Słońce, upał i super wysokie temperatury dla niektórych bywają wręcz nieznośne. Najbardziej chyba cierpią osoby starsze, te które mają za dużo ciałka, jak i sercowcy oraz kobiety w wieku menopauzalnym. Kobietom w ciąży też nie bywa lekko. Jak sobie radzić w czasie upałów i jak je przetrwać?
fot. Fotolia
Każdy ma swój sprawdzony sposób na przetrwanie gorących dni. Jednym zupełnie taka temperatura nie przeszkadza i czują się bardzo dobrze, podczas gdy inni żarliwie modlą się o deszcz i odrobinę chłodu… Jednak zazwyczaj jest tak, że modły nie zostają natychmiast wysłuchane, a człowiek nadal musi swoje wyciepieć…
Jak wysoka temperatura wpływa na nasz organizm?
Normalną reakcją na ciepło jest rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry (przekrwienie), w celu zwiększenia przepływu krwi i oddania na zewnątrz więcej ciepła. Kolejna reakcja to wzmożenie potliwości. Pot z kolei ma za zadanie chłodzić nasz organizm, jednak nie jest dobrze odbierany i znoszony przez większą część społeczeństwa. Spoceni czujemy się niekomfortowo, ale cóż, chyba nie ma osoby która powyżej 30 stopni chodzi sucha i rześka. Ze wzmożoną potliwością, jak również z rozszerzeniem naczyń krwionośnych wiąże się kolejny problem, a mianowicie odwodnienie i spadek ciśnienia tętniczego krwi. Możemy zatem czuć się bardzo osłabieni podczas upałów, być rozdrażnieni, a nawet agresywni. Dlatego tak ważne jest umiejętne chłodzenie się i pojenie. Ponadto istotnym aspektem jest aktywność fizyczna podczas upałów – lepiej z niej zrezygnować, ponieważ wysiłek podnosi naszą temperaturę ciała, a w tym przypadku nie trudno o przegrzanie.
Na skutek przegrzania może dojść do poważnych zaburzeń w funkcjonowania naszego organizmu, będących także przyczyną zagrożenia życia. Jest to np. porażenie słoneczne i porażenie cieplne.
Porażenie cieplne
Porażenie cieplne to stan powstały na skutek przegrzania organizmu i jego odwodnienia. Początkowo manifestuje się zaczerwienieniem skóry, później jej zblednięciem, potami, dreszczami, uczuciem zimna, ogólnym złym samopoczuciem; rozdrażnieniem i osłabieniem, także mdłościami i zaburzeniami ze strony narządów wzroku (mroczki). Na skutek spadku ciśnienia, zachodzi w naszym organizmie zjawisko „centralizacji krążenia”, a wiec krew zaczyna krążyć pomiędzy ważnymi narządami: serce, nerki, wątroba, mózg. Stąd też wynika wcześniej wspomniany objaw czucia chłodu i dreszcze.
Pomagając osobie, która znalazła się właśnie w takim stanie, należy wyeliminować bodźce sprzyjające powstawaniu i potęgowaniu porażenia:
- przenosimy w chłodne i zacienione miejsce, a także kontrolujemy przytomność i oddech
- kładziemy poszkodowanego na boku lub plecach z uniesieniem kończyn dolnych na około 20-30 cm jeśli jest przytomny; jeśli nie – w pozycji na boku; nie pozwalamy na wysiłek fizyczny
- zapewniamy podaż płynów – gdy poszkodowany jest przytomny, najlepiej wody niegazowanej z solą (łyżeczka soli na litr wody) – nie z lodówki!
- w przypadku dreszczy okrywamy poszkodowanego (najlepiej folia izotermiczna – złotą powierzchnią do góry)
- utrzymujemy kontakt słowny i wzywamy pomoc medyczną
Porażenie słoneczne (udar słoneczny)
Porażenie słoneczne to stan powstający na skutek długotrwałego przebywania na słońcu, bez nakrycia głowy. Może współistnieć z porażeniem cieplnym. Objawy porażenia słonecznego wynikają z podrażnienia mózgu i opon mózgowych, a także z działania promieni UV i ciepła. Objawia się głównie zaczerwienieniem skóry twarzy i głowy, a bladością pozostałych partii ciała. Twarz i głowa są ciepłe, a nawet gorące, przy czym reszta ciała jest chłodna. Występują bóle głowy, sztywność karku, różnie nasilone zaburzenia orientacji (poszkodowany nie wie gdzie jest, co się dzieje, może być nawet agresywny), rozdrażnienie, mdłości i wymioty. Może dojść do utraty przytomności. Temperatura ciała sięga nawet 42 stopni Celsjusza.
