Zawartość fosforanów w ustroju ludzkim stanowi około 1% ogólnej masy ciała. Prawidłowe ich stężenie w surowicy wynosi 0,9 – 1,6 mmol/l. Wchłanianie fosforanów z przewodu pokarmowego zwiększa się pod wpływem aktywnej postaci witaminy D3 a z kolei ich wydalanie przez nerki pobudza parathormon (PTH) i glikokortykostreoidy. Pokarmy bogate w fosfor to ryby, mleko, sery, wędliny, owoce suszone, kasze, otręby.
Hipofosfatemia – przyczyny, objawy, leczenie
O zmniejszonym stężeniu fosforanów w surowicy mówimy, gdy ich poziom wynosi poniżej 0,9 mmol/l. Jedną z przyczyn tego stanu może być niedostateczna podaż fosforanów z pokarmami. Do upośledzonego wchłaniania fosforanów z przewodu pokarmowego mogą doprowadzić związki wiążące je w jelitach na przykład niektóre leki, także niedobór witaminy D, niezbędnej do prawidłowego wchłaniania tych pierwiastków, wszelkie zespoły złego wchłaniania.
W nadczynności przytarczyc czy niedoborze witaminy D dochodzi do nadmiernej utraty fosforanów przez nerki. Obraz kliniczny zależy od czasu, w jakim doszło do zubożenia ustroju w fosfor oraz od nasilenia tego niedoboru. Może wystąpić ból głowy, osłabienie lub porażenie mięśni szkieletowych, drżenia mięśni, drgawki, a nawet śpiączka, cechy uszkodzenia wątroby i ciężkie zakażenia.
Rozpoznanie opiera się na pomiarze stężenia fosforanów w surowicy. Badania pomocne w ustaleniu przyczyny hipofosfatemii to stężenie wapnia, potasu, magnezu, parathormonu, witaminy D, gazometria, ogólne badanie moczu i wydalanie fosforanów z moczem. W leczeniu należy przede wszystkim usunąć przyczynę. Uzupełniająco podaje się fosforany.
Zobacz też: Z czym wiąże się hiperkalcemia?
Hiperfosfatemia – przyczyny, objawy, leczenie
Hiperfostatemia to zwiększony poziom fosforanów w surowicy powyżej 1,6 mmol/l. Może to być związane w upośledzonym wydzielaniem tych jonów z ustroju z powodu ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, niedoczynności przytarczyc. W przebiegu rabdomiolizy, czyli rozpadu mięśni, zespołu lizy nowotworów, po ciężkim wysiłku fizycznym dochodzi do uwalniania fosforanów z tkanek.
A w nadmiarze witaminy D zwiększa się wchłanianie fosforanów z przewodu pokarmowego. Nie ma swoistych objawów hiperfosfatemii, a obraz kliniczny zależy od przyczyny. Rozpoznanie opiera się na stężeniu fosforanów w surowicy. Dodatkowo oznacza się stężenie kreatyniny, wapnia, magnezu, parathormonu, witaminy D oraz wydalanie fosforanów z moczem. Te badania ponadto mogą być pomocne w ustaleniu przyczyny hiperfosfatemii.
W postępowaniu terapeutycznym należy przede wszystkim leczyć chorobę podstawową. Do zmniejszenia ilości fosforanów w ustroju zaleca się ograniczenie w diecie produktów o dużej zawartości fosforu, stosuje się substancje wiążące fosfor w przewodzie pokarmowym a tym samym ograniczające jego wchłanianie. Podając płyny dożylne i zwiększając w ten sposób diurezę nasila się eliminacje fosforanów z moczem. Ostatecznie można zastosować dializę.
Zobacz też: O czym świadczy hipokalcemia?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
