Jak stwierdzana jest śmierć?
Definicję śmierci można znaleźć w Ustawie z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów ( Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1411 ze zm.), której przepisy stanowią, że śmierć może nastąpić w wyniku trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) (art. 9.1.), które stwierdza jednomyślnie, na podstawie kryteriów, określonych specjalnych wytycznych (Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu; M.P. z dnia 31 lipca 2007 r.) komisja złożona z trzech lekarzy, posiadających specjalizację, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii (art.9.4.) lub po stwierdzeniu przez lekarza zgonu wskutek nieodwracalnego zatrzymania krążenia ( art. 9a).
Obowiązujące przepisy stanowią, że śmierć człowieka powoduje konieczność podjęcia następujących czynności: stwierdzenie zgonu, podjęcie decyzji o wykonaniu lub zaniechaniu sekcji zwłok, wystawienie karty zgonu, przygotowanie zwłok do pochówku lub inne postępowanie z nimi przed pochówkiem, pochówek zwłok.
Przeczytaj: Transplantacje - zgoda na pobranie narządów od osoby zmarłej
Stwierdzenie zgonu
Jeżeli chodzi o zgon człowieka, to może go stwierdzić lekarz - w razie śmierci chorego w szpitalu lub będąc „wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania” (§ 3 Rozporządzenia w sprawie stwierdzania zgonu i jego przyczyny) na podstawie „osobiście wykonanych badań i ustaleń” (art. 43 Ustawy o zawodzie lekarza).
W szczególnych przypadkach, stwierdzić zgon może felczer, starszy felczer lub położna wiejska.
Kogo informuje szpital o śmierci pacjenta?
Jeżeli śmierć nastąpiła w szpitalu, szpital jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić wskazaną przez chorego osobę lub instytucję, przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego. (Art. 20.2. Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, Dz.U.07.14.89- t. j. 31 stycznia 2007 roku).
Przyczyna zgonu
Zgon i jego przyczynę trzeba stwierdzić w karcie zgonu ( § 1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny, Dz.U.61.39.202), której treść i sposób wypełniania określają przepisy (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania). Wystawienie karty zgonu jest obowiązkiem lekarza, który ostatni w okresie 30 dni przed zgonem udzielał świadczeń leczniczych (§ 2 Rozporządzenia w sprawie stwierdzania zgonu i jego przyczyny). W razie sekcji sądowo-lekarskiej kartę zgonu wystawia obducent, a w razie sekcji patomorfologicznej – lekarz leczący po zapoznaniu się z protokołem sekcji.
Kiedy wykonywana jest sekcja zwłok?
W uzasadnionych przypadkach lekarz może uzależnić wystawienie karty zgonu od przeprowadzenia sekcji zwłok (art. 43 Ustawy o zawodzie lekarza). W przypadku, jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok. Oględzin zwłok dokonuje prokurator,
a w postępowaniu sądowym sąd, z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora (Art. 209. § 1 i § 2. K.p.k.).
Jeżeli chodzi o sekcję zwłok to zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, mogą być poddane sekcji, w szczególności, gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia do szpitala. Kierownik zakładu, a jeżeli kierownik nie jest lekarzem, to upoważniony przez niego lekarz, na wniosek właściwego ordynatora lub, w razie potrzeby, po zasięgnięciu jego opinii, może zarządzić dokonanie lub zaniechanie sekcji. Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to osoba za życia. Jednak dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu. Szpital, w razie śmierci pacjenta w szpitalu ma obowiązek należycie przygotować jego zwłoki, w celu ich wydania osobom uprawnionym do pochowania (art. 24, art. 25, art. 25a).
Przeczytaj: Śmierć - stadia radzenia sobie z wiadomością o śmiertelnej chorobie
Przechowywanie zwłok i pochówek
Również stosowna ustawa (Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych) reguluje sposób postępowania ze zwłokami. Stanowi m.in., że (Art. 9): zwłoki osób zmarłych nie mogą być pochowane przed upływem 24 godzin od chwili zgonu, za wyjątkiem zmarłych na choroby zakaźne. W mieszkaniach zwłoki mogą przebywać najdłużej do 72 godzin, a „od chwili zgonu aż do pochowania powinny być przechowywane w taki sposób, aby nie mogły powodować szkodliwego wpływu na otoczenie”. Natomiast prawo do pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa „pozostała” rodzina osoby zmarłej, a mianowicie pozostały małżonek, krewni zstępni, krewni wstępni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, powinowaci w linii prostej do 1 stopnia, a także osoby, które się do tego dobrowolnie zobowiążą (Art. 10).
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
