Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych (głównie cukrzyca typu 2 i cukrzyca typu 1), która polega na nieprawidłowym działaniu lub wydzielaniu insuliny, co prowadzi do gromadzenia się we krwi nadmiernej ilości glukozy. W rezultacie z czasem dochodzi do rozregulowania pracy całego organizmu oraz uszkodzenia wielu narządów. Cukrzyca jest chorobą podstępną (może trwać długo bez objawów) oraz niebezpieczną (uszkadza ważne narządy, w tym serce).
Niestety wśród ludzi wciąż pokutuje wiele nieprawdziwych przekonań na temat cukrzycy. Wprowadzają one niejednokrotnie w błąd, sprzyjając rozwojowi choroby, a także utrudniają rozpoznanie i leczenie.
MIT 1: Szczupłe osoby nie zachorują na cukrzycę
Eksperci mówią krótko, cukrzyca może dopaść każdego z nas. Na jej rozwój ma wpływ wiele elementów: genetyka, wiek, styl życia.
Otyłość wprawdzie jest czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy, ale warto zapamiętać jeden fakt: wiele osób z nadwagą nie będzie miało nigdy cukrzycy i wiele osób z cukrzycą ma prawidłową masę ciała. Każdy z nas jest w kręgu potencjalnych ofiar tej groźnej choroby.
MIT 2: Palenie papierosów nie powoduje cukrzycy
A jednak palenie papierosów jest ważnym czynnikiem ryzyka cukrzycy. Palacze mają o 30-40% więcej szans, że rozwinie się u nich choroba, niż osoba niepaląca – wynika z amerykańskiego rządowego raportu The Health Consequences of Smoking.
Dlaczego? Mechanizmów jest co najmniej kilka. Palenie obniża wrażliwość na insulinę. Sprzyja otyłości brzusznej, a to również znany czynnik ryzyka cukrzycy. Palenie ma związek z wpływem na wydzielanie hormonów stresu. Powoduje powstawanie stanów zapalnych w organizmie i większy stres oksydacyjny – te elementy biorą udział w rozwoju insulinooporności i zaburzają metabolizm glukozy.
Odkryto też receptory nikotyny na komórkach trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny, przez co palenie może hamować wydzielanie insuliny. W jednym z badań zauważono również, że nikotyna prowadziła do uszkodzenia komórek beta trzustki podczas rozwoju płodu.
MIT 3: Insulina leczy cukrzycę
Insulina nie leczy cukrzycy. Jest lekiem, który pozwala ograniczyć objawy choroby, kontrolować stężenie glukozy we krwi i zapobiegać powikłaniom. Insulina nie jest przyjmowana przez wszystkie osoby z cukrzycą. Stosują ją:
- chorzy na cukrzycę typu 1 (inaczej cukrzycę insulinozależną),
- chorzy na cukrzycę typu 2, jeśli doustne leki przeciwcukrzycowe lub modyfikacja stylu życia nie są wystarczająco skuteczne,
- kobiety z cukrzycą ciążową, jeśli zastosowanie diety nie skutkowało poprawieniem wartości glukozy,
- osoby, u których stosowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych jest przeciwwskazane.
MIT 4: Mam cukrzycę, jeśli w badaniu gleukometrem wyszła mi za duża glukoza
Badanie krwi pobranej z palca za pomocą glukometru służy przede wszystkim do kontrolowania glikemii u osób, u których już stwierdzono chorobę. Nie używa się go do diagnozowania choroby.
Aby rozpoznać cukrzycę, należy wykonać inne badania. Podstawowym jest oznaczenie stężenia glukozy we krwi pobranej z żyły na czczo. Prawidłowe stężenie glukozy to 3,9-5,5 mmol/l (70-99 mg/dl).
Kolejne badanie to doustny test tolerancji glukozy (OGTT), który polega na kontrolowaniu poziomu cukru we krwi na czczo, a następnie dwie godziny po wypiciu roztworu glukozy. Prawidłowe stężenie cukru po spożyciu glukozy wynosi mniej niż 7,8 mmol/l (140 mg/dl).
MIT 5: Cukrzyca jest chorobą nieuleczalną
Faktycznie, cukrzyca jest chorobą przewlekłą i postępującą. Jednak istnieje metoda, która pozwala całkowicie wyeliminować objawy cukrzycy typu 1. Jest nią przeszczep trzustki. To jednak zabieg bardzo inwazyjny, niebezpieczny, obarczony dużym ryzykiem powikłań i wymagający przyjmowania na stałe leków immunosupresyjnych. Dlatego jest rzadko stosowany. Regularne kontrole i trzymanie się zaleceń lekarskich pozwalają żyć wiele lat z cukrzycą i zapobiegać powikłaniom tej choroby.
