Stopa końsko-szpotawa to zniekształcenie narządu ruchu charakteryzujące się zgięciem podeszwowym stopy (końskostopie), przywiedzeniem przodo- i śródstopia oraz odwróceniem stopy (szpotawość). Jest drugą, co do częstości występowania (po dysplazji stawu biodrowego) wadą rozwojową w obrębie narządu ruchu. Może mieć charakter obustronny. Częstość występowania to 1/1000 narodzin. Wada nieco częściej dotyczy noworodków płci męskiej.
Jakie są przyczyny jej występowania?
Za powstanie tej wady odpowiedzialne jest zaburzenie równowagi mięśniowej. Nie jest jednak do końca wyjaśnione, dlaczego do takiego zaburzenia dochodzi. Stopa końsko-szpotawa może występować również, jako deformacja nabyta. Najczęściej w wyniku: urazów, zapaleń, niedowładów, u osób obłożnie chorych, których stopy są ułożone niewłaściwie.
W związku z obecnością różnych postaci wady, istnieją liczne klasyfikacje w zależności od stopnia nasilenia deformacji i możliwości jej korekty. Najpowszechniejszy jest podział według Dimeglio. Wyróżnia on stopę miękką, miękko-twardą, twardo-miękką i twardo-twardą. Leczenie i rehabilitację stopy końsko-szpotawej można podzielić na dwie grupy: leczenie nieoperacyjne (zachowawcze) i leczenie operacyjne.
Zobacz też: Kolano skoczka lub biegacza - jak wygląda rehabilitacja?
Leczenie nieoperacyjne stopy końsko-szpotawej
Musi być podjęte zaraz po urodzeniu się dziecka, gdy kości są jeszcze plastyczne. Polega na wykonywaniu masaży i redresjach (bierne korygowanie zniekształconej stopy), a następnie utrwalaniu prawidłowego ułożenia opatrunkiem gipsowym. Gips jest na początku zmieniany co 2-3 dni, a następnie co 1-2 tygodnie. Leczenie prowadzone jest do całkowitego zniesienia deformacji. Pozostawienie nawet niewielkiego zniekształcenia powoduje nieunikniony nawrót wady.
Najlepszą metodą leczenia nieoperacyjnego jest metoda Ponsetiego. W pierwszych dniach życia dziecka prowadzone są ćwiczenia rozciągające stopę, a następnie zakładane są opatrunki gipsowe. Po wykonaniu 5-6 opatrunków, stopa ma już prawie odpowiednie ułożenie. Pozostaje problem końskiego ustawienia stępu. Aby to zlikwidować, po znieczuleniu specjalnym kremem, przecina się ścięgno Achillesa. Później ponownie wykonywana jest seria opatrunków gipsowych. Czas leczenia opatrunkami gipsowymi nie przekracza 3 miesięcy. Nim dziecko zacznie wstawać, ma na noc i na dzień zakładaną szynę derotacyjną. Gdy wstaje, szyna jest zakładana tylko na noc. Jeżeli metoda ta nie może być zastosowana lub nie przynosi efektów, wdrażane jest leczenie operacyjne.
Leczenie operacyjne stopy końsko-szpotawej
Należy je podjąć przed rozpoczęciem stawania i chodzenia przez dziecko, czyli do 9. miesiąca życia. Leczenie polega na przywróceniu prawidłowych stosunków anatomicznych w stopie. Dokonuje się tego poprzez przecięcie przykurczonych torebek stawowych i więzadeł oraz odpowiednie wydłużenie ścięgien. Metod operacyjnych jest bardzo wiele. Jeżeli dziecko operowane jest po 6. roku życia, operacja dotyczy zarówno tkanek miękkich, jak i kości. Po wykonanym zabiegu niezbędne jest długotrwałe unieruchomienie. Później stopa musi być zabezpieczona odpowiednimi łuskami, aparatami i obuwiem. Aby utrzymać prawidłowy kierunek wzrostowy stopy zalecane są również ćwiczenia bierne (zwiększające pronację stopy i zgięcie grzbietowe) oraz czynne (drażnienie grzbietowo-bocznej powierzchni stopy i podeszwy).
Stopa końsko-szpotawa jest to wada, którą można skorygować. Odpowiednia rehabilitacja i leczenie, podjęte we właściwym czasie, umożliwiają zlikwidowanie tej deformacji.
Polecamy: Biofeedback – lecznicza terapia relaksem
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
