Plamka na oku może pojawić się na różnych częściach oka, np. rogówce, tęczówce albo powiece. Jest też wiele możliwych powodów tego rodzaju zmian. Zmiany na widocznych częściach oka mogą przybierać najróżniejsze kształty i barwy. Na ogół nie są złośliwe, często też nie wymagają leczenia, a obserwacji. Plamka na oku może jednak świadczyć o groźnej chorobie i być zagrożeniem dla wzroku. Dlatego każdą zmianę w oku warto skonsultować z lekarzem okulistą.
Spis treści:
- Czarna plamka na oku – co oznacza?
- Kiedy plamka na oku jest groźna?
- Czerwona plamka na oku – pęknięte naczynko
- Biała plamka na oku – co oznacza?
- Wystająca plamka na oku – łagodne guzki spojówki
- Plamka na oku – diagnostyka
- Plamka na oku – leczenie
- Inne zmiany na rogówce
Czarna plamka na oku – co oznacza?
Czarna plamka na oku może oznaczać zmianę barwnikową, czyli taką, która powstała z komórek barwnikowych (melanocytów). Łagodne znamiona barwnikowe dość często występują na spojówce. Plamka barwnikowa może mieć kolor czarny, brązowy lub szary, ale zdarzają się zmiany bezbarwnikowe, w kolorze żółtym lub różowym. Może być płaska lub wypukła (guzek barwnikowy).
Kiedy plamka na oku jest groźna?
Na ogół zmiany barwnikowe nie są groźne. Sygnałem szczególnie niepokojącym w przypadku plamki na oku jest zmiana jej wielkości lub kształtu, a także uwypuklenie wcześniej płaskiej plamki, albo jej nagłe pojawienie się. Niepokojącym sygnałem jest również ból oka oraz zaburzenia widzenia. Szacuje się, że tylko ok. 1% zmian barwnikowych ulega zezłośliwieniu. Niemniej z okulistą należy skonsultować każdą zmianę pojawiającą się na oku.
Czerwona plamka na oku – pęknięte naczynko
Pojawienie się czerwonej plamki na oku jest bardzo częstym zjawiskiem i świadczy na ogół o tzw. wylewie podspojówkowym - wynaczynieniu krwi do przestrzeni pomiędzy spojówką a twardówką. Pęknięte naczynko nie wymaga specjalnego leczenia. Najczęściej plamka na oku samoistnie znika w ciągu 1-2 tygodni. Jeśli doszło do urazu oka lub pojawiają się inne objawy (pieczenie, ból oka), należy udać się lekarza.
Biała plamka na oku – co oznacza?
Biała plamka na oku może oznaczać bliznę rogówki, która powstała po przebytym urazie lub infekcji. Zakażenie oka bakteriami, wirusami albo grzybami może spowodować pojawienie się białych plamek na oku. Charakterystycznym objawem jest tzw. leukokoria – biała plama na źrenicy w formie odblasku. Jej przyczynami są zaćma, ziarniaki, siatkówczak i stany zapalne. Czynnikami ryzyka powstania białej plamki na oku są ekspozycja na promieniowanie słoneczne, uraz oka, choroby autoimmunologiczne, oparzenie chemiczne i infekcje oka.
Wystająca plamka na oku – łagodne guzki spojówki
Plamki na oku mogą mieć postać guzkową. Do najczęściej spotykanych zmian guzkowych pojawiających się na oku należą
- cysty spojówki,
- tłuszczyk,
- skrzydlik,
- guzek barwnikowy.
Dużo rzadziej zdarzają się zmiany złośliwe – rak czy czerniak spojówki.
Cysty to przeźroczyste, ograniczone torbiele (wypełnione płynem), które nie dają objawów i nie wymagają leczenia.
Do wypukłych plamek na oku należą tłuszczyk i skrzydlik, zaliczane są do zmian zwyrodnieniowych spojówki.
Pierwszy z nich, tłuszczyk (pinguecula) jest to odstająca żółta lub szarobiała plamka na oku pozbawiona naczyń krwionośnych. Ta nieco wypukła zmiana najczęściej umiejscawia się na godzinie 3 lub 9 tuż przy rąbku rogówki, czyli blisko kolorowej części oka. U osób narażonych na czynniki drażniące może być otoczony siateczką poszerzonych naczyń. Tłuszczyk nie wymaga leczenia, ale należy pamiętać, że może poprzedzać powstawanie skrzydlika.
