Wypalenie zawodowe to przypadłość dotykająca głównie pracowników umysłowych, którzy mają stały kontakt z ludźmi. Wywołują go stresujące sytuacje, podczas których nie można pokazać swoich prawdziwych emocji. Ponadto do przyczyn tej przypadłości możemy zaliczyć przeciążenie pracą, poczucie, że nie mamy wpływu na to, co robimy, oraz brak wsparcia ze strony współpracowników. Motywację i pozytywne nastawienie do pracy da się odbudować, ale to długotrwały proces, dlatego najlepiej na jakiś czas odciąć się od obowiązków i środowiska zawodowego.
Bezpłatny urlop wydaje się być najkorzystniejszym w tej sytuacji, ale posiada swoje wady i zalety. Tę formę urlopu najlepiej przemyśleć z rodziną zanim podejmie się ostateczną decyzję. By dostać bezpłatny urlop, trzeba udać się na rozmowę z szefem i wyjaśnić motywy naszej decyzji. Strona formalna wygląda następująco: należy złożyć pisemny wniosek z prośbą o przyznanie bezpłatnego urlopu, który (oprócz danych pracownika) będzie zawierał także informacje o długości urlopu. Wniosek nie wymaga podawania przyczyn podjętej decyzji.
Taki wniosek może złożyć tylko pracownik. Kodeks pracy nie określa minimalnego ani maksymalnego okresu trwania bezpłatnego urlopu, czyli jeżeli mamy taką potrzebę, a szef wyrazi zgodę, to taki urlop może trwać nawet kilka lat. Jeżeli urlop został zaplanowany na dłużej niż 3 miesiące, to przełożony i pracownik mogą go przerwać wcześniej. Odwołanie z urlopu może nastąpić tylko z poważnych powodów, np.: odejście z pracy osoby, która została zatrudniona na zastępstwo. Możliwość odwołania z urlopu powinna być zaznaczona w składanym wniosku i za zgodą pracodawcy. Jeżeli takie uzgodnienie nie nastąpiło, to odwołanie z bezpłatnego urlopu zależy wyłącznie od pracownika.
Urlop bezpłatny nie koliguje z płatnym urlopem wypoczynkowym. W przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego szef nie ma obowiązku zgodzić się, żebyśmy poszli na bezpłatny urlop, jego decyzja nie musi być uzasadniona. Jeżeli się zgodzi, najlepiej to udokumentować, aby uniknąć przykrych sytuacji. Do bezpłatnego urlopu mają prawo tylko pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, nie przysługuje on zatrudnionym na umowy cywilno-prawne i umowy zlecenie. Jednak elastyczna forma współpracy z pracodawcą dopuszcza uzgodnienie z nim zaprzestania wykonywania obowiązków na pewien czas. Okres urlopu bezpłatnego udzielanego na pracę u innego pracodawcy wlicza się do dotychczasowej pracy.
Przejście na bezpłatny urlop wiąże się z zawieszeniem praw i obowiązków pracownika. Okres urlopu bezpłatnego nie jest wliczany w czas pracy, w który wpisane są uprawnienia pracownicze, np. staż pracy czy nagroda jubileuszowa. W tym czasie tracimy również prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, czyli w przypadku choroby nie otrzymamy zasiłku. Okres bezpłatnego urlopu jest okresem nieskładkowym w przypadku emerytury i w czasie jego trwania nie nabieramy praw do urlopu wypoczynkowego.
Powrót z urlopu bezpłatnego polega na tym samym co powrót z urlopu wypoczynkowego, czyli dzień po wygaśnięciu urlopu należy stawić się w pracy. Pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikowi możliwość powrotu na dawne stanowisko. Jeżeli natomiast w danej sytuacji jest to niemożliwe może powierzyć nam pracę w okresie 3-miesięcznym na innym stanowisku, które odpowiada naszym kwalifikacjom.
Urlop typu sabbatical jest w Polsce rzadko spotykany. W odróżnieniu do urlopu bezpłatnego jest on ograniczony czasowo i istnieje możliwość otrzymywania wynagrodzenia w czasie jego trwania. Sabbatical przysługuje cenionym pracownikom z co najmniej 5-cio letnim stażem, choć niektóre firmy wymagają 10 lat pracy. Jest to nagroda za dobrze wykonywaną pracę, jak również sposób walki z wypaleniem zawodowym. Z tego typu urlopu przeciętnie korzysta kilku pracowników rocznie, chociaż zdarza się tak, że przez kilka lat nie korzysta z niego nikt. Tego typu urlop trwa od 3 miesięcy do roku. Dotyczy on głównie osób, które przez wiele lat intensywnie poświęcały się swojej karierze. O tym, czy w czasie sabbatical pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie decyduje pracodawca oraz ustala jej wysokość.
