Prawo rodziny do zwłok
Głównym aktem regulującym postępowanie z ciałem zmarłego jest ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Prawo do pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:
- pozostały małżonek,
- krewni zstępni (potomkowie w linii prostej – np. dzieci, wnukowie),
- krewni wstępni (przodkowie w linii prostej – np. rodzice, dziadkowie),
- krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa (np. wujowie, ciotki, bratankowie),
- powinowaci w linii prostej do 1 stopnia (np. siostra męża, ojciec żony).
Przekazanie ciała na cele naukowe
Prawo umożliwia oprócz pochowania osoby zmarłej także przekazanie zwłok publicznej uczelni medycznej albo publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych. Wymaga to uprzedniego stwierdzenia śmierci i jej przyczyn w karcie zgonu, zawierającej adnotację urzędu stanu cywilnego o zarejestrowaniu zgonu. Jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną śmierci było przestępstwo, do pochowania zwłok oprócz karty zgonu wymagane jest zezwolenie prokuratora. Wykorzystanie ciała do innych celów niż opisane powyżej mogłoby zostać uznane za znieważanie zwłok, co zgodnie z art. 262 § 1 kodeksu karnego podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.
Przeczytaj: Plastynacja – czy można ją uznać za bezczeszczenie zwłok?
Lekarz lub inny podmiot leczniczy jest zobowiązany:
- w razie pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia, lub w razie jego śmierci, niezwłocznie zawiadomić wskazaną przez pacjenta osobę, instytucję, lub przedstawiciela ustawowego,
- w razie śmierci pacjenta:
- przygotować zwłoki poprzez ich umycie i okrycie, z zachowaniem godności należnej osobie zmarłej, w celu ich wydania osobie lub instytucji uprawnionej do ich pochowania,
- przechowywać zwłoki nie dłużej niż przez 72 godziny, licząc od godziny, w której nastąpiła śmierć pacjenta.
Powyższe czynności nie stanowią przygotowania zwłok zmarłego pacjenta do pochowania i nie pobiera się opłat za te czynności.
Przechowywanie zwłok
Zwłoki nie mogą być chowane przed upływem 24 godzin od chwili zgonu. Jednak ciała osób zmarłych na niektóre choroby zakaźne powinny być natychmiast po stwierdzeniu zgonu usunięte z mieszkania i pochowane na najbliższym cmentarzu w ciągu 24 godzin od chwili śmierci. Najpóźniej po upływie 72 godzin od zgonu zwłoki powinny być usunięte z mieszkania w celu pochowania lub, w razie odroczenia terminu pochówku, złożone w domu przedpogrzebowym lub kostnicy. Wyjątkom od tych terminów mogą podlegać jedynie zwłoki po utrwaleniu za zezwoleniem inspektora sanitarnego. Od chwili zgonu aż do pochówku zwłoki powinny być przechowywane w taki sposób, aby nie mogły powodować szkodliwego wpływu na otoczenie.
Sposób pochówku i przewozu ciała
Ciało może być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzu. Szczątki pochodzące z kremacji mogą być przechowywane także w kolumbariach – zbiorowych grobowcach na urny z prochami. Przenoszenie lub przewożenie zwłok w otwartych trumnach jest zabronione. Groby ziemne, groby murowane i kolumbaria mogą znajdować się tylko na cmentarzach.
Co ważne, tylko po uzyskaniu pozwolenia powiatowego inspektora sanitarnego może nastąpić przewóz zwłok i szczątków:
- koleją, samolotami i statkami w granicach Rzeczypospolitej Polskiej,
- poza granice Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy zgon nastąpił na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Sprawdź: Kiedy stwierdza się zgon?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
