Model empiryczny rozumienia współczesnej medycyny i psychiatrii (w tym także uzależnienia od nikotyny) zakłada myślenie przyczynowo-skutkowe. Mówienie o przyczynie jakiegoś zaburzenia zależy jednak od poziomu analizy i orientacji teoretycznej badacza analizującego określony problem naukowy.
Uzależnienie od nikotyny w kontekście socjologicznym
Na poziomie społecznym (poziom socjologiczny) o przyczynie choroby można mówić wyłącznie w kontekście procesów społecznych i zjawisk ekonomicznych. Zwracają na ten aspekt także uwagę analizy epidemiologiczne poszukujące uwarunkowań uzależnień w takich a nie innych procesach środowiska społecznego człowieka.
Psychologiczne mechanizmy uzależnienia
Na poziomie jednostki i jej relacji z otoczeniem (poziom psychologiczny) uzależnienie rozpatruje się jako skutek uczenia społecznego, wynik nieprawidłowej relacji w małej grupie społecznej, np. rodzinie nuklearnej, rozszerzonej czy grupie rówieśniczej, wreszcie jako fenomen uwarunkowany stylem życia lub predyspozycjami temperamentalnymi i osobowościowymi podmiotu. Można też uzależnienie traktować jako wynik wykształcenia się błędnych schematów poznawczych.
Uzależnienie jako fizjologiczna reakcja neurobiochemiczna
Na poziomie neurofizjologicznym (neurobiochemicznym) uzależnienie rozpatruje się jako wynik nieprawidłowego funkcjonowania dopaminergicznego układu nagrody i kary zaburzonego wskutek egzogennego dostarczenia szkodliwego ksenobiotyku, jakim jest nikotyna.
Zobacz też: Dlaczego nie umiem rzucić palenia?
Uzależnienie ma wiele matek
Uzależnienie od nikotyny jest zaburzeniem, które rozwija się w wyniku interakcji:
- zjawisk makrospołecznych i ich wpływu na jednostkę,
- predyspozycji osobowościowych, struktury rodziny i uczenia się,
- zmian neurofizjologicznych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Analiza na trzech wymienionych powyżej poziomach daje dopiero pełny obraz wiedzy o patogenezie fenomenu klinicznego uzależnienia od nikotyny. Lekarze psychiatrzy, pneumonolodzy, kardiolodzy i onkolodzy, z racji swojego biomedycznego wykształcenia i biomedycznych metod terapii, uwypuklają w myśleniu klinicznym wiedzę neurofizjologiczną jako bliską ich zainteresowaniom. Lekarze są przygotowani do biologicznego rozumienia zjawisk psychicznych, aspekty psychospołeczne są często przez nich pomniejszane lub ignorowane.
Zobacz też: 12 kroków do rzucenia palenia
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Zespół uzależnienia od nikotyny – ujęcie interdyscyplinarne”; Rozdział 2. Psychometryczny pomiar uzależnienia od nikotyny.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
