Spis treści:
- Rakotwórczy koper włoski. Czy można podawać go dzieciom?
- Rakotwórczy koper włoski — sceptyczne głosy
- Czy koper włoski jest szkodliwy?
- Czy herbatki z kopru włoskiego są niebezpieczne dla niemowląt?
Rakotwórczy koper włoski. Czy można podawać go dzieciom?
Koper włoski (Foeniculum vulgare) zawiera rakotwórczy estragol. Związek jest obecny w herbatkach typu instant, ekspresówkach i tradycyjnie przygotowywanych naparach lub wywarach z tej rośliny. Estragol jest obecny w różnych ilościach w olejkach eterycznych m.in. estragonu, bazylii, ziela angielskiego, sosny, anyżku, melisy, gałki muszkatołowej, lauru, a także w liściach herbaty. Naukowcy dowiedli, że narażenie na ten składnik może przyczynić się do rozwoju raka.
Na potencjalne zagrożenie wynikające z przyjmowania kopru włoskiego wskazuje raport opublikowany w 2005 roku przez Komitet ds. Ziołowych Produktów Leczniczych przy Europejskiej Agencji Leków (EMA). Wynika z niego, że estragol jest naturalnie występującym genotoksycznym czynnikiem rakotwórczym. Jego szkodliwe działanie to rezultat produkcji reaktywnego rodzaju metabolitu (jego ilość jest zależna od dawki estragolu) i jego szkodliwego działania na DNA komórek.
W badaniu National Toxicology Program (Bristol, 2011) estragol podawano samcom i samicom szczurów przez 3 miesiące. Wszystkie gryzonie objęte badaniem przeżyły 3-miesięczny okres ekspozycji. Jednak toksyczne zmiany zaobserwowano w surowicy i wątrobie, występował również przerost dróg żółciowych. U dwóch samców otrzymujących największą dawkę związku (600 mg/kg) stwierdzono liczne guzy dróg żółciowych w wątrobie, zaś u trzeciego szczura – gruczolaka wątrobowokomórkowego.
Trzeba zaznaczyć, że badania na myszach i szczurach dowodzą, że toksyczne właściwości estragolu pojawiają się przy dawkach od 1 do 10 mg na kilogram masy ciała, co stanowi od 100 do 1000 razy więcej niż typowe przewidywane narażenie człowieka na tę substancję. Szacuje się, że narażenie na ten związek u ludzi średnio wynosi 1 mg na dobę.
Według specjalistów mimo wszystko należy zminimalizować spożycie u małych dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią. Jednocześnie uznano, że krótkotrwałe przyjmowanie przez osoby dorosłe ziołowych produktów leczniczych zawierających estragol, czyli również herbat z koprem włoskim, nie zwiększa ryzyka rozwoju raka.
Europejskie i krajowe instytucje apelowały już wcześniej o ograniczenie spożycia ziół i przypraw zawierających estragol, dopuszczając ich okazjonalne użycie w kuchni. Należy unikać dodatkowego narażenia na ten składnik, jak poprzez stosowanie preparatów ziołowych, np. herbatek z kopru włoskiego na problemy trawienne.
Warto zaznaczyć, że nie ma regulacji dotyczących dopuszczalnych dawek estragolu w produktach ziołowych. Nie jest jasne, jaka zawartość rakotwórczego związku występuje w danym preparacie. Nie ma też ostrzeżeń o jego działaniu na opakowaniach.
Rakotwórczy koper włoski - sceptyczne głosy
Niektórzy badacze nie są przekonani o słuszności wniosku na temat ewidentnej szkodliwości estragolu zawartego w koprze włoskim i innych ziołach. Według naukowców z Uniwersytetu we Florencji (badanie z 2012 roku) składnik ten był badany wyłącznie jako pojedynczy związek. Nie występuje w takiej formie naturalnie. W produktach stosowanych przez ludzi znajdują się też inne substancje chroniące przed szkodliwym działaniem estragolu (np. flawonoidy). Nie zostało to wzięte pod uwagę w badaniach. Jest wiele pytań, które nadal pozostają bez odpowiedzi. Nie wiadomo, jaki jest wzrost ryzyka rozwoju raka w wyniku przyjmowania przez długi czas produktów zawierających estragol. Badania trwają.