U niektórych osób z cukrzycą typu 2 udaje się również doprowadzić do sytuacji, kiedy można zmniejszyć dawki leków lub całkowicie je odstawić. Taki efekt można uzyskać u niektórych chorych poprzez redukcję masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej i odpowiednią dietę, dzięki czemu poprawia się działanie insuliny i wrażliwość tkanek na ten hormon.
Warto też dodać, że trwają prace nad różnymi rozwiązaniami, które mogłyby wyeliminować cukrzycę, m.in. nad szczepionką przeciwko cukrzycy.
MIT 6: Przy cukrzycy nie można jeść słodyczy
Można, ale... w małych ilościach i okazjonalnie. Spożywanie nadmiaru cukru faktycznie sprzyja rozwojowi cukrzycy typu 2, a dieta stanowi bardzo ważny element leczenia choroby. Jednak nieprawdą jest, że po diagnozie spada na nas całkowity zakaz na drobne słodkie przyjemności.
Towarzystwa diabetologiczne dopuszczają przekąski z dodatkiem cukru, jeżeli są one zjadane sporadycznie i mieszczą się w ramach zdrowego planu posiłków (najlepiej stworzonego z pomocą dietetyka).
MIT 7: Cukrzycę można wyleczyć ziołami
Nie ma żadnych wiarygodnych badań, które potwierdziłyby skuteczność ziół w leczeniu cukrzycy. Istnieją jednak badania, które wskazują, że pewne zioła pomagają kontrolować poziom glukozy we krwi i mogą być przydatne u osób z cukrzycą typu 2 lub insulinoopornością.
Polecane w terapii przeciwcukrzycowej zioła to głównie:
- aloes,
- cynamon,
- imbir,
- ostropest plamisty,
- kozieradka.
Wielu lekarzy podchodzi jednak sceptycznie do stosowania ziół w terapii cukrzycy i szczególnie odradza ich łączenie z lekami. Zioła mogą wchodzić w interakcje m.in. z insuliną i prowadzić do groźnej hipoglikemii, czyli nadmiernego obniżenia stężenia glukozy we krwi, które może prowadzić do śpiączki.
MIT 8: Cukrzycą można się zarazić
Nie. Cukrzyca jest chorobą niezakaźną. I chociaż nie są znane dokładne mechanizmy jej powstania, to jednak jest pewne, że cukrzyca nie może być przeniesiona z osoby na osobę, jak np. przeziębienie.
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której własne przeciwciała atakują komórki beta trzustki, co prowadzi do zahamowania wydzielania insuliny. Z kolei w cukrzycy typu 2 przyczyną jest współwystępowanie predyspozycji genetycznych (warunkujących nieprawidłowe działanie komórek beta trzustki, a przez to nieprawidłowe wydzielanie insuliny) wraz z czynnikami środowiskowymi, takimi jak nieprawidłowa dieta, otyłość, siedzący tryb życia czy palenie papierosów.
MIT 9: Jedzenie dużej ilości cukru powoduje cukrzycę
Owszem, nadmiar cukru sprzyja cukrzycy, jednak na rozwój choroby wpływają również geny i styl życia. Okazuje się, że ryzyko podnosi także zamiłowanie do słonych potraw.
Naukowcy ze szwedzkiego Karolinska Institutet dowiedli, że osoby, które zjadają 2,5 grama soli dziennie więcej mają o 43% wyższe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Cukrzycy sprzyja też dieta bogata w tłuszcze trans. Zatem uważajmy nie tylko na słodycze.
MIT 10: Cukrzyca typu 2 to łagodna forma cukrzycy
Zdecydowanie nie ma łagodnej odmiany cukrzycy. Każda postać tej choroby bez leczenia może prowadzić do uszkodzenia narządów i śmierci. Ryzyko pojawienia się groźnych powikłań jest mniejsze dzięki dokładnej kontroli glikemii i stosowaniu się do zaleceń lekarskich. Sprawdź: jakie są objawy cukrzycy.
Czytaj także:
Obalamy mity: Czy jesteśmy z natury leniwi?
Obalamy mity: Czy witamina C jest dobra na odporność i przeziębienie?
Obalamy mity: Czy cukier powoduje nadaktywność u dzieci?
Obalamy mity: Czy kawa odchudza?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
