Suplementy diety a otyłość
W ostatnich latach świadomość społeczeństwa co do zagrożeń zdrowotnych wynikających z otyłości wydaje się wzrastać. Mimo to, paradoksalnie, liczba osób borykających się z nadwagą i otyłością rośnie. Reakcją ze strony producentów żywności na wciąż rosnącą liczbę osób otyłych jest m.in. wprowadzanie na rynek wielu specyfików, najczęściej suplementów diety, dostępnych bez recepty, zawierających tzw. „składniki bioaktywne”.
Czym są składniki bioaktywne?
Substancje bioaktywne są to związki, najczęściej o charakterze nieodżywczym, które wywierają potwierdzony seriami badań korzystny wpływ na wydolność organizmu człowieka (w tym przypadku redukcję masy ciała). Grupuje się je w zależności od sposobu, w jaki oddziałują na organizm człowieka oraz w zależności od pochodzenia.
Ze względu na pochodzenie substancje bioaktywne wspomagające redukcję masy ciała dzieli się na roślinne i zwierzęce.
Do roślinnych zaliczyć należy: różne frakcje błonnika pokarmowego, ekstrakty z zielone herbaty, cholinę, inulinę, kwas hydroksycytrynowy – Hydroxy Citric Acid – HCA, średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe – Medium Chain Triglycerydes – MCT) otrzymywane z oleju kokosowego, bromelia z ananasa. Substancje zwierzęce (naturalnie występujące w organizmach zwierzęcych) to natomiast: L-karnityna, sprzężone dieny kwasu linolowego (Conjugated Linoleic Acid – CLA).
Ze względu natomiast na mechanizm działania substancje bioaktywne wspomagające odchudzanie podzielono na 7 grup:
- Pęczniejące w przewodzie pokarmowym i zwiększające uczucie sytości, zmniejszające łaknienie, wywołujące efekt hipolipemiczny (różne formy błonnika pokarmowego opornego na działanie enzymów hydrolitycznych przewodu pokarmowego: glukomannany, galaktomannany, ksantan, psyllium, beta glukany, hydrokoloidy, pektyny).
- Biorące udział w gospodarce węglowodanowej, modulujące mechanizm węglowodanów (związki chromu, specyficzne frakcje błonnika, żeń-szeń).
- Absorbujące tłuszcz i/lub hamujące jego wykorzystanie przez organizm (chitosan).
- Zwiększające oksydację tłuszczu i/lub hamujące jego syntezę (różne formy L-karnityny, HCA, substancje zawarte w zielonej herbacie, lukrecja, CLA, pirogronian).
- Zwiększające termogenezę (efedryna, kofeina, ekstrakt gorzkiej pomarańczy, ekstrakt guarany).
- Regulujące przemianę materii, o działaniu moczopędnym i przeczyszczającym (substancje zawarte w zielonej herbacie i innych preparatach ziołowych, np. mniszek lekarski, Caspara, bromelia w ananasie, kora szakłaku).
- Pozostałe: dziurawiec, wodorosty, spirulina i chlorella, kwas jabłkowy.
Co powinna zawierać etykieta suplementu?
Przy wyborze suplementu należy zachować rozwagę, gdyż niestety na rynku wiele spośród środków reklamowanych jako wyjątkowo skuteczne i łatwe w zastosowaniu zawiera w swoim składzie substancje, które mają nieudowodnione działanie terapeutyczne i nierozpoznany w pełni mechanizm działania.
Zgodnie z obowiązującymi od 2002 roku przepisami prawnymi na etykietach opakowań jednostkowych musi być podany numer decyzji GIS, gwarantujący pozytywne, udokumentowane działanie fizjologiczne preparatu.
Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że ok. 5% asortymentu środków wspomagających odchudzanie (zarówno pochodzenia krajowego, jak i importowanego) nie posiada wspomnianej wyżej wymaganej deklaracji.
Z badań Sapera wynika, że połowa popularnych składników bioaktywnych polecanych w suplementach diety do stosowania celem redukcji masy ciała nie została dostatecznie przebadana klinicznie, a więc ich stosowanie nie zawsze może przynieść oczekiwany efekt.
Należy zatem zachować szczególną ostrożność w przypadku stosowania substancji bioaktywnych, dla których nie stwierdzono całkowitego bezpieczeństwa zdrowotnego, np. efedryny, forskoliny i spiruliny.
Czy preparaty wieloskładnikowe są skuteczne?
Obecnie dużą popularnością cieszą się preparaty wieloskładnikowe, które zawierają nie jedną, lecz kilka substancji bioaktywnych o różnym działaniu. Tak dobrany skład wzmacnia efekt działania suplementu.
Należy mieć świadomość, że preparaty tego typu jedynie wspomagają dietę, a nie leczą, w związku z czym nie można opierać się tylko i wyłącznie na gotowych preparatach i czekać na upragniony efekt.
Na podstawie badań rynkowych scharakteryzowano asortyment produktów (zarówno polskich jak i zagranicznych) dostępnych w sprzedaży i deklarowanych jako środki spożywcze wspomagające odchudzanie. Okazuje się, że większość tych specyfików pochodzi z importu (64%), reszta natomiast (34%) jest produkowana w Polsce.
Czy konsumenci spożywają suplementy?
Konsument, w zależności od potrzeb, upodobań smakowych i sposobu użycia, ma dużą możliwość wyboru wśród szerokiego asortymentu produktów posiadających w swoim składzie substancje bioaktywne oferowanych przez rynek. Największą popularnością cieszą się tabletki i kapsułki do połykania, ponieważ są najwygodniejsze w użyciu.
Z badań OBOP-u, przeprowadzonych wśród osób stosujących preparaty wspomagające redukcję masy ciała, wynika, że 15% ankietowanych spożywa je regularnie, przy czym 40% odczuwa satysfakcję ze skuteczności ich działania, natomiast 20% badanych nie zaobserwowało pozytywnych efektów.
Świadomość społeczna jest stosunkowo niska, gdyż ok. 55% badanych Polaków, spytanych o znajomość substancji bioaktywnej wspomagającej odchudzanie, nie potrafiło wskazać żadnej. Większą wiedzą na ten temat wykazują kobiety (58%), a znacznie mniejszą mężczyźni (30%).
Zobacz też: Czy suplementy są nam potrzebne?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
