Jak wynika z praktyki klinicznej, bardzo duża ilość narządów pobierana jest od osób, które zmarły w wyniku zdarzeń będących przedmiotem zainteresowania organów ścigania, takich jak policja i prokuratura. Dzieje się tak dlatego, ponieważ w przypadku podejrzenia, że śmierć nastąpiła wskutek czynu zabronionego, co odnosi się również do ofiar wypadków drogowych, zastosowanie ma art. 8 ust. 1 ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz.U. 2005 nr 169, poz. 1411) dotyczący tzw. pobierania w postępowaniu dowodowym.
Treść tego artykułu stanowi, że jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że zgon nastąpił w wyniku czynu zabronionego stanowiącego przestępstwo, pobrania komórek, tkanek i narządów można dokonać po uzyskaniu od właściwego prokuratora informacji, że nie wyraża sprzeciwu wobec zamiaru pobrania komórek, tkanek i narządów, a gdy postępowanie jest prowadzone przeciwko nieletniemu - stanowiska sądu rodzinnego.
Do przepisu powyższego, na podstawie delegacji ustawowej z art. 8 ust. 2 ustawy „transplantacyjnej”, zostało wydane rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 października 2007 r. w sprawie sposobu i trybu uzyskania informacji od prokuratora lub stanowiska sądu rodzinnego o niewyrażeniu sprzeciwu na pobranie ze zwłok komórek, tkanek i narządów (Dz.U. 2007, nr 210, poz. 1532).
Przeczytaj: Transplantacje - zgoda na pobranie narządów od osoby zmarłej
Kiedy można pobrać narządy, komórki i tkanki zmarłego?
Jego treść szczegółowo reguluje powyższe kwestie. Rozporządzenie to określa, że jeżeli komórki, tkanki lub narządy mają być pobrane ze zwłok osoby w przypadku, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że zgon nastąpił w wyniku czynu zabronionego stanowiącego przestępstwo, kierownik podmiotu, w którym ma nastąpić ich pobranie, albo lekarz przez niego upoważniony, występuje (obowiązkowo i co do zasady na piśmie) do właściwego prokuratora lub sądu rodzinnego w celu uzyskania informacji lub stanowiska o niewyrażeniu sprzeciwu wobec zamiaru pobrania komórek, tkanek lub narządów. Przy czym w przypadku gdy nie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze, właściwym prokuratorem jest tutaj prokurator, w którego rejonie został popełniony czyn zabroniony stanowiący przestępstwo, w wyniku którego nastąpił zgon, albo w którego rejonie nastąpił zgon, a gdy i to nie jest wiadome - prokurator, w którego rejonie zostały odnalezione zwłoki.
W przypadkach szczególnych, niecierpiących zwłoki, wystąpienie, o którym mowa powyżej, może być przekazane w każdy sposób, w szczególności za pomocą faksu, środków komunikacji elektronicznej lub jego treść może być podana telefonicznie, a dopiero później może być potwierdzona na piśmie.
Co powinno zawierać wystąpienie o pobranie narządów, tkanek i komórek od zmarłego?
Wystąpienie powinno zawierać:
- imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców, numer PESEL oraz numer dokumentu tożsamości, chyba że dane te nie są znane,
- datę zgonu,
- wskazanie okoliczności, które doprowadziły do śmierci, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które powodują uzasadnione podejrzenie, że zgon mógł być wynikiem czynu zabronionego, stanowiącego przestępstwo,
- określenie komórek, tkanek lub narządów, które mają być pobrane,
- oświadczenie lekarza, że pobranie komórek, tkanek lub narządów nie będzie stanowiło przeszkody w ustaleniu przyczyny zgonu,
- określenie komórek, tkanek lub narządów, które mogą być pobrane i zabezpieczone na potrzeby postępowania dowodowego.
Dodatkowo do wystąpienia na piśmie dołącza się dokument o stwierdzeniu zgonu osoby, której dotyczy wystąpienie.
Informację lub stanowisko o niewyrażeniu sprzeciwu prokurator lub sąd rodzinny niezwłocznie przekazuje występującemu na piśmie bądź za pomocą środków komunikacji elektronicznej, telefonicznie lub faksem (niezwłocznie potwierdzając w sposób pisemny).
Przeczytaj: Kiedy można stwierdzić śmierć pacjenta?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
