Bukszpan wieczniezielony (łac. Buxus sempervirens) jest zimozielonym krzewem o mięsistych drobnych liściach, powszechnie uprawianym na żywopłoty. Roślina pochodzi z regionu śródziemnomorskiego, jednak jest popularna na całym świecie, również w Polsce. Substancje zawarte w bukszpanie po spożyciu mogą spowodować groźne zatrucie oraz zakłócenie działania ośrodka oddechowego znajdującego się w mózgu. Przypadkowe zjedzenie liści bukszpanu zagraża zwłaszcza w przypadku dzieci oraz zwierząt, takich jak psy, koty czy konie.
Czy bukszpan jest trujący? Objawy zatrucia
Tak, bukszpan jest rośliną trującą. Toksyczne związki są obecne w korze, liściach i owocach krzewu – są to alkaloidy steroidowe (buksyna, parabuksyna, buksydyna, cyklobuksyna B, buksamina E). Spożyte w znacznej ilości wywołują zatrucie i działają na ośrodkowy układ nerwowy. Przypadki zatruć wśród ludzi są jednak na szczęście rzadkie. Jeżeli nawet doszło do przypadkowego połknięcia kilku listków, prawdopodobnie nie wywoła to groźnych objawów. Chociaż trzeba trzymać rękę na pulsie i pilnie zgłaszać lekarzowi każdy niepokojący objaw po takim incydencie.
Buksyna i inne związki obecne w bukszpanie po spożyciu mogą powodować objawy zatrucia takie jak:
- wymioty,
- biegunka,
- ból brzucha,
- dreszcze,
- drgawki,
- spowolnienie pracy serca,
- niedrożność jelit,
- pobudzenie,
- porażenie.
W skrajnych przypadkach zjedzenie bukszpanu powoduje śmierć poprzez zakłócenie działania ośrodkowego układu nerwowego i jego obszarów odpowiedzialnych za oddychanie. Roślina może działać toksycznie na skórę przy bezpośrednim kontakcie, powodując zaczerwienienie i podrażnienia.
Toksyczny bukszpan a jego właściwości lecznicze
Chociaż roślina ma potencjał toksyczny, to od wieków była stosowana w medycynie ludowej. Naukowcy obecnie badają właściwości przeciwnowotworowe bukszpanu, a ekstrakt jest z powodzeniem testowany w terapii osób zakażonych HIV.
Algierscy badacze zaobserwowali hamujące działanie ekstraktu z bukszpanu na komórki raka piersi. Związki pozyskane z tej rośliny zaburzały cykl rozwojowy raka i inicjowały śmierć komórek nowotorowych. Z kolei włoscy naukowcy z University of L'Aquila, dowiedli, że ekstrakt z liści bukszpanu blokował namnażanie komórek czerniaka, raka jelita grubego i raka prostaty. Są to ciekawe obserwacje, które wymagają jednak dalszych badań.
Bukszpan ma również swoje miejsce w medycynie niekonwencjonalnej. W leczeniu ludowym był stosowany na różne dolegliwości w tym:
- reumatyzm,
- ból głowy,
- infekcje dróg moczowych,
- malarię,
- choroby gorączkowe,
- ból żołądka,
- dnę moczanową,
- pasożyty układu pokarmowego,
- przewlekłe choroby skóry,
- kiłę,
- hemoroidy,
- padaczkę,
- trąd.
Zawarte w roślinie składniki wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, silnie uspokajające, napotne, żółciopędne i przeciwkrwotoczne. To wszystko nie oznacza jednak, że można osiągnąć korzyści, samodzielnie stosując bukszpan. Jego jedzenie jest niebezpieczne i należy tego unikać, oraz chronić dzieci i zwierzęta przed przypadkowym spożyciem rośliny.
Źródła:
J. Durant i inni, Efficacy and safety of Buxus sempervirens L. preparations (SPV30) in HIV-infected asymptomatic patients: a multicentre, randomized, double-blind, placebo-controlled trial, Phytomedicine, https://doi.org/10.1016/S0944-7113(98)80052-4,
Volpe AR, Carmignani M, Cesare P. Hydroalcoholic extract of Buxus sempervirens shows antiproliferative effect on melanoma, colorectal carcinoma and prostate cancer cells by affecting the autophagic flow. Front Pharmacol. 2023 Feb 20;14:1073338. doi: 10.3389/fphar.2023.1073338,
Ait-Mohamed O, Battisti V, Joliot V, Fritsch L, Pontis J, Medjkane S, Redeuilh C, Lamouri A, Fahy C, Rholam M, Atmani D, Ait-Si-Ali S. Acetonic extract of Buxus sempervirens induces cell cycle arrest, apoptosis and autophagy in breast cancer cells. PLoS One. 2011;6(9):e24537. doi: 10.1371/journal.pone.0024537,
Szabó LU, Kaiser M, Mäser P, Schmidt TJ. Antiprotozoal Nor-Triterpene Alkaloids from Buxus sempervirens L. Antibiotics (Basel). 2021 Jun 10;10(6):696. doi: 10.3390/antibiotics10060696.
Czytaj także:
Owoce cisu są silnie trujące. Jak wyglądają i co robić w przypadku ich zjedzenia?
Czy pestki głogu są trujące? Uważaj, zanim sięgniesz po jego owoce
Kiedy bakłażan jest trujący? Te objawy świadczą o zatruciu
Trujące rośliny ogrodowe - trzymaj je daleko (zwłaszcza) od dzieci i zwierząt
Czy fioletowy bez jest trujący?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
