Obecnie rak jelita grubego jest najczęstszym nowotworem złośliwym przewodu pokarmowego. Niestety wyniki leczenia raka okrężnicy w Polsce pozostawiają jeszcze dużo do życzenia. Powody tego zjawiska są złożone. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest wykrywanie raka jelita grubego w zaawansowanych stadiach jego rozwoju – późna diagnoza dotyczy 50% wszystkich przypadków. Innym poważnym problemem są szeroko rozpowszechnione mity na temat nowotworu okrężnicy.
Mity na temat raka okrężnicy
W społeczeństwie polskim fałszywie przyjmuje się założenie, że choroba ta dotyka wyłącznie osoby w podeszłym wieku. Nic bardziej mylnego – nawet dwudziestolatek może być zagrożony rakiem jelita grubego. Kolejnym mitem jest przyjęcie mylnego przesłania dotyczącego częstszej obecności raka jelita u mężczyzn.
Ten rodzaj raka nie wybiera, dotyka w równym stopniu kobiet i mężczyzn. Nie tylko osoby, u których w rodzinnie pojawiły się przypadki raka jelita grubego powinny się poddać badaniom przesiewowym.
U prawie 80% wszystkich chorych na raka jelita grubego nowotwór ten nie pojawił się w wywiadzie rodzinnym. Kolejnym mitem jest założenie, iż nie trzeba obawiać się tej choroby, gdy nie doświadcza się żadnych niepokojących objawów ze strony jelit. Bardzo często w najwcześniejszych stadiach rak jelita grubego nie daje żadnych objawów, nie odczuwa się też bólu.
Nieprawdziwa jest opinia, iż pierwszym objawem tego nowotworu jest pojawienie się krwi w stolcu.
W dalszym rozwoju raka jelita grubego można zaobserwować objawy takie jak: zmiana w sposobie oddawania stolca, wzdęcia, bóle kolkowe, uczucia pełności, uczucie zmęczenia, utrata masy ciała, niedobór żelaza lub niewytłumaczalna anemia.
Dowiedz się: Czy rak jelita grubego jest dziedziczny?
Objawy choroby
Nowotwór okrężnicy rozwija się w części jelita grubego okrężnicy lub odbytnicy z niepozornie wyglądającej brodawki, zwanej polipem. Dlatego też ogólnie używa się nazwy raka jelita grubego dla określenia choroby obejmującej raka okrężnicy lub odbytnicy.
W zależności od miejsca usytuowania rak jelita grubego może dawać objawy charakterystyczne dla swojej patomorfologii. Nowotwór obejmujący prawą połowę okrężnicy objawia się utajonym krwawieniem, niedokrwistością, bólami brzucha, chudnięciem lub nawet wyczuwalnym guzem w jamie brzusznej. Dla lewej połowy okrężnicy objętej zmianą nowotworową charakterystyczne są krwawienia jawne i ukryte, zmiana rytmu wypróżniania się, bóle brzucha, obecność śluzu w stolcu. Do objawów wspólnych zalicza się gorączkę i niedrożność.
Grupy ryzyka
Już od 1963 roku obserwuje się stałą tendencję wzrostową zarówno zachorowalności, jak i umieralności na raka jelita grubego u obojga płci. Choć rak jelita grubego może się pojawić w każdym wieku, ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. W przedziale wiekowym 45–49 lat częstość zachorowań jest dwa razy większa niż w przedziale 40–44 lata i trzy razy większa niż u osób w wieku 35–39 lat. Jeśli chodzi o rozmieszczenie geograficzne, to najwięcej zachorowań notuje się w województwach śląskim, mazowieckim, wielkopolskim i dolnośląskim.
Co roku około 600 000 osób na całym świecie zapada na raka jelita grubego, w tym około 400 000 w krajach rozwiniętych, pozostałe 200 000 w krajach rozwijających się. Na świecie rak okrężnicy jest czwartym co do częstości występowania nowotworem u obu płci, po raku żołądka, płuca i sutka. Z roku na rok liczba zachorowań na raka jelita grubego wzrasta około 3,2% u mężczyzn i 2,5% u kobiet. Częstość występowania tego rodzaju nowotworu związana jest ze stopniem uprzemysłowienia kraju. Statystyki wskazują, iż najwięcej pacjentów z nowotworem okrężnicy jest w krajach najbardziej rozwiniętych. Nowotwór okrężnicy częściej wykrywany jest u osób spożywających dużą ilość tłuszczów zwierzęcych, często nadużywających alkoholu, natomiast spożywających małą ilość błonnika, jarzyn i owoców. U osób tych występuje niedobór witamin A, C, E, selenu, wapnia.
Przeczytaj: Czy można ustrzec się przed zachorowaniem na raka jelita grubego?
Wzrost świadomości kluczem do zdrowia
Nowotwory jelita grubego są największym zagrożeniem dla obywateli państw rozwiniętych. W Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Europie Zachodniej stanowią najczęstszą grupę nowotworów. Najniższa zachorowalność na raka okrężnicy jest w krajach Afryki, Azji i niektórych krajach Ameryki Łacińskiej. W krajach rozwijających się, do których należy między innymi Polska, obserwuje się narastającą liczbę przypadków zachorowań na raka jelita grubego. Choć ostateczne przyczyny powstania tego nowotworu nie są do końca poznane, zakłada się, że rozwój tego typu nowotworu wiąże się z upowszechnieniem tak zwanego zachodniego sposobu odżywiania się. Niestety chorzy bagatelizują problem, wolą milczeć miesiącami, nawet latami, niż poddać się nieprzyjemnym, choć ratującym życie badaniom. Nadal większość osób zgłasza się po pomoc w stanie znacznego zaawansowania klinicznego choroby, co zmniejsza ich szanse na powrót do zdrowia. Tylko wzrost świadomości wagi problemu, wiedzy na temat zagrożeń proktologicznych oraz znajomość czynników ryzyka mogłyby zmniejszyć liczbę zachorowalności na raka jelita grubego w naszym kraju.
Nie bójmy się rozmawiać o dolegliwościach
Problemy związane z jelitami są wstydliwym tematem dla Polaków. Niestety nikt do tej pory nie wymyślił bardziej subtelnego słownictwa, które by mogło opisać kłopoty związane z tą częścią naszego ciała. Tymczasem co drugi Polak ma choćby okresowe problemy jelitowe. O chorobach proktologicznych raczej się nie mówi, rzadko ten temat podejmowany jest przez dziennikarzy programów telewizyjnych, w których poruszane są problemy zdrowotne naszego społeczeństwa. Obecnie w Polsce tylko około 25–30% chorych na raka jelita grubego jest wyleczalnych. Ten fakt tym bardziej wydaje się przerażający, że 90% przypadków raka jelita grubego jest uleczalnych, gdy wykryje się je odpowiednio wcześnie.
Ciekawe: Do jakich powikłań mogą prowadzić nieswoiste zapalenia jelit?
Fragment pochodzi z książki „Zagrożenia zdrowia chorobami cywilizacyjnymi" Joanna Bulska (red. nauk.)(Impuls, 2008). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
