Spis treści:
- MIT 1. Nie mam wpływu na to, czy dostanę raka
- MIT 2. Rak jest zaraźliwy
- MIT 3. Każdy nowotwór złośliwy to rak
- MIT 4. Rak to wyrok śmierci
- MIT 5. Farbowanie włosów powoduje raka
- MIT 6. Jeśli nic mnie nie boli, nie mogę mieć raka
- MIT 7. Morfina podawana chorym na raka powoduje silne uzależnienie
- MIT 8. Rak „żywi się” cukrem
- MIT 9. Uraz może powodować raka
- MIT 10. Rak piersi występuje tylko u kobiet
MIT 1. Nie mam wpływu na to, czy dostanę raka
Uważasz, że rak jest chorobą dziedziczną i skoro nikt z twoich bliskich nie chorował, to ty również nie zachorujesz na raka? Niestety nie jest to pewne. Tylko 5-10% nowotworów jest wywołanych wadą w genach, którą otrzymujemy po rodzicach. Pozostałe przypadki nowotworów złośliwych rozwijają się wskutek działania czynników zewnętrznych, takich jak palenie papierosów, brak ruchu, złe odżywianie się, zanieczyszczenie środowiska, ale też naturalnych zmian związanych ze starzeniem.
Mamy duży wpływ na to, czy zachorujemy na raka. Zdrowy styl życia jest ważną częścią profilaktyki. Szacuje się też, że niemal 40% z nas na pewnym etapie swojego życia usłyszy diagnozę: rak. Dlatego niezależnie od historii choroby w rodzinie, warto o siebie dbać i wykonywać badania profilaktyczne.
MIT 2. Rak jest zaraźliwy
Rak nie jest chorobą zaraźliwą, tak jak grypa czy przeziębienie. Nie można dostać raka przez przebywanie, dotykanie, bliski kontakt z osobą chorą. Źródłem rozwoju choroby są nieprawidłowe podziały komórek. Jednak niektóre rodzaje nowotworów, rozwijają się na podłożu infekcji.
Wirus HPV może prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy, a bakteria Helicobacter pylori do raka żołądka. Z kolei wirusy zapalenia wątroby typu B i C, zwiększają ryzyko rozwoju raka wątroby.
Rzadkimi sytuacjami, kiedy dochodzi do przeniesienia raka z osoby na osobę, mogą być transplantacje narządów. Ryzyko jednak jest bardzo małe. Szacuje się, że dochodzi do takich zdarzeń 2 razy na 10 000 przeszczepów. Generalnie jednak unika się pobierania organów od osób, które chorowały.
MIT 3. Każdy nowotwór złośliwy to rak
Stosowanie terminów nowotwór i rak jako synonimów nie jest prawidłowe. Nie każdy nowotwór jest rakiem czy zmianą złośliwą. Rak to nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanki nabłonkowej. Nowotwór złośliwy jest jednak pojęciem szerszym niż rak, ponieważ nowotworem złośliwym jest też chłoniak, glejak, czerniak, mięsak, których nie można nazwać rakiem. Najszerszym pojęciem jest oczywiście nowotwór, ponieważ do tej grupy zaliczamy również zmiany łagodne, takie jak choćby tłuszczak czy mięśniak.
MIT 4. Rak to wyrok śmierci
Rak może, ale nie musi być chorobą śmiertelną. Poszczególne typy nowotworów wiążą się z różnymi rokowaniami. Niektóre nowotwory, jak np. rak gruczołu krokowego, rak piersi u kobiet i rak macicy, dobrze rokują. Większość pacjentów przeżywa co najmniej 5 lat. Choroby źle rokujące to m.in. rak płuca i rak żołądka. Bywa, że szanse na całkowite wyleczenie są bardzo wysokie. Trzeba też dodać, że liczba zgonów w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w wyniku nowotworów w Polsce spada. Chociaż z drugiej strony według raportu Health at a Glance 2021 Polska ma nadal jeden z najgorszych spośród krajów OECD wskaźnik umieralności z powodu nowotworów. Dużo lepsze wskaźniki dotyczące 5-letniego przeżycia występują np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie ich wykrywalność i leczenie są na lepszym poziomie.
MIT 5. Farbowanie włosów powoduje raka
W tym micie jest ziarno prawdy. Niektóre badania faktycznie sugerowały, że związki chemiczne zawarte w farbach do włosów mogą powodować raka, np. białaczkę, chłoniaka albo raka pęcherza moczowego. Jednak istnieją też badania, które zaprzeczają tym doniesieniom. Mówiąc inaczej, wyniki prac naukowych nie są pod tym względem spójne.