Przyczyny powstawania skrzydlika (pterygium) nie są do końca znane, jednak podkreśla się rolę promieni słonecznych i pyłu. Ma wygląd przypominający skrzydełko owada i najczęściej obserwuje się go od strony nosa. Jest to zmiana unaczyniona, która narastając na rogówkę, niszczy ją. Duży, rosnący w stronę źrenicy skrzydlik, wymaga usunięcia chirurgicznego.
Plamka na rogówce oka to może być też skórzak. Ma postać szarawego guzka i pojawia się na rąbku rogówki. Jest guzem łagodnym, który może się powiększać i powodować problemy ze wzrokiem. Może wymagać leczenia chirurgicznego, ale często wystarczy jego obserwacja.
Guzek barwnikowy jest rodzajem zmiany barwnikowej, który zazwyczaj wystaje ponad powierzchnię oka. Do tej grupy zalicza się łagodne guzy barwnikowe oraz czerniaka spojówki (nowotwór złośliwy).
Czerniak charakteryzuje się szybkim wzrostem, zrazikową powierzchnią, uniesieniem ponad poziom podłoża oraz pętlami poskręcanych naczyń. Najczęściej jest mniej złośliwy od czerniaka skóry, ale może naciekać gałkę oczną lub rozprzestrzeniać się w głąb oczodołu. W przypadku podejrzenia czerniaka należy obowiązkowo wykonać biopsję, która nie zwiększa ryzyka przerzutów.
Plamka na oku - diagnostyka
Plamki na oku mogą przybierać różny kształt i kolor – mogą być uniesione i przypominać znamiona barwnikowe na skórze. Diagnostyka plamki na oku powinna rozpocząć się od wizyty u okulisty. Lekarz przeprowadzi rozmowę oraz wykona testy takie jak ocena ostrości wzroku, badanie lampą szczelinową oraz badanie dna oka. W przypadku wątpliwości pomocne może być wykonanie biopsji spojówki lub usunięcie chirurgiczne całej zmiany i następnie zbadanie jej pod mikroskopem. Niekorzystne prognostycznie i przemawiające za złośliwością jest powiększanie się takiej zmiany.
Plamka na oku – leczenie
Większość plamek na oku nie wymaga leczenia, ponieważ nie wpływają na widzenie ani nie prowadzą do żadnych problemów zdrowotnych. Na stan zapalny lekarz może przepisać krople sterydowe, przeciwzapalne, a na podrażnienie oka krople nawilżające. Blizny na rogówce można usuwać przy pomocy laseroterapii. Niektóre zmiany na oku trzeba usunąć chirurgicznie (może to dotyczyć np. skrzydlika, skórzaka lub cysty). W przypadku postawienia diagnozy czerniaka, leczenie może obejmować wycięcie guza lub radioterapię. W takim przypadku pacjent pozostaje pod opieką onkologa.
Inne zmiany na rogówce
Zmiany na rogówce powstają poprzez gromadzenie się rozmaitych złogów. Wraz z wiekiem, w wyniku odkładania się ciał tłuszczowych, powstaje białawy pierścień – obwódka starcza. Do zmian związanych z wiekiem należy także zwyrodnienie typu „skóra krokodyla”, które polega na powstawaniu szarawych, nieregularnych zmętnień w rogówce. Nie wpływają one na upośledzenie funkcji widzenia.
Odkładanie się złogów miedzi wokół rogówki powoduje powstanie pierścienia Kaysera-Fleischera. Ma to miejsce w przebiegu choroby Wilsona, wrodzonego dziedzicznego defektu metabolicznego polegającego na odkładaniu się miedzi w wątrobie i ośrodkowym układzie nerwowym. Pierścień ten ma kolor żółto-zielonkawy i mieni się w zależności od oświetlenia: od barwy czerwonej przez złoto-brązową do zielonej. Po przeszczepieniu wątroby pierścień znika.
Jak widać, jest wiele możliwych przyczyn pojawienia się plam na oku, dlatego najlepszą decyzją w przypadku zauważenia jakichkolwiek zmian będzie pójście do okulisty.
Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 22.09.2011.
Czytaj także:
Przekrwione oczy - przyczyny i leczenie czerwonych oczu
Rumianek na oczy i inne okłady
Urazy oczu – co robić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
