Pierwotniaki mogą powodować wiele różnych dolegliwości u człowieka. Przyczyniają się m.in. do chorób układu pokarmowego, jamy ustnej, układu moczowo-płciowego, skóry.
Giardia (Lamblia)
Giardia jest pasożytem przewodu pokarmowego. Wywołuje chorobę zwaną giardiozą, która jest zaliczana do chorób brudnych rąk. Droga zakażenia jest przede wszystkim pokarmowa, ale można się też zarazić przez kontakty seksualne. Objawy choroby to m.in. wystąpienie nudności, wymiotów, biegunki. W okresie przewlekłym na zmianę występują zaparcia i biegunki. Diagnostykę opiera się na analizie preparatów z treści dwunastnicy.
Materiał do badania pobierany jest najczęściej podczas endoskopii. Aby rozpoznać zakażenie można też poszukać cyst pierwotniaka w preparatach z kału. Czasami liczba pasożytów w próbce nie jest zbyt duża, pomocne wtedy bywają metody immunoenzymatyczne. Za ich pomocą wykrywa się w kale swoiste antygeny.
Entameba histolytica ( Pełzaka czerwonki)
W Polsce ok. 1-2% ludności jest zakażonych entamebą. Wywołuje ona pełzakowice jelitową lub pozajelitową. Pełzakowica jelitowa z kolei może być nieczerwonkowym nieżytem pełzakowatym lub czerwonką pełzakowatą. Czasami inwazja entameby może przebiegać bezobjawowo. Materiałem diagnostycznym do wykrywania pełzakowicy jelitowej jest kał, ale również materiał podorany ze ściany jelita, z wątroby, z owrzodzeń skóry.
Ogląda się albo preparat bezpośredni, albo szuka się antygenów metodami immunobiologicznymi. Kał badany jest trzykrotnie, najlepiej w kilkudniowych odstępach. Przy podejrzeniu pełzakowicy pozajelitowej bada się treść ropną lub wysięk z tkanki, jak również surowice krwi, poszukując w niej przeciwciał skierowanych przeciw antygenom pasożyta.
Zobacz też: Jakie ryzyko niesie seks z przypadkowym partnerem?
Trypanosoma (Świdrowiec)
Świdrowiec gambijski występuje w Afryce Środkowej i Zachodniej, natomiast w Ameryce dominuje Trypanosoma cruzi. Dlatego na zarażenia tymi pasożytami szczególnie narażone są osoby podróżujące. Gatunek dominujący w Afryce, wywołuje bardzo groźną chorobę, która może doprowadzić do śmierci – śpiączkę afrykańską. W pierwszej fazie choroby, żeby ustalić rozpoznanie bada się krew pacjenta lub materiał z biopsji węzłów chłonnych. Osad z płynu mózgowo-rdzeniowego bada się w poszukiwaniu świdrowców, w drugiej fazie choroby.
Do diagnostyki wykorzystywane są również odczyny immunobiologiczne. Gatunek występujący w Ameryce jest czynnikiem etiologicznym tzw. choroby Chagasa, która również może doprowadzić do śmierci osoby zrażonej. Ważna jest, więc prawidłowa diagnoza i podjęcie leczenia. Aby wykryć inwazję świdrowca bada się krew oraz surowice krwi. Dominującą rolę odgrywają odczyny serologiczne, ale pomocne jest również wykonanie preparatu bezpośredniego.
Leiszmania
Występuje kilka gatunków leiszmanii. Zakażenia tym pasożytem dotyczą szczególnie osób podróżujących do Azji, Ameryki czy Afryki, w Europie pierwotniak spotykany jest rzadko. W zależności od gatunku leiszmania może wywoływać albo leiszmaniozę trzewną albo skórną.
Do diagnostyki leiszmaniozy skórnej należy wykonać preparat z materiału uzyskanego z owrzodzeń. Leiszmaniozę trzewną wykrywa się analizując materiał pobrany w czasie biopsji węzłów chłonnych, śledziony lub szpiku kostnego (punktak mostka). Co ciekawe w przypadku tej choroby rozmaz z krwi obwodowej ma mniejsze znaczenie.
Warto pamiętać jak wygląda diagnostyka w przypadku zakażeń pierwotniakami. Powinny zwrócić na nią szczególną uwagę, nie tylko osoby podróżujące w odległe miejsca świata. Część pierwotniaków dość powszechnie występuje w Polsce ( np. giardia), dlatego zakażenia tymi pasożytami mogą dotyczyć każdego.
Zobacz też: Jak rozpoznać malarię u chorego?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
