Okulary – historia ich powstania

KIEDY?

CZEGO UŻYWANO?

Starożytność

W mitycznej Grecji popularne stało się kuliste naczynie wypełnione wodą, które powiększało oglądane przez nie obrazy. W Hellandzie używano natomiast prostych narzędzi powiększających, jak na przykład wklęsłe lustra.

Średniowiecze

W Chinach do polepszania widzenia używano naturalnych i przezroczystych kryształów. Uważa się też, Neron podczas oglądania walk gladiatorów w Koloseum używał szmaragdu, który przykładał do oka. Najprawdopodobniej jednak ów kamień służył jako filtr łagodzący przemęczenie oczu.
Z literatury średniowiecznej z kolei możemy dowiedzieć się o kamieniach potrafiących powiększać druk – można je uznać za prototyp soczewki. Aleksander della Spina był pierwszym znanym z nazwiska twórcą okularów (sztuka ich wykonywania znana była jednak już nieco wcześniej). Połączył dwa kamienie, które należało nosić przed oczami, ponieważ wtedy stawały się użytecznym dla nich narzędziem. Można zatem uznać, że ok. XIV wieku pojawiły się okulary – we współczesnym tego słowa znaczeniu.

Po 1450 roku

Wraz z upływem czasu, popyt na okulary stale rósł – zwłaszcza po wynalezieniu druku (po 1450 r.), kiedy pojawiła się oczywista konieczność radzenia sobie z coraz mniejszą czcionką. Liczba wytwórców okularów w niektórych miastach była tak duża, że zaczęli łączyć się w cechy. Do upowszechnienia okularów, a więc również w jakimś sensie do rozwoju tego dotychczas wąskiego rynku, przyczynili się też skrybowie, których zadaniem było przypisywanie godzinami manuskryptów świętych ksiąg. Okulary były wówczas wykonywane z dwóch soczewek połączonych ze sobą formą mostka lub zawiasu. Osadzane były w obręczach wykonanych z różnych surowców – metalu, drewna, skóry czy kości – za pomocą szpilki umieszczonej przy uchwytach. Podczas czytania konieczne było trzymanie ich jedną ręką przed oczami. Co ciekawe mieszkańcy Chin oprawki wykonywali ze skorupy żółwia, gdyż wierzyli, że przyniesie to szczęście ich użytkownikowi. 

I połowa XVII wieku

Przełomem w okulistyce było wynalezienie w I połowie XVII w. zauszników przez londyńskiego optyka – Edwarda Scarletta. Udoskonalił on okulary, wyposażając je w sztywne pręciki, które były zakończone dużymi pierścieniami przylegającymi do skroni. Tak istotne i wygodne zauszniki pojawiły się zatem dopiero po ponad 350 latach od wejścia okularów w użycie.

XVIII wiek

W XVIII wieku pojawiły się okulary w nowej, bardziej wyszukanej i eleganckiej, i czasami bardzo kunsztownej formie nazwane „lorgnon” lub „Face-a'-main”. Inkrustowano je często kosztownymi materiałami takimi jak masa perłowa czy też szylkret (skorupa żółwia). Zdobiono je również kamieniami szlachetnymi. Bardzo często elementy metalowe wykonane były ze złota lub po prostu były złocone. Okulary tego rodzaju traktowane były bardziej jak biżuteria niż pomoc poprawiająca jakość widzenia. Były bardzo kosztowne, a więc mogły sobie na nie pozwolić raczej osoby zamożne.

XIX wiek

Kolejną propozycją były okulary jednooczne trzymane na rączce, czyli tzw. monokl. Soczewkę umieszczało się między kością policzkową a brwią. Angielska arystokracja upodobała sobie to pojedyncze szkiełko w XIX w. Dodatkowo było ono zaopatrzone w łańcuszek albo tasiemkę, dzięki czemu można było przypiąć je do ubrania i uniknąć zgubienia. Po I wojnie światowej znikła jednak moda na ten rodzaj okularów.

Początek XX wieku

Binokle swoją popularność zyskały na początku XX wieku. Charakteryzowało je to, ze trzymały się same na nosie za pomocą sprężystego uchwytu („podnoska”), będącego jednocześnie zaciskiem na nasadzie nosa. Nazywane były też „prince-nez”.

XIX/XX wiek

Na przełomie wieków XIX i XX, z myślą o robotnikach, a także sportowcach, optycy stworzyli specjalistyczne okulary. Tak powstały gogle, które były noszone np. przez kierowców czy pilotów. To prototypy współczesnych gogli narciarskich.