Spis treści:
- Co to jest fentanyl i kiedy jest stosowany?
- Jak działa fentanyl? Objawy zażycia fentanylu
- Fentanyl – skutki uboczne
- Przedawkowanie fentanylu
Co to jest fentanyl i kiedy jest stosowany?
Fentanyl to silny syntetyczny opioid, który jest stosowany jako lek przeciwbólowy w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Wskazaniem do podania leku jest również silny ból towarzyszący chorobom nowotworowym, zawałowi serca oraz stanom po operacjach. Jest on od 50 do 100 razy silniejszy od morfiny. Możliwe formy podania to tabletki, plastry naklejane na skórę, zastrzyki lub aerozol do nosa.
Ze względu na swoje działanie fentanyl jest stosowany poza medycznymi wskazaniami nielegalnie jako substancja odurzająca. Chociaż lek został zsyntetyzowany ponad 60 lat temu, popularność jako narkotyk zyskał w ciągu ostatnich kilku lat. Używa się go jako zamiennika heroiny. Opioid bywa dodawany do heroiny oraz kokainy, aby zwiększyć ich moc, często bez wiedzy osoby użytkującej. Stosowany nieprawidłowo uzależnia psychicznie i fizycznie, a jego nadużywanie może prowadzić do przedawkowania i zgonu. Śmierć następuje na ogół z powodu depresji ośrodka oddechowego i w rezultacie uduszenia.
Jak działa fentanyl? Objawy zażycia fentanylu
Fentanyl to silny opioid działający na receptory opioidowe w mózgu, dzięki czemu wywołuje charakterystyczne objawy:
- złagodzenie bólu,
- zanik lęku, uczucie jakby całe zło zniknęło,
- łagodna euforia i odprężenie,
- znieczulenie,
- rozluźnienie mięśni,
- senność.
W zależności od sposobu podania początkowy czas działania może się różnić. Fentanyl działa niemal natychmiastowo po podaniu dożylnym, po kilku lub kilkunastu godzinach w przypadku plastrów, a gdy przyjęta zostanie tabletka, substancja zaczyna działać w ciągu od kilku do około 30 minut.
Przy większych dawkach fentanyl wywołuje:
- halucynacje,
- zanik lęku,
- zaburzenia postrzegania przestrzennego,
- odmienne stany świadomości.
Przy regularnym stosowaniu fentanylu wzrasta tolerancja organizmu na tę substancję, co powoduje, że z czasem do osiągnięcia określonych efektów potrzebne są coraz większe dawki leku. Prowadzi to do uzależnienia, zwiększa ryzyko przedawkowania i działań niepożądanych. Dochodzi wreszcie do tego, że osoba użytkująca fentanyl przyjmuje go już nie tylko po to, aby uzyskać efekt odprężenia, ale w celu zapobiegania objawom odstawienia, czyli tzw. głodu narkotykowego.
Fentanyl – skutki uboczne
Jak każdy lek, a zwłaszcza tak silny opioid, fentanyl może powodować skutki uboczne. Będą one mniej nasilone, jeżeli lek jest stosowany zgodnie z zaleceniami specjalisty. W przypadku używania nielegalnego środka odurzającego jest większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Należą do nich:
- problemy z oddychaniem,
- zawroty głowy,
- senność,
- zaparcia,
- wymioty,
- problemy ze snem,
- obniżenie ciśnienia krwi,
- omdlenia,
- zatrzymanie moczu,
- spowolnienie pracy serca.
W związku z potencjałem uzależniającym po fentanylu mogą wystąpić objawy odstawienia, tj. silne bóle mięśniowe, wymioty, biegunka, zlewne poty i zaburzenia psychiczne.
Przedawkowanie fentanylu. Czy można je wyleczyć?
Główne objawy przedawkowania fentanylu to śpiączka, letarg, depresja oddechowa i zatrzymanie krążenia. W leczeniu stosuje się nalokson, który jest antagonistą receptorów opioidowych, jednak nie zawsze jest on skuteczny. Nie określono konkretnej śmiertelnej dawki fentanylu, ponieważ wpływ na działanie tej substancji ma wiele czynników. Trzeba pamiętać jednak, że nawet niewielka dawka może być śmiertelna – margines pomiędzy bezpieczną a toksyczną ilością fentanylu jest wąski.
Źródła:
Comer SD, Cahill CM. Fentanyl: Receptor pharmacology, abuse potential, and implications for treatment. Neurosci Biobehav Rev. 2019 Nov;106:49-57. doi: 10.1016/j.neubiorev.2018.12.005,
Ramos-Matos CF, Bistas KG, Lopez-Ojeda W. Fentanyl. 2023 May 29. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 29083586,
Stanley TH. Fentanyl. J Pain Symptom Manage. 2005 May;29(5 Suppl):S67-71. doi: 10.1016/j.jpainsymman.2005.01.009,
Kuczyńska K, Grzonkowski P, Kacprzak Ł, Zawilska JB. Abuse of fentanyl: An emerging problem to face. Forensic Sci Int. 2018 Aug;289:207-214. doi: 10.1016/j.forsciint.2018.05.042.
Czytaj także:
Objawy przyjmowania narkotyków: amfetamina, kokaina i metamfetamina
Czym jest crack? Objawy zażycia i skutki zdrowotne
„Krokodyl” narkotyk – objawy i skutki zażywania
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
