Pobranie narządów od osób, u których stwierdzono śmierć mózgu regulują zasady przewodnie dotyczące transplantacji zaakceptowane w dniu 24 stycznie 1991 r. przez Komitet Wykonawczy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) uchwałą EB 87.R22 „o transplantacji ludzkich organów”. Uchwała ta nie dotyczy jedynie pobierania i przeszczepiania komórek rozrodczych, gonad, tkanek embrionalnych i płodowych oraz narządów rozrodczych i ich części, a także pobieranie, przechowywanie i dystrybucje krwi - kwestie te wyłączono do oddzielnego uregulowania.
Dziewięć zasad przewodnich
Zasada I
Narządy do celów transplantacyjnych można pobierać z ciał osób zmarłych w przypadku, gdy uzyskano wszystkie wymagane prawem zgody, oraz w przypadku braku zgody formalnej wyrażonej za życia przez osobę zmarłą, jeśli nie ma podstaw do uznania, że osoba ta sprzeciwiła się temu.
Zasada II
Lekarze stwierdzający śmierć potencjalnego dawcy nie mogą być bezpośrednio zaangażowani w pobranie od niego narządów ani następujące po tym zabiegi transplantacyjne, ani też odpowiadać za opiekę nad potencjalnymi biorcami tak pobranych narządów.
Przeczytaj: Prawa pacjenta, czyli o obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej
Zasada III
Pożądane jest, aby narządy do przeszczepiania pobierać od zmarłych. Żywe osoby dorosłe mogą być dawcami narządów, jednak zasadą ogólną powinno być, aby dawca był osobą spokrewnioną genetycznie z biorcą. Wyjątki od tej zasady można czynić w przypadkach przeszczepiania szpiku i innych tkanek regenerujących się. Narząd można pobrać dla celów transplantacji od żywego, dorosłego dawcy, jeśli dawca ten wyrazi na to świadomą zgodę. Dawca nie może być poddany żadnym niewłaściwym wpływom lub naciskom.
Zasada IV
Zabrania się pobierania narządów od osób żywych niepełnoletnich. Wyjątki można czynić w przypadkach tkanek regenerujących się, w zakresie przewidzianym prawem danego państwa.
Zasada V
Ciało ludzkie i jego części nie mogą być przedmiotem transakcji handlowych. Należy zakazać przekazywania i przyjmowania jakichkolwiek korzyści (w tym odszkodowań lub nagród) za narządy do przeszczepienia.
Zasada VI
Zakazuje się ogłaszania zapotrzebowania lub ofert narządów na zasadach transakcji handlowych.
Zobacz też: Transplantacje - śmierć w wyniku wypadku drogowego
Zasada VII
Zakazuje się lekarzom i innemu personelowi medycznemu brania udziału w procedurach transplantacyjnych, jeśli istnieją przypuszczenia, że narządy przeszczepiane są przedmiotem transakcji handlowych.
Zasada VIII
Zakazuje się wszelkim osobom, lub instytucjom zaangażowanym w zabiegi przeszczepiania narządów, przyjmowania jakiegokolwiek wynagrodzenia, które przekracza uzasadnione koszty świadczonej usługi.
Zasada IX
W świetle zasad sprawiedliwości i równości narządy do przeszczepiania należy udostępniać pacjentom na podstawie wskazań medycznych, a nie na podstawie przesłanek finansowych lub innych względów.
Należy zaznaczyć, że powyższe zasady wywarły zasadniczy wpływ na całościowe uregulowania prawne związane z transplantacją w większości krajów europejskich, włącznie z Polską.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
