Spis treści:
- Co wpływa na zapach potu
- Zapach potu a hormony
- Zapach potu a dojrzewanie
- Zapach potu a menopauza
- Zapach potu a owulacja
- Zapach potu a stres
- Zapach potu a choroby
- Sposoby na brzydki zapach potu
Co wpływa na zapach potu? Nie tylko hormony
Zapach potu człowieka w dużej mierze wynika z rozkładu przez bakterie wydzielanych naturalnie składników potu, takich jak tłuszcze, kwas mlekowy czy białka. Z pogorszeniem zapachu potu powiązano wiele bakterii, w tym głównie z gatunku Corynebacterium. Także enzymy i inne związki mogą wytwarzać cząsteczki zapachowe potu.
Na zmianę zapachu potu mogą wpływać:
- zmiany hormonalne,
- predyspozycje genetyczne,
- niewłaściwa lub niewystarczająca higiena,
- niektóre pokarmy – nieprzyjemny zapach potu może być związany z dietą bogatą w węglowodany i mięso, pot może też brzydko pachnieć po szparagach, brokułach, kalafiorze, kapuście, cebuli, czosnku, a także, gdy pijemy za mało wody,
- nadpotliwość,
- upały lub intensywny wysiłek fizyczny,
- nadwaga,
- noszenie ubrań z syntetycznych materiałów,
- niektóre choroby, np. cukrzyca, schorzenia nerek oraz wątroby.
Warto pamiętać, że „zapach człowieka” jest wydzielany przez różne rodzaje gruczołów: potowe, łojowe, mlekowe, a nawet łzowe.
Zapach potu a hormony
Jednym z czynników, który może zmieniać zapach potu, są zmiany hormonalne. W naszym organizmie do takich intensywnych wahań dochodzi naturalnie w czasie dojrzewania, ciąży czy menopauzy. Utrata równowagi hormonalnej może wpływać na zapach ciała nawet w trakcie owulacji. Także niektóre choroby wpływają na gospodarkę hormonalną, a w rezultacie objawem może być zmiana zapachu potu.
Dojrzewanie a zapach potu
Pierwsze intensywne wahania hormonalne pojawiają się podczas dojrzewania płciowego. Pot może mieć wtedy nieprzyjemny, kwaśny lub siarkowy zapach. Dzieje się tak, ponieważ pod wpływem hormonów w czasie dojrzewania uaktywniają się jedne z dwóch głównych rodzajów gruczołów potowych – gruczoły apokrynowe. Uchodzą do mieszków włosowych i jest ich więcej w obrębie pach i narządów płciowych, a także wokół brodawek sutkowych.
Gruczoły apokrynowe należy odróżnić od gruczołów ekrynowych, które pokrywają prawie całe ciało i bezpośrednio uchodzą na powierzchnię skóry. Najwięcej jest ich na podeszwach stóp, dłoniach i głowie, a ich głównym zadaniem jest chłodzenie ciała. W skład potu ekrynowego wchodzi głównie woda, niewielka ilość soli i lipidów. Jest bezwonny.
Pot apokrynowy zawiera więcej białka, tłuszczów oraz steroidy, a jego zapach powstaje z rozkładu składników potu przez bakterie. W tym czasie intensywniej pracują też gruczoły łojowe, które wydzielają oleistą substancję (sebum) - także o niezbyt przyjemnym zapachu.
Hormony podczas menopauzy a zapach potu
Naturalne zmiany hormonalne zachodzą również podczas menopauzy. Obniżenie poziomu estrogenu powoduje uderzenia gorąca i zlewne poty, a to może powodować nieprzyjemny zapach. Podczas menopauzy wydzielają się też hormony związane ze stresem i niepokojem, które także mogą powodować nadmierne pocenie się. Dodatkowo dochodzi do spowolnienia przemiany materii, co hamuje usuwanie toksyn z organizmu. One także mogą powodować nieprzyjemny zapach potu wydzielanego przez skórę i pod pachami.
Zapach potu podczas owulacji
Zapach potu związany z hormonami może być uznany niekiedy za atrakcyjny. Jak pokazują badania opublikowane w piśmie PLOS One (W. Tarumi, K. Shinohara), zapach kobiet wydaje się mężczyznom atrakcyjniejszy wtedy, gdy mają one owulację i są najbardziej płodne. U mężczyzn, którzy wąchali fragment ubrania z okolicy kobiecej klatki piersiowej lub pleców, dochodziło do zwiększonego wydzielania testosteronu i zmniejszenia kortyzolu (hormonu stresu), gdy kobieta była w trakcie owulacji i najwyższej płodności. A to miało z kolei wpływ na zwiększenie popędu seksualnego u mężczyzn.
