Szacuje się, że na świecie rocznie z powodu udaru umiera około 4,5 miliona osób. Ogólna zapadalność wynosi 2-2,5 na 1000 w całej populacji. Ryzyko ponownego wystąpienia udaru mózgu w przeciągu 5 lat od pierwszego zachorowania to 15-40%. Szacuje się, że w skali globalnej w 2023 r. udaru doświadczy o 30% więcej osób niż w 1983 r.
W Polsce do udaru mózgu dochodzi średnio co 8 minut. Każdego roku choroba dotyka około 70 tys. osób. Udar mózgu jest drugą przyczyną śmierci osób powyżej 60. roku życia, a piątą w grupie wiekowej od 15 do 59 lat.
Życie chorego po udarze
Aż 70% osób, które przeżyją udar staje się niepełnosprawnymi. Każdy udar jest inny. Mimo podobnych objawów i przyczyn, skutki choroby nigdy nie są jednakowe. Udar nieodwracalnie zmienia życie osoby, która go doświadczyła i stawia przed nią nowe wyzwania. Często barierą nie do pokonania stają się czynności, które dla zdrowego człowieka wydają się czymś naturalnym i nie wymagającym wysiłku, jak samodzielne poruszanie się, czy zapamiętanie imion bliskich.
Jak wskazują badania 29% chorych wymaga pomocy przy jedzeniu, 65% przy chodzeniu, a 93% przy korzystaniu z toalety. Mimo to, dzięki prawidłowemu leczeniu i rehabilitacji w przeciągu roku od wystąpienia udaru 65% osób może odzyskać zdolność samodzielnego funkcjonowania.
Warto wiedzieć: Jak rozpoznać udar mózgu?
Pierwsze 4,5 h po udarze kluczowe dla pacjenta
Kluczowe znaczenie dla leczenia udaru ma szybkie rozpoznanie jego objawów i natychmiastowe wezwanie pogotowia. W przypadku chorych, u których doszło do niedokrwiennego udaru mózgu (blisko 80% wszystkich przypadków zachorowań) możliwe jest zastosowanie nowoczesnego leczenia trombolitycznego. Terapia ta pozwala na rozpuszczenie skrzepu, który blokuje przepływ krwi w naczyniach krwionośnych doprowadzających tlen i substancje odżywcze do mózgu. W wielu przypadkach ratuje ona życie i ogranicza negatywne skutki choroby. Leczenie można jednak zastosować jedynie do 4,5 godziny od wystąpienia udaru, dlatego decydujące jest szybkie rozpoznanie objawów i niezwłoczne przewiezienie chorego do szpitala. Najlepiej do placówki dysponującej specjalistycznym oddziałem udarowym.
Fizjoterapia elementem zdrowienia po udarze
W terapii udaru niezwykle ważna jest też rehabilitacja. Odpowiednia i szybko rozpoczęta fizjoterapia znacząco redukuje wczesne powikłania udaru, a co za tym idzie ogranicza wczesną śmiertelność. Jeszcze kilkanaście lat temu wynosiła ona w Polsce blisko 30% w pierwszym miesiącu od wystąpienia choroby. Obecnie wskaźniki te znacznie się poprawiły, ale dostępność fizjoterapii jest w dalszym ciągu niewystarczająca. Szczególnie dotyczy to tzw. rehabilitacji wtórnej, na którą oczekuje się nawet 2 lata. W Polsce praktycznie nie istnieje też system środowiskowej rehabilitacji i opieki nad osobami po udarze mózgu, który może być tańszy i efektywniejszy niż rehabilitacja w warunkach szpitalnych.
Prawo do informacji
Osoba po udarze ma prawo do nowoczesnego leczenia i rehabilitacji, informacji na temat swojego stanu zdrowia, dostępu do zaopatrzenia rehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych, a także świadczeń socjalnych i wsparcia w opiece. Niestety większość chorych i ich rodzin o tym nie wie. Dlatego ważne są akcje edukacyjne, takie jak „Masz prawa po udarze” organizowane przez Fundację Udar Mózgu. Jej celem jest podniesienie świadomości praw przysługujących chorym, między innymi na temat kompleksowego i nowoczesnego leczenia i rehabilitacji, refundacji sprzętu rehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych czy świadczeń socjalnych wynikających z niepełnosprawności.
Polecamy: Jak przebiega leczenie udaru mózgu?
Źródło: Fundacja Udar Mózgu, pomysłodawca akcji edukacyjnej „Masz prawa po udarze”/ Primum PR/ mk
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
