Spis treści:
- Pokrzyk wilcza jagoda – co to za roślina i gdzie rośnie?
- Właściwości lecznicze wilczej jagody
- Jak wygląda wilcza jagoda?
- Czy wilcza jagoda jest trująca?
- Objawy zatrucia wilczą jagodą
- Jaka dawka wilczej jagody jest śmiertelna?
- Zatrucie wilczą jagodą – pierwsza pomoc
- Zatrucie wilczą jagodą – leczenie
Pokrzyk wilcza jagoda – co to za roślina i gdzie rośnie?
Pokrzyk wilcza jagoda, bylina o wdzięcznej łacińskiej nazwie Atropa belladonna, to trująca i jednocześnie lecznicza roślina należąca do rodziny psiankowatych. Zawiera toksyczne alkaloidy (najwięcej jest ich w owocach), w tym: atropinę, hioscyjaminę i skopolaminę.
Jest to roślina rzadka i chroniona. W Polsce wilcza jagoda rośnie przede wszystkim w południowej części kraju: na terenach wyżynnych i górskich Małopolski, Lubelszczyzny, w Sudetach, Karpatach, na Górnym i Dolnym Śląsku. Roślina porasta wilgotne, żyzne ziemie, zacienione zarośla i widne lasy.
Właściwości lecznicze wilczej jagody
Wilcza jagoda jest rośliną leczniczą. Wykorzystuje się ją w przemyśle farmaceutycznym i zielarstwie. Pozyskiwana jest z niej atropina stosowana w okulistyce. Produkuje się z niej preparaty zmniejszające napięcie mięśni gładkich, hamujące układ nerwowy przywspółczulny.
Wilcza jagoda ma zastosowanie również w leczeniu astmy, chorób układu pokarmowego, kaszlu, kolki nerkowej i żółciowej. Roślina w przeszłości była stosowana w terapii bólu głowy, chorób dróg oddechowych i zespołu jelita drażliwego. Ma właściwości uspokajające i rozkurczające. Surowcem farmaceutycznym są liście i korzenie.
Pokrzyk wilcza jagoda była długo wykorzystywana oficjalnie w celach terapeutycznych, ale usunięto ją w cień z powodu działania halucynogennego. Jedynie bardzo niskie dawki rośliny mają właściwości lecznicze, a brak kontroli i wiedzy na temat skutków, jakie mogą wynikać ze zjedzenia wilczej jagody, może prowadzić do bardzo niebezpiecznych następstw, w tym do śmierci. Zatruciu najczęściej ulegają dzieci, które omyłkowo zjadają owoce przypominające słodkie i smaczne wiśnie lub borówki.
Jak wygląda wilcza jagoda?
Wilcza jagoda to bylina o wysokości 50-150 cm, której charakterystyczną częścią są ciemne, przypominające czarne jagody, wiśnie lub małe czereśnie owoce, umiejscowione w zielonym kielichu. Liście są jajowate, duże, nawet do 25 cm długości. Kwiaty rosną raczej pojedynczo, mają formę kielicha koloru zielonego u podstawy i brązowego lub fioletowego na górze. Dojrzałe owoce są barwy ciemnofioletowej, niemal czarne, błyszczące. Wielkością przypominają wiśnie. Słodkie w smaku.
fot. Wilcza jagoda / Adobe Stock, Guntar Feldmann
fot. Kwiaty i owoce wilczej jagody / Adobe Stock, barmalini
fot. Wilcza jagoda - kwiat / Adobe Stock, gabriffaldi
Wilcza jagoda w Polsce kwitnie w czerwcu i lipcu.
Czy wilcza jagoda jest trująca?
Pokrzyk wilcza jagoda jest rośliną trującą. Alkaloidy zawarte w wilczej jagodzie mogą działać toksycznie na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy. Do zatrucia może dojść po spożyciu dowolnej części rośliny. Najbardziej trujące są jej owoce i korzenie, ale liście także są szkodliwe. W owocach kryje się prawie wyłącznie atropina z toksycznych alkaloidów natomiast pozostałe części rośliny zawierają również hioscyjaminę. Ryzyko zatrucia wilczą jagodą jest duże, szczególnie wśród dzieci, zwłaszcza że jej owoce są soczyste i mają słodki smak. Do przypadkowego zjedzenia dochodzi najczęściej podczas turystycznych wędrówek.
Objawy zatrucia wilczą jagodą
Objawy zatrucia wilczą jagodą pojawiają się w ciągu od 10 minut do kilku godzin od zjedzenia rośliny.