Czy koper włoski jest szkodliwy?
Koper włoski w zbyt dużych ilościach może być szkodliwy nie tylko ze względu na zawartość rakotwórczego estragolu. Wiadomo też, że w roślinie znajdują się związki o działaniu estrogennym. O ile wśród kobiet po menopauzie działanie kopru może być z tego względu korzystne — może zmniejszać objawy związane z przekwitaniem, o tyle u małych dzieci nie jest ono pożądane.
W artykule opublikowanym w czasopiśmie Journal of Pediatric Surgery naukowcy wskazali, że istnieje związek podawania niemowlętom preparatów kopru włoskiego na kolki z powiększeniem gruczołów piersiowych. Dlatego zalecają ograniczenie stosowania tych produktów. Związki obecne w Foeniculum vulgare mogą prowadzić do zakłócenia procesów dojrzewania u dziewcząt i chłopców.
Czy herbatki z kopru włoskiego są niebezpieczne dla niemowląt?
Estragol występuje w herbatkach z kopru włoskiego, które są przyrządzane klasycznie jako napar lub wywar, typu instant i herbatach ekspresowych. Stosowanie u niemowląt może wiązać się z większym ryzykiem niż korzyściami, dlatego lepiej ich unikać. Istnieją inne metody radzenia sobie z kolką niemowlęcą, które nie budzą kontrowersji.
EMA nie zaleca stosowania ziół zawierających estragol do 11 roku życia, jeśli dzienne spożycie tego związku przekracza wartość 1,0 µg/kg masy ciała. Jednocześnie rekomenduje, aby spożycie było jak najniższe i czas stosowania możliwie krótkotrwały (maksymalnie 14 dni). Specjaliści z EMA uważają też, że wyniki badań na gryzoniach można potraktować jako odniesienie do ludzi i należy przyjąć, że w dużych dawkach efekt kancerogenny może być zbliżony.
Biorąc pod uwagę wszystkie „za” i „przeciw” wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem jest całkowite zrezygnowanie z podawania dziecku herbat z kopru włoskiego. W zamian można zastosować domowe metody na kolki niemowlęce, które są bezpieczne i nie budzą wątpliwości.
Źródła:
Public statement on the use of herbal medicinal products containing estragole, European Medicines Agency, EMA, 12 May 2023, www.ema.europa.eu/en/documents/other/public-statement-use-herbal-medicinal-products-containing-estragole-revision-1_en.pdf
Safety and efficacy of feed additives consisting of essential oils from the fruit and stems of Foeniculum vulgare Mill. ssp. vulgare: Bitter fennel oil for use in all animal species and sweet fennel oil for use in dogs and cats (FEFANA asbl), doi: 10.2903/j.efsa.2023.8348,
Türkyilmaz Z, Karabulut R, Sönmez K, Can Başaklar A. A striking and frequent cause of premature thelarche in children: Foeniculum vulgare. J Pediatr Surg. 2008 Nov;43(11):2109-11. doi: 10.1016/j.jpedsurg.2008.07.027,
van den Berg SJ, Alhusainy W, Restani P, Rietjens IM. Chemical analysis of estragole in fennel based teas and associated safety assessment using the Margin of Exposure (MOE) approach. Food Chem Toxicol. 2014 Mar;65:147-54. doi: 10.1016/j.fct.2013.12.035.
Czytaj także:
Uważaj na te zioła stosowane u dzieci. Mogą powodować groźne skutki uboczne
Właściwości kopru włoskiego zadziwiają. Jednak nie każdy powinien stosować wyciągi z fenkułu
Koper włoski na włosy: domowy sposób na przetłuszczające i wypadające włosy. Jak go stosować?
Ból brzucha u dziecka – co oznacza i kiedy trzeba iść do lekarza
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
