Na temat cukrzycy u dzieci i jak wychowywać dziecko z cukrzycą rozmawiamy z ekspertkami z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Polki.pl: O czym powinno pamiętać dziecko z cukrzycą w szkole lub w przedszkolu?
Małgorzata Szmigiero–Kawko i Beata Sztangierska z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego: Dziecko z cukrzycą ma znacznie więcej obowiązków w szkole niż jego zdrowy rówieśnik. Jeszcze przed wyjściem z domu musi pamiętać o zabraniu ze sobą glukometru, odpowiednich pasków testowych, penów z insuliną, posiłku, soczków lub innych środków podnoszących glikemię oraz preparatu glukagonu.
W trakcie pobytu w szkole nasi pacjenci muszą systematycznie mierzyć poziom cukru – przed posiłkiem i podaniem insuliny, a także przed i po wysiłku fizycznym oraz zawsze w sytuacji złego samopoczucia. Bardzo ważne jest zjedzenie posiłku o właściwej porze, szczególnie jeśli dziecko otrzymuje insulinę za pomocą penów.
Pominięcie lub opóźnienie spożycia odpowiedniej dawki węglowodanów może się skończyć niebezpiecznym niedocukrzeniem. Szczególnej uwagi wymagają sytuacje nagłej zmiany planów lekcyjnych, kiedy np. lekcję matematyki zastąpiono długim spacerem czy pobytem na placu zabaw.
Jakie są zadania nauczyciela lub wychowawcy, który ma w klasie lub grupie dziecko chore na cukrzycę?
Rola nauczyciela w szkole czy wychowawcy w przedszkolu jest niezwykle istotna. Już od momentu zachorowania dziecka i jego powrotu do szkoły od nauczycieli zależeć będzie jak szybko chore dziecko przystosuje się do nowych warunków, czy będzie czuło się bezpiecznie, czy będzie akceptowane przez rówieśników. Ważny jest stały kontakt wychowawcy z rodzicami, tak aby zmiany planów lekcyjnych, uroczystości w szkole nie były dla dzieci zaskoczeniem.
Nauczyciel nie musi być ekspertem w dziedzinie cukrzycy, ale powinien posiadać minimum informacji, aby zapewnić bezpieczeństwo choremu dziecku.
Personel szkoły powinien znać objawy i zasady postępowania w ostrych powikłaniach cukrzycy (hiper- i hipoglikemii). Młodsze dzieci wymagają czasami pomocy w pomiarze glikemii czy prawidłowym odczytaniu wyniku pomiaru. Często należy również przypomnieć dziecku o spożyciu posiłku w wyznaczonej porze.
Najważniejsze jednak, aby nauczyciel zwracał większą uwagę na dziecko z cukrzycą (np. na jego samopoczucie), aby zauważyć ewentualne objawy niedocukrzenia.
Jak nauczyć dziecko chore na cukrzycę żyć z chorobą?
To jest bardzo trudne zadanie. Od samego rozpoznania choroby, stosownie do wieku, należy włączać dziecko w codzienne prowadzenie choroby: dokonywanie pomiarów glikemii i wspólne ich analizowanie, ustalanie dawki i podawanie insuliny, obsługa osobistej pompy insulinowej, przeliczanie wymienników węglowodanowych, prowadzenie zeszytu samokontroli. Umiejętności te pozwolą dziecku być samodzielnym i niezależnym w każdej sytuacji.
Dzieci chorują na cukrzycę typu 1, insulinozależną - dowiedz się wszystkiego na ten temat
Jak cukrzyca wpływa na psychikę dziecka? Czy może być powodem niższego poczucia własnej wartości? Dlaczego? Jak wówczas pomóc dziecku?
Leczenie cukrzycy nakłada na dziecko rygory i szereg dodatkowych obowiązków. Jest to często źródłem stresów i może być powodem niższego poczucia własnej wartości.
Wiele dzieci z powodu cukrzycy w ogóle nie ćwiczy na zajęciach wychowania fizycznego ( bo nauczyciel z założenia boi się dziecka z cukrzycą), nie jeździ na wycieczki z klasą ( szczególnie te z noclegiem). Niejedno z naszych pacjentów w trakcie wizyty u lekarza sportowego usłyszało, że najlepszą dyscypliną dla niego są... szachy!
Dyrektorzy wielu szkół zaproponowali rodzicom nauczanie indywidualne w domu – aby tylko dziecko z cukrzycą nie przekroczyło progu szkoły. Wszystko to nie sprzyja budowaniu własnej wartości.
Bardzo dużo zależy więc od otoczenia, w którym dziecko się wychowuje, mądrego wsparcia rodziców, przyjaciół i nauczycieli. Z jednej strony należy unikać nadmiernej opiekuńczości, z drugiej zaś nie możemy pozostawić dziecka czy nastolatka samego z chorobą.
Dziecku z cukrzycą należy stworzyć takie same warunki do zabawy i nauki, jak zdrowemu rówieśnikowi. Należy mobilizować je do każdej aktywności, udowadniać, że z cukrzycą można zdobyć każdy szczyt pod warunkiem dobrej kontroli glikemii.
Jakie trudności w szkole może napotkać mały diabetyk?
Oprócz już wspomnianych problemów dzieciom z cukrzycą często zabrania się dokonywania pomiarów glikemii lub spożywania posiłku w sytuacji, gdy tego rzeczywiście potrzebują.
Dużo kłopotów pojawia się w związku z zajęciami wychowania fizycznego. Najczęściej dzieci z cukrzycą są zupełnie z tych zajęć zwalniane, zdarza się jednak, że mimo zgłaszania złego samopoczucia maluchy zmuszane są do ćwiczeń.
Olbrzymim problemem w większości szkół jest brak stałej opieki pielęgniarki czy stale otwartego gabinetu zabiegowego. Przez to dzieci z cukrzycą często mierzą sobie cukier i podają insulinę w toalecie.
Gdzie rodzic lub opiekun dziecka z cukrzycą może szukać wsparcia?
Istnieje wiele organizacji społecznych, fundacji, stowarzyszeń, które udzielają wsparcia czy pomocy finansowej. Warto poszukać też pomocy w najbliższym otoczeniu. Oddział diabetologii czy poradnia, w której leczy się dziecko, służą wszelką pomocą.
Psycholog współpracujący z ośrodkami diabetologicznymi doskonale zna specyfikę choroby i trudności, z jakimi na co dzień musi zmagać się dziecko z cukrzycą. Pomoc psychologa jest więc nieoceniona.
Często w trudnych chwilach rozmowa z rodzicem innego chorującego dziecka może być doskonałym wsparciem. Również wielu nauczycieli wspaniale opiekuje się i pomaga nie tylko dzieciom, ale i ich rodzicom. Można skorzystać także z fachowej pomocy psychologa i pedagoga w szkole.
Nie daj się zaskoczyć - 5 wczesnych objawów cukrzycy
Na pytania odpowiedziały: Małgorzata Szmigiero–Kawko i Beata Sztangierska z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Akceptacja: prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
