Badania są jednym z najważniejszych elementów profilaktyki chorób. Monitorowanie stanu zdrowia nie wymaga wielkich wysiłków. Wystarczą podstawowe badania profilaktyczne, dzięki którym można wykryć chorobę na wczesnym etapie rozwoju i zwiększyć szansę jej wyleczenia. Skuteczna profilaktyka nie wymaga też nakładów finansowych, ponieważ do wielu badań mamy bezpłatny dostęp w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Jedną z możliwości są programy profilaktyczne oferujące pakiety testów dla określonych grup. Dowiedz się, z jakich badań można korzystać raz do roku, gdzie się udać i kiedy wymagane jest skierowanie.
Podstawowe badania, które zrobisz na NFZ raz w roku
Część badań profilaktycznych powinien wykonywać każdy raz do roku. Skierowanie na nie wystawi lekarz pierwszego kontaktu. Są to proste, szybkie i bezpieczne testy.
Ogólnie przyjmuje się, że raz w roku w ramach profilaktyki powinniśmy wykonać morfologię, glukozę, OB, czyli odczyn Biernackiego, oraz badanie ogólne moczu. Zakres tych badań może zostać rozszerzony przez lekarza po przeprowadzeniu badania podmiotowego i przedmiotowego (wywiad i badanie pacjenta) w zależności od wskazań
– tłumaczy lek. Joanna Grabska, specjalista chorób wewnętrznych, ekspert Centrum Medycznego ENEL-MED.
Przynajmniej raz w roku należy też wykonać pomiar ciśnienia tętniczego. Lekarz pierwszego kontaktu powinien zbadać ten parametr podczas rutynowej wizyty pacjenta w gabinecie. Osoby, które mają cukrzycę, choroby układu krążenia lub nerek powinny częściej mierzyć ciśnienie.
Ważnym elementem ochrony przed chorobami są badania ginekologiczne. W ramach profilaktyki raka szyjki macicy każdej kobiecie w wieku od 25 do 64 lat przysługuje bezpłatna cytologia raz na 3 lata. Nie jest wymagane skierowanie, aby wziąć udział w programie. Wystarczy zgłosić się do ginekologa lub położnej.
Niewiele osób wie, że każdemu przysługuje raz w roku darmowe badanie stomatologiczne wraz z instruktażem higieny jamy ustnej, a także zabieg usunięcia kamienia nazębnego, czyli tzw. skaling (i inne usługi). Z bezpłatnej opieki dentystycznej może skorzystać każdy, kto jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym. Do dentysty nie jest potrzebne skierowanie, a stomatolog musi mieć podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (znajdź najbliższy gabinet: lista placówek dentystycznych).
Warto zaznaczyć, że lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może skierować na różne badania diagnostyczne finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. To m.in.:
- morfologia krwi z rozmazem,
- OB,
- oznaczenie elektrolitów,
- żelazo,
- kreatynina,
- glukoza,
- test obciążenia glukozą,
- białko C-reaktywne (CRP),
- lipidogram,
- hormony tarczycy,
- enzymy wątrobowe,
- badanie moczu,
- badanie kału,
- badanie układu krzepnięcia,
- niektóre badania ultrasonograficzne, radiologiczne i endoskopowe i wiele innych.
Musimy pamiętać, że zakres wykonywanych badań zależy od naszego obecnego stanu zdrowia. Powinniśmy uwzględnić aktualnie rozpoznane i leczone jednostki chorobowe. Nie wszystkie badania będą wskazane dla każdego. O tym, jakie należy wykonać, powinien zdecydować lekarz
- dodaje ekspertka.
Badaj się bezpłatnie w ramach programów profilaktycznych. Jak z nich korzystać?
Badania w kierunku różnych chorób można wykonać poprzez wzięcie udziału w programie profilaktycznym. Badania są bezpłatne i dostępne bez kolejki. Warto zajrzeć na stronę pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne – znajduje się tam kilka propozycji programów profilaktycznych dedykowanych określonym grupom.
Mamy m.in. program Profilaktyka 40 PLUS dedykowany osobom po 40 roku życia, gdzie po wypełnieniu ankiety zdrowotnej zostanie ustalony zakres badań laboratoryjnych. Jest też program CHUK, czyli program profilaktyki chorób układu krążenia albo program KORDIAN dla panów, obejmujący profilaktykę chorób kardiologicznych
– wymienia lek. Joanna Grabska, specjalista chorób wewnętrznych.
Możliwości jest więcej. Każdy program ma swoje zasady i warunki, które należy spełnić, by móc skorzystać z bezpłatnych badań.
Inne bezpłatne programy profilaktyczne to:
- program profilaktyki chorób od tytoniowych (w tym POChP),
- profilaktyka raka szyjki macicy,
- profilaktyka raka piersi,
- kolonoskopia - profilaktyka raka jelita grubego,
- badanie stóp dzieci i młodzieży,
- program profilaktyki gruźlicy,
- program badań prenatalnych.
Warto sobie uświadomić, jak skuteczne są badania profilaktyczne. Gdyby wszystkie kobiety wykonywały regularnie cytologię, prawie nie byłoby przypadków zaawansowanego raka szyjki macicy. Niestety rzeczywistość jest taka, że 40% rozpoznanych przypadków tego nowotworu jest bardzo późno wykrywanych. Taki problem dotyczy wielu chorób. Aby sprawdzić, jakie badania powinieneś zrobić, skorzystaj z Kalendarza badań.
Czytaj także:
Badania krwi na NFZ. Jakie badania krwi (i nie tylko) może zlecić lekarz POZ?
Jakich badań nie można robić podczas miesiączki? Morfologia i inne badania a okres
Morfologia krwi: interpretacja wyników badań - 22 parametry (normy i opis)
Jest specjalistą chorób wewnętrznych i ekspertem Centrum Medycznego ENEL-MED. Ukończyła Akademię Medyczną w Warszawie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
