorzy wracają do pełni zdrowia po około 6 miesiącach. Porażenie Bella przeważnie nie rozwija się drugi raz w życiu. Bardzo rzadko porażenie dotyczy obu stron twarzy.

fot. Porażenie nerwu twarzowego / Adobe Stock, Vladimir Arndt

Co zrobić w razie wystąpienia porażenia nerwu twarzowego?

Gdy poczujemy, że coś nie tak dzieje się z naszą twarzą, należy udać się do lekarza. Leczenie porażenia nerwu twarzowego może obejmować metody farmakologicznie i chirurgicznie. Dobiera się je po identyfikacji przyczyn porażenia. Zwykle objaw jest odwracalny nawet bez leczenia. Istnieją różne metody fizykoterapeutyczne pomagające złagodzić porażenie, np. elektrostymulacja (zabiegi powinny trwać 1-4 tygodni) czy naświetlania. Niestety zdarza się, że asymetria twarzy pozostaje do końca życia.

Porażenie nerwu twarzowego – domowe środki

W domowym leczeniu porażenia nerwu twarzowego stosuje się: 

• Ciepłe kompresy. Ciepłolecznictwo jest najbardziej polecaną domową metodą leczenia porażenia nerwu twarzowego. Przykładanie okładu na okolice twarzy (ucha, policzka po chorej stronie) łagodzi ból, dyskomfort i przyspiesza regenerację.
• Masaż twarzy. Proces leczenia wspomaga również delikatny masaż twarzy. Poprawia ukrwienie, dzięki czemu przyspiesza naprawę uszkodzonych tkanek. Można np. zastosować metodę Castillo Moralesa. Polega ona na stymulowaniu receptorów czucia powierzchniowego i głębokiego poprzez dotyk.
• Noszenie okularów lub opaski na oko. Oko po stronie sparaliżowanej zwykle nie domyka się, dlatego ważne jest zadbanie o bezpieczeństwo wzroku. Dobrze jest stosować też nawilżające krople do oczu.
• Unikanie stresu. Stres może nasilać dolegliwości, stąd zalecane jest stosowanie technik obniżających napięcie, jak medytacja, ćwiczenia oddechowe, odpoczynek.
• Dieta wzmacniająca odporność i układ nerwowy. Spożywanie zdrowej diety bogatej w witaminy i minerały wspiera proces leczenia. Szczególnie ważne są witaminy z grupy B, które mają korzystny wpływ na układ nerwowy, oraz witamina C, która wspomaga regenerację i odporność.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Gdy paraliż twarzy występuje ze stanem zapalnym, to lekarz może zalecić stosowanie środków przeciwzapalnych. Leki przeciwbólowe złagodzą ból, który również czasami towarzyszy chorobie. 

Domowe metody leczenia nie zawsze są wystarczające w przypadku porażenia nerwu twarzowego. Warto skonsultować się z lekarzem, aby zidentyfikować przyczynę tego objawu. Czasami konieczne jest stosowanie leków na receptę, dlatego istotny jest kontakt ze specjalistą.

Porażenie nerwu twarzowego – ćwiczenia twarzy

Ćwiczenia mimiczne są jednym z najważniejszych elementów leczenia fizjoterapeutycznego w przypadku porażenia nerwu twarzowego. Są to proste ruchy, które można wykonywać samodzielnie w domu. To np.:

• marszczenie brwi,
• marszczenie nosa,
• gwizdanie,
• szerokie uśmiechanie się,
• uśmiechanie się z wyciągnięciem języka,
• robienie dzióbka,
• robienie smutnej miny,
• otwieranie i zamykanie ust,
• nabieranie powietrza i dmuchanie ,
• ćwiczenia języka,
• unoszenie brwi,
• szerokie otwieranie oczu,
• mruganie powiekami.

Ćwiczenia należy wykonywać od 3 do 5 razy dziennie. Najlepiej robić jest przed lustrem. 

fot. Przykładowe ćwiczenia twarzy przy porażeniu nerwu twarzowego / Adobe Stock, My Ocean studio

Zapobieganie porażeniu nerwu twarzowego

Profilaktyka porażenia nerwu twarzowego polega na zapobieganiu chorobom i stanom, które mogą wywołać tę dolegliwość. Ważne jest wczesne rozpoznawanie i leczenie infekcji. Powinniśmy też reagować na pierwsze sygnały, które mogą wskazywać na porażenie twarzy, dzięki czemu jest możliwe szybkie wdrożenie leczenia. Współcześnie człowiek jest niestety nieustannie narażony na wiele nieprzyjaznych bodźców, jak bezsenność, zmęczenie, stres i infekcje, dlatego w rzeczywistości zapobieganie tej chorobie jest trudne. 

Wykorzystano fragmenty artykułu Katarzyny Ziai, którego treść została pierwotnie opublikowana 10.06.2010.

Źródła:

Tiemstra JD, Khatkhate N. Bell's palsy: diagnosis and management. Am Fam Physician. 2007 Oct 1;76(7):997-1002. PMID: 17956069,

Hohman MH, Warner MJ, Varacallo M. Bell Palsy. 2024 Oct 6. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 29493915,

Baugh RF, Basura GJ, Ishii LE, Schwartz SR, Drumheller CM, Burkholder R, Deckard NA, Dawson C, Driscoll C, Gillespie MB, Gurgel RK, Halperin J, Khalid AN, Kumar KA, Micco A, Munsell D, Rosenbaum S, Vaughan W. Clinical practice guideline: Bell's palsy. Otolaryngol Head Neck Surg. 2013 Nov;149(3 Suppl):S1-27. doi: 10.1177/0194599813505967. PMID: 24189771,

Somasundara D, Sullivan F. Management of Bell's palsy. Aust Prescr. 2017 Jun;40(3):94-97. doi: 10.18773/austprescr.2017.030. Epub 2017 Jun 1. PMID: 28798513; PMCID: PMC5478391.

Czytaj także:
Opadające kąciki ust – o jakiej chorobie świadczą?
Paraliż senny – czym jest porażenie przysenne i jak je przerwać?
Objawy udaru mózgu - z tą wiedzą możesz uratować komuś życie!
Nagły obrzęk twarzy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!