Ból to nieprzyjemne, zmysłowe i emocjonalne odczucie towarzyszące istniejącemu lub zagrażającemu uszkodzeniu tkanki, jest odczuwalny, gdy dochodzi do podrażnienia swoistych receptorów bólowych (nocyceptorów).
Powszechnie w leczeniu dolegliwości bólowych stosuje się leki określane mianem nienarkotycznych (nieopioidowych) leków przeciwbólowych, w przypadku których ze względu na odmienny sposób działania nie występuje ryzyko uzależnienia. Zaliczają się do nich: pochodne aniliny (np. paracetamol) oraz metamizol (pochodna pirazolonów), a także niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen.
Leki z obu tych grup różnią się działaniem. Paracetamol ma działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe, natomiast preparaty z grupy NLPZ, dodatkowo mają działanie przeciwzapalne. Do grupy NLPZ zaliczamy substancje, takie jak:
- kwas acetylosalicylowy,
- ibuprofen,
- diklofenak,
- naproksen,
- ketoprofen.
Mechanizm ośrodkowy (blokowanie odczuwania bólu)
Mechanizm działania paracetamolu, mimo wielu lat badań, nie został jeszcze w pełni odkryty. Uważa się, że blokuje on zlokalizowany w mózgu enzym (cyklooksygenazę 3) i odcina drogę impulsom bólowym, które wysyłane są do mózgu. W efekcie nasz mózg nie odbiera informacji, że coś nas boli. Ten rodzaj działania nazywamy mechanizmem ośrodkowym, ponieważ lek działa bezpośrednio na nasz mózg. Jeśli ból wiąże się ze stanem zapalnym (np. w przebiegu infekcji bakteryjnej), to po pewnym czasie od podania paracetamolu, ból może powrócić, gdyż nie została usunięta jego przyczyna.
Mechanizm obwodowy (zwalczanie stanu zapalnego)
Ibuprofen działa bezpośrednio w miejscu bólu, usuwając jego przyczynę, czyli stan zapalny. To właśnie stan zapalny najczęściej wywołuje uczucie bólu, gorączkę i obrzęk tkanek. Taki sposób działania ibuprofenu, skierowany na zmniejszenie stanu zapalnego, nazywa się mechanizmem obwodowym. Ponadto ibuprofen działa również ośrodkowo, a więc blokuje odczuwanie bólu.
Warto wiedzieć: Jakie błędy popełniamy w stosowaniu leków przeciwbólowych?
Bezpieczeństwo stosowania
Oba leki – paracetamol i ibuprofen – wykazują podobny profil bezpieczeństwa. W przypadku każdego z nich istnieją także specyficzne ograniczenia w stosowaniu.
| Paracetamol | Ibuprofen |
| Działa przeciwgorączkowo, przeciwbólowo | Działa przeciwgorączkowo, przeciwbólowo, przeciwzapalnie |
| Obniża gorączkę po około 30 minutach | Obniża gorączkę po około 15 minutach |
| Dla podtrzymania efektu przeciwgorączkowego, lek należy podawać co 4-6 godzin | Dla podtrzymania efektu przeciwgorączkowego, lek należy podawać co 8 godzin (na dłużej obniża gorączkę) |
Paracetamol ze względu na skomplikowany system przetwarzania w wątrobie, dodatkowo ją obciąża i dlatego nie powinien być stosowany przez osoby z chorobami wątroby lub jej niewydolnością. Nie powinny go stosować również osoby po nadmiernym spożyciu alkoholu (na tzw. kaca), ponieważ zwiększa to ryzyko uszkodzenia wątroby. Wykazano również, że paracetamol może zwiększać ryzyko wystąpienia astmy i chorób alergicznych u dzieci, stąd należy poradzić się lekarza, czy w takim przypadku możemy stosować. Paracetamol można stosować już od pierwszych miesięcy życia dziecka.
Ibuprofen z kolei nie ma działania negatywnego na wątrobę, ale tak jak inne leki z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) blokuje COX-1 (enzym cyklooksygenazę-1), może powodować działania niepożądane, takie jak uszkodzenie błony śluzowej żołądka, dlatego nie może być stosowany prze osoby chore na wrzody żołądka.
Ibuprofen można stosować u dzieci od 3. miesiąca życia.
Polecamy: Zatrucie środkami przeciwbólowymi – pierwsza pomoc
Źródło: materiał prasowy kampanii „Wiedza nie boli”/ mk
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