Udzielając pomocy osobie z porażeniem słonecznym, pamiętajmy o:
- przeniesieniu w chłodne i zacienione miejsce (jaskinia, las, nieopodal potoków górskich), a także kontroli przytomności i oddechu
- położeniu poszkodowanego na boku lub plecach z uniesieniem kończyn dolnych na około 20-30 cm jeśli jest przytomny, a jeśli nie – w pozycji na boku; nie pozwalamy na wysiłek fizyczny
- zredukowaniu nadmiaru ubrania, poluźniamy uciskającą odzież
- chłodzeniu organizmu poszkodowanego zimnymi okładami np. mokre ręczniki, worki z lodem zawinięte w tkaninę, zamrożone okłady żelowe w specjalnym pokrowcu lub ręczniku – możemy także użyć folii izotermicznej, odwracając ją srebrna stroną do góry – nie stosować ochładzających kąpieli i nie podawać środków przeciwgorączkowych
- gdy poszkodowany jest przytomny, możemy próbować podać mu wodę niegazowaną z solą (łyżeczka soli na litr wody), małymi łykami – na siłę nie poimy!
- zachowaniu kontaktu słownego i szybko wzywamy pomoc medyczną
Zarówno w przypadku porażenia cieplnego, jak i słonecznego, musimy być gotowi do podjęcia akcji resuscytacyjnej. Jak się za to zabrać, przedstawiliśmy w artykule pt.: Jak poprawnie udzielić pierwszej pomocy?
Jak sobie poradzić podczas upałów?
Oto lista czynności, które warto wypróbować w celu zminimalizowania ryzyka dyskomfortu związanego z wysoką temperaturą:
- Ochrona przed promieniami słonecznymi: nakrycie głowy; jasne, luźne, bawełniane ubranie. Unikamy ciemnych barw. Unikaj też sztucznych piżam, na rzecz bawełny i prawdziwej satyny, która chłodzi ciało. Podobnie z obuwiem – wybieraj to, które zapewnia skórze stóp „oddychanie”, a także te, które daje wytchnienie nogom (klapki i sandały)
- Przyjmowanie około 2-3 litrów płynów dziennie, w celu wyrównania strat na skutek wzmożonej potliwości. Nie są wskazane lodowate napoje. Jeżeli już spożywamy chłodniejsze płyny, to małymi łykami i powoli. Jedz tez warzywa, owoce i lekkostrawne posiłki. Więcej o odwodnieniu i proponowanych płynach w artykule pt.: Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu?
- Zainwestuj w chłodzące kosmetyki, o świeżym zapachu, np. mięty, eukaliptusa, pomarańczy.
- Redukujemy sytuacje, w których używana jest klimatyzacja. Jednocześnie pamiętajmy o dbaniu o jej systematyczne czyszczenie. Gwałtowne wahania temperatur nie są obojętne dla zdrowia.
- Spróbuj wyposażyć się w ekwipunek przeciwsłoneczny: parasole, baldachimy, markizy, wentylatory/wiatraki, wachlarze.
- Nie wychodź w godzinach kiedy jest najostrzejsze słońce, a więc od 10 rano do 14 popołudniu.
Jak dbać o dzieci w czasie upałów?
- Dbaj komfort fizyczny dziecka, kiedy się spoci, miej w pogotowiu chusteczki higieniczne lub mały spray z wodą i ręczniczek.
- Bezwzględnie ubieraj dziecku na głowę jasną czapeczkę z naturalnej tkaniny. Ubranka dostosuj do pogody – dziecku także jest gorąco – zatem postaw na luźne, bawełniane ubranka, które nie krępują ruchów. Pamiętaj, że przegrzanie jest bardzo groźne dla zdrowia malucha!
- Jeżeli jesteś rodzicem niezwykle aktywnej pociechy – postaraj się by akurat podczas upałów nie brykało za dużo. Zaproponuj dziecku zabawy nieforsujące i stacjonarne.
- Jeżeli musisz przetransportować dziecko samochodem – wybieraj poranki lub wieczory.
- Dbaj także o nawodnienie małego dziecka, podając mu niewielkie ilości płynów co jakiś czas. Pamiętaj, że dziecko ich nie potrzebuje tak dużo jak ty! Dzieci od roku do trzech lat potrzebują 1,3 litra płynów; od czterech do ośmiu lat - 1,7 litra płynów; młodzież 2 litry płynów.
- Noworodkom i niemowlętom powinien wystarczyć pokarm matki. Gdy jednak twoje dziecko nie jest karmione piersią, zapytaj pediatry lub położnej, czym i w jakiej ilości najlepiej dopajać dziecko.
Pamiętaj o zwierzętach w upały!
Często nie zdajemy sobie sprawy, że i zwierzakom mocno doskwiera upał. Zapewnijmy im chłodne lokum na czas wysokich temperatur, np. łazienka, sutereny, zacieniony kawałek podwórka. Nie zapominajmy o wypełnianiu im miski wodą lub mlekiem! Raczej zrezygnujmy z serwowania konserw, na rzecz suchej karmy, która raczej nie powinna ulec zepsuciu.
Gdy hodujemy ptaki – pamiętajmy o uzupełnieniu zbiorniczka na wodę. Wszelkie klatki z królikami, ptakami, chomikami, szczurami i innymi myszowatymi, ustawmy na czas gorąca w chłodniejsze, przewiewne, zacienione miejsce.
I pod żadnym pozorem nie zostawiajmy ani dzieci, ani osób starszych, ani zwierzaków w zamkniętym samochodzie!!!
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