Duża organizacja zajmująca się przeciwdziałaniem chorobom nowotworowym, American Cancer Society, informuje, że jeśli już, to ryzyko zachorowania na raka z powodu narażenia na farbę do włosów może być wyższe przy stałym kontakcie z chemikaliami, np. u fryzjerów. Przy sporadycznym farbowaniu włosów zagrożenie jest bardzo małe.
Zdaje się też, że ciemne farby mogą zawierać więcej szkodliwych związków. Według naukowców ryzyko jest nieco wyższe u osób, które rozpoczęły farbowanie włosów przed 1980 rokiem. Trzeba też pamiętać że farby do włosów różnią się składem, dlatego nie można jednoznacznie stwierdzić, czy mogą powodować raka.
MIT 6. Jeśli nic mnie nie boli, nie mogę mieć raka
Rak na ogół nie daje żadnych objawów na wczesnym etapie rozwoju. Dopiero postęp choroby sprawia, że pojawiają się dolegliwości. Ból może wynikać dopiero z ucisku guza na okoliczne tkanki czy nerwy. Stąd bardzo ważne jest wykonywanie regularnych badań profilaktycznych, które mogą uratować życie, bo pozwalają wcześnie wykryć nowotwór, a tym samym zwiększyć szanse na wyleczenie.
MIT 7. Morfina podawana chorym na raka powoduje silne uzależnienie
Jest to mit, który może prowadzić do zaniechania właściwego leczenia bólu nowotworowego. Według wieloletnich badań jest bardzo mało prawdopodobne, że pacjent chory na raka leczony morfiną, lub innymi lekami opioidowymi, stanie się uzależniony od tych substancji. W większości przypadków nawet długotrwałe stosowanie morfiny w leczeniu bólu nie powoduje objawów uzależnienia po odstawieniu. Prawidłowo stosowana morfina jest lekiem skutecznym i bezpiecznym.
MIT 8. Rak „żywi się” cukrem
Opinia, że osoby chore na raka nie powinny jeść słodkiego, jest bardzo popularna. Cukier ma rzekomo przyspieszać rozwój nowotworu. Wprawdzie komórki rakowe wykorzystują więcej glukozy niż zdrowe komórki, to jednak nie wykazano, żeby dieta uboga w cukier hamowała rozwój raka, lub odwrotnie - jedzenie ciastek powodowało szybszy jego rozwój. Niemniej lepiej cukier ograniczać, gdyż powoduje on otyłość i stany zapalne w organizmie, a te zwiększają ryzyko raka.
MIT 9. Uraz może powodować raka
Nie ma dowodów na to, aby uraz sprzyjał rozwojowi nowotworu złośliwego. Większość zachorowań to skutek nieprawidłowości genetycznych, które nie mają z urazem nic wspólnego. Przy czym trzeba zaznaczyć, że czasami pojawiają się zbieżności pomiędzy doznanym urazem i wykryciem nowotworu np. w przypadku raka piersi. Niektóre kobiety łączą rozpoznanie raka z wcześniejszym uszkodzeniem piersi. Jest to jednak nieudowodniony czynnik ryzyka.
MIT 10. Rak piersi występuje tylko u kobiet
Rak piersi może występować u mężczyzn. Stanowi 0,2-1% przypadków. Pierwszym objawem u większości pacjentów jest niebolesny guzek w okolicy sutka. Niepokój powinien wzbudzić też wyciek z brodawki. Dlatego mężczyźni również powinni obserwować swoje piersi i w razie zmian skonsultować się z lekarzem.
Źródła:
Cancer Statistics, www.cancer.gov/about-cancer/understanding/statistics,
Myths & Facts About Cancer, ASCO answer,
Hair Dyes and Cancer Risk, American Cancer Society.
Czytaj także:
Ból pośladka może świadczyć o nowotworze złośliwym. Lepiej nie bagatelizować tego objawu
To najbardziej zabójczy nowotwór wśród Polaków. Jak rozpoznać raka płuc?
CRP a rak – jaki jest związek? Kiedy wysokie białko C-reaktywne świadczy o nowotworze?
Rak kości – objawy, rodzaje nowotworu kości i szanse wyleczenia
Niska hemoglobina a nowotwór. Jak często niedokrwistość jest objawem raka?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