To badania dowodzi też tego, że zapach wydzielany przez ciało może zmieniać się pod wpływem hormonów, ale też może on oddziaływać na zmiany hormonów u innej osoby. Inne prace sugerowały np., że zapach łez kobiet pod wpływem przykrych emocji powoduje spadek testosteronu u mężczyzn, albo że feromony wydzielane przez gruczoły mlekowe wpływają na zmiany zachowania noworodków.
Zapach potu a stres
Pot wydzielany pod wpływem stresu ma częściej nieprzyjemny zapach niż pot, który wydziela się, gdy jest ciepło. Za wydzielanie potu pod wpływem emocji, w tym stresu, odpowiadają gruczoły apokrynowe, o których wspomniano wcześniej. Zapach potu apokrynowego częściej jest przykry. Pot ten zawiera więcej białka i lipidów oraz wynika z rozkładu składników potu przez bakterie. Dlatego, gdy się stresujemy lub coś intensywnie przeżywamy, możemy odczuwać, że nasz pot zmienił zapach.
Choroby a nieprzyjemny zapach potu
Jest wiele chorób, które mogą zmieniać zapach wydzielany przez ciało. Jeśli jednak mowa o schorzeniach związanych z wahaniem hormonalnym, to pot może wydzielać brzydki zapach w przypadku:
- cukrzycy – zapach zgniłych jabłek lub acetonu (lub zmywacza do paznokci),
- choroby Hashimoto – kwaśny zapach potu,
- choroby nerek – pot o zapachu amoniaku/moczu,
- choroby wątroby – pot o zapachu surowej wątróbki lub zgnilizny,
- trimetyloaminurii – silny rybi zapach ciała.
Jak wyeliminować brzydki zapach potu od hormonów?
Jeśli przyczyną nieprzyjemnego zapachu potu jest choroba, nie wystarczy użyć dezodorantu. Rozwiązania problemu trzeba szukać w gabinecie lekarskim. W przypadku niektórych zaburzeń hormonalnych powodujących brzydki zapach potu oraz inne dolegliwości, konieczne bywa leczenie hormonalne – jak w przypadku chorób tarczycy albo menopauzy.
To, co możesz zrobić, aby wyeliminować brzydki zapach potu od hormonów, to:
- Stosuj antyperspirant – w przeciwieństwie do dezodorantu nie maskuje zapachu potu, a blokuje jego wydzielanie.
- Kąp się codziennie – jeśli jest taka potrzeba, to rano i wieczorem.
- Usuń nadmiar włosów pod pachami lub w okolicach intymnych – ograniczysz w ten sposób liczbę bakterii powodujących brzydkich zapach, a także poprawisz higienę tych miejsc.
- Wypróbuj wkładki przeciwpotowe pod pachy – są to jednorazowe wkładki, które zmniejszają przykry zapach potu i zapobiegają powstawaniu plam na ubraniu.
- Regularnie zmieniaj bieliznę i ubrania.
- Noś odzież z naturalnych tkanin, jak bawełna, len, jedwab, wełna.
- Możesz stosować skarpetki antybakteryjne oraz preparaty do higieny stóp.
- Wprowadź do diety więcej owoców i warzyw – według badań osoby stosujące dietę roślinną miały przyjemniejszy zapach potu niż osoby, których dieta była bogata w węglowodany i mięso.
- Unikaj ostrych potraw i ograniczaj kawę oraz alkohol – to zapobiegnie nadmiernemu poceniu się.
Źródła:
K. Hayes, What's That Smell? Possibly a Health Issue, American Association of Retired Persons, www.aarp.org/health/conditions-treatments/info-2017/body-odors-health-risks-fd.html,
W. Tarumi, K. Shinohara, Women’s body odour during the ovulatory phase modulates testosterone and cortisol levels in men, doi: 10.1371/journal.pone.0230838,
Tze Hau Lam i inni, Understanding the microbial basis of body odor in pre-pubescent children and teenagers, doi: 10.1186/s40168-018-0588-z,
M. Shirasu, K. Touhara,
The scent of disease: volatile organic compounds of the human body related to disease and dis order, doi: 10.1093/jb/mvr090.
Czytaj także:
Pocenie się w nocy a nowotwór. Kiedy ten objaw powinien zaniepokoić?
Nieprzyjemny zapach z ust: przyczyny i leczenie
Uderzenia gorąca - przyczyny i sposoby leczenia
5 domowych sposobów na usunięcie plam z potu
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