Objawy zatrucia wilczą jagodą to:
- pobudzenie psychoruchowe,
- agresja,
- halucynacje, omamy wzrokowe i słuchowe,
- nudności lub wymioty,
- suchość w ustach,
- suchość błon śluzowych,
- rozszerzenie źrenic,
- utrata ostrości widzenia,
- zatrzymanie moczu,
- zaparcie, niedrożność jelit,
- zaczerwienienie twarzy,
- trudności w przełykaniu ,
- przyspieszona praca serca i inne zaburzenia rytmu,
- przyspieszenie oddechu, nieregularny oddech,
- drgawki,
- podwyższona temperatura ciała,
- majaczenie,
- utrata przytomności,
- splątanie,
- zapaść,
- utrata pamięci krótkotrwałej,
- trudności w rozpoznawaniu bliskich osób,
- nadciśnienie lub niedociśnienie.
Objawy zatrucia wilczą jagodą mogą utrzymywać się nawet kilkadziesiąt godzin. Zazwyczaj narastają wraz z upływem czasu od zjedzenia jagód i mogą się zmieniać.
Jaka dawka wilczej jagody jest śmiertelna?
Spożycie zaledwie 2-3 jagód może być śmiertelne dla dziecka, a dla osoby dorosłej podobny skutek może mieć zjedzenie już 10 owoców wilczej jagody. Szkodliwość zależy od różnych czynników, nie tylko od wieku, ale także ogólnego stanu zdrowia czy masy ciała. Warto nadmienić, że wystarczy mniej niż 10 mg atropiny zawartej w owocach wilczej jagody, aby wywołać tragiczne konsekwencje dla dziecka. Jedna jagoda może mieć nawet 5 mg tego związku. Uznaje się, że dawka śmiertelna dla dorosłego to około 100 mg atropiny.
Zatrucie wilczą jagodą – pierwsza pomoc
Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia wilczą jagodą polega na:
- jak najszybszym wywołaniu intensywnych wymiotów,
- przewiezieniu poszkodowanego do szpitala lub wezwania pogotowia ratunkowego,
- w razie potrzeby reanimacja do czasu przyjazdu pogotowia ratunkowego, jeśli doszło do zatrzymania krążenia.
Osoba, która zatruła się wilczą jagodą, powinna przebywać w cichym, ciemnym pomieszczeniu.
Zatrucie wilczą jagodą - leczenie
Leczenie zatrucia wilczą jagodą przebiega często na oddziale intensywnej terapii. Jest to leczenie objawowe, polegające na płukaniu żołądka, podawaniu węgla aktywowanego, tlenoterapii, podawaniu leków przeciwwymiotnych, płynów i elektrolitów. Lekarz może też podać leki uspokajające i przeciwdrgawkowe. Przeżycie pierwszej doby od spożycia wilczych jagód daje dużą szansę na wyleczenie. To, jaki będzie przebieg zatrucia i rokowania, zależy od różnych czynników, w tym ilości zjedzonych owoców, masy ciała, stanu zdrowia czy wieku. Najważniejsza jest oczywiście profilaktyka: unikanie jedzenia nieznanych nam rośli i przestrzeganie dzieci przed jedzeniem obcych roślin, bez nadzoru osoby dorosłej.
Źródła:
Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006–. Belladonna. 2021 May 17. PMID: 30000920.,
Maurya VK, Kumar S, Kabir R, Shrivastava G, Shanker K, Nayak D, Khurana A, Manchanda RK, Gadugu S, Kar SK, Verma AK, Saxena SK. Dark Classics in Chemical Neuroscience: An Evidence-Based Systematic Review of Belladonna. ACS Chem Neurosci. 2020 Dec 2;11(23):3937-3954. doi: 10.1021/acschemneuro.0c00413,
Caksen H, Odabaş D, Akbayram S, Cesur Y, Arslan S, Uner A, Oner AF. Deadly nightshade (Atropa belladonna) intoxication: an analysis of 49 children. Hum Exp Toxicol. 2003 Dec;22(12):665-8. doi: 10.1191/0960327103ht404oa.
Czytaj także:
Trujące owoce cisu – co zrobić w przypadku połknięcia?
Czy jemioła jest trująca? Oto, jakie dolegliwości może wywołać
Nalewka z kwiatów czarnego bzu – czy jest trująca? Jak ją zrobić, by nie szkodziła?
Trupi jad – czym jest i dlaczego jest groźny?
Zatrucie topinamburem. Jakie dolegliwości może wywołać zjedzenie słonecznika bulwiastego?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