Zobacz też: Czy jesteś ubezpieczony w trakcie urlopu bezpłatnego?
Nauczyciele są w tej grupie zawodowej, która jest najbardziej narażona na wypalenie zawodowe. Żeby je zwalczyć, mogą wziąć nawet roczny urlop zdrowotny, który gwarantuje im Karta nauczyciela. Taki urlop przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć i który przepracował minimum 7 lat w zawodzie. Udziela go dyrektor szkoły. Celem urlopu zdrowotnego jest przede wszystkim ratowanie zdrowia, urlop ten nie może trwać dłużej niż rok.
W praktyce z takiego urlopu może korzystać: nauczyciel mianowany, dyplomowany zatrudniony na podstawie mianowania, nauczyciel zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony pod warunkiem, że pracuje on w pełnym wymiarze zajęć. W trakcie całej kariery zawodowej nauczycielowi przysługują łącznie 3 lata urlopu zdrowotnego, ale pomiędzy jedną a drugą nieobecnością musi być rok przerwy. Karta nauczyciela ustala maksymalny czas trwania urlopu, ale nie reguluje minimalnego. Na jej podstawie może on trwać np. 3 tygodnie porównywane do turnusu w sanatorium.
Płatny urlop zdrowotny nie przysługuje nauczycielowi szkoły lub placówki niepublicznej. Nauczyciel może iść na taki urlop tylko wtedy, kiedy otrzyma orzeczenie lekarskie ze stwierdzonym stanem jego zdrowia. Takie orzeczenie wydawane jest na podstawie badania lekarskiego, badań pomocniczych oraz konsultacji specjalistycznych. Urlop udzielany jest na wniosek nauczyciela, który musi zostać złożony dyrektorowi wraz z niezbędnym orzeczeniem lekarskim. W przypadku posiadania orzeczenia lekarskiego dyrektor nie może odmówić nauczycielowi udzielenia urlopu.
Dyrektor szkoły może kwestionować taki urlop, jednak musi w ciągu 14 dni od złożenia wniosku napisać odwołanie z uzasadnieniem. Odwołanie wnoszone jest za pośrednictwem lekarza, który wydał orzeczenie. Następnie lekarz kieruje je do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy razem z kopią dokumentacji, na podstawie której zostało wydane orzeczenie. Wojewódzki ośrodek medycyny pracy ma obowiązek w ciągu 14 dni wydać decyzję czy taki urlop jest potrzebny. Może również zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań. Na podstawie uzyskanych wyników wydawana jest ostateczna decyzja nie podlegająca odwołaniu. Jeżeli wojewódzki ośrodek medycyny pracy wyda orzeczenie o tym, iż stan zdrowia nauczyciela nie wymaga urlopu, nie będzie on mógł z niego skorzystać. W przypadku innej decyzji dyrektor będzie musiał zaakceptować sytuację.
W trakcie urlopu zdrowotnego co miesiąc jest wypłacana pensja i nauczyciel może korzystać z praw do korzystania z bezpłatnej opieki medycznej i świadczenia urlopowego, przysługują mu również dodatki socjalne np. wiejski lub mieszkaniowy. Wynagrodzenie wypłacane w trakcie urlopu zdrowotnego jest uwzględniane przy ustalaniu „trzynastek”. Jeżeli nauczyciel przebywał na urlopie cały rok, „trzynastka” mu się nie należy, a jeżeli urlop trwał np. 8 miesięcy, to za ten okres nie należą mu się żądne pieniądze, natomiast za pozostałe cztery miesiące otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie roczne naliczane proporcjonalnie do przepracowanego czasu.
Podczas urlopu zdrowotnego nauczycielowi nie wolno podjąć nowej pracy lub innej działalności o charakterze zarobkowym. Nie może również wykonywać wcześniejszych obowiązków, za które pobiera pieniądze. Jeśli złamie którąkolwiek z tych zasad, dyrektor ma prawo odwołać urlop i wyznaczyć termin powrotu do pracy.
Karta nauczyciela nie reguluje zwolnienia z pracy osoby przebywającej na urlopie zdrowotnym, tutaj mamy do czynienia z Kodeksem pracy. Wg niego nie można zwolnić pracownika będącego na urlopie zdrowotnym, chyba że w grę wchodzi likwidacja miejsca pracy. W przypadku nauczyciela przebywającego na urlopie zdrowotnym straci on pracę w momencie, kiedy szkoła zostanie zamknięta.
Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 11.09.2012/jm
Zobacz też: Umowa zlecenia a zasiłek chorobowy
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
