Specjaliści alarmują, że lęk związany ze zmianami klimatycznymi staje się coraz powszechniejszy. Dotyka szczególnie młodych ludzi, dla których ochrona przyrody jest ważną wartością. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne opublikowało kilka lat temu raport na temat wpływu zmian środowiska na zdrowie psychiczne, w którym napisano, że stopniowe, długoterminowe zmiany klimatyczne mogą wywołać szereg różnych emocji, w tym strach, złość, poczucie bezsilności lub wyczerpania. Jest z tym związane stosunkowo nowe pojęcie solastalgii. Czym jest solastalgia, jakie objawy powoduje i jak sobie z nią radzić?
Spis treści:
Czym jest solastalgia?
Solastalgia jest terminem oznaczającym odczuwanie cierpienia z powodu degradacji najbliższego środowiska utożsamianego z domem. Pojęcie wprowadził w 2005 roku australijski filozof ochrony środowiska Glenn A. Albrecht.
Badacz, obserwując reakcje niewielkiej społeczności wobec zachodzących w lokalnym środowisku zmian związanych z wydobywaniem węgla, zauważył specyficzny wpływ tej działalności na zdrowie psychiczne mieszkańców. Szukał właściwego określenia. Był to rodzaj tęsknoty za środowiskiem (domem), które na oczach człowieka się zmienia, co powoduje niepokój oraz uczucie samotności i utraty tożsamości. Tak powstało pojęcie solastalgii (od łac. solacium, czyli wygoda, oraz -algia, czyli ból, cierpienie). W odróżnieniu od tęsknoty, którą można odczuwać, gdy przebywamy z dala od domu, tutaj cierpienie pojawia się mimo przebywania w swoim „domu”.
Solastalgia odnosi się do bólu, który pojawia się w momencie uświadomienia sobie, że miejsce, które kochamy i w którym mieszkamy, jest bezpośrednio atakowane i niszczone. Jest to odbierane jako atak na dom. Pojawia się też ogromne pragnienie, by utrzymać swoją przestrzeń w stanie dającym komfort i spokój.
Solastalgia a lęk ekologiczny (ekolęk)
Solastalgia jest czymś innym niż lęk ekologiczny. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego ekolęk to przewlekłe odczuwanie lęku przed zagładą środowiska. Może skutkować pojawieniem się łagodnych objawów stresu, a w cięższych przypadkach depresji, a nawet zespołu stresu pourazowego. Solastalgia dotyczy tęsknoty za swoim miejscem, w którym nadal przebywamy, natomiast lęk ekologiczny wywołują obawy dotyczące przyszłości.
Objawy solastalgii
Objawy solastalgii mogą być różnorodne i obejmować reakcje psychiczne i fizyczne. Należą do nich:
- smutek, przygnębienie z powodu utraty lub zniszczenia naturalnego środowiska,
- lęk związany z niepewnością dotyczącą przyszłości otaczającego środowiska oraz jakości własnego życia,
- wyobcowanie, izolacja społeczna,
- żal,
- złość,
- uczucie pustki,
- uczucie beznadziei, bezradności,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- brak motywacji lub duża chęć działania w celu ochrony środowiska,
- objawy fizyczne, takie jak: napięcie mięśni, bóle głowy, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zmęczenie, problemy ze snem.
Tych objawów nie wolno bagatelizować, ponieważ solastalgia może przerodzić się w poważne problemy ze zdrowiem, depresję, nadużywanie narkotyków, pojawienie się myśli i prób samobójczych. Wsparcie potrzebne jest zwłaszcza osobom młodym zmagającym się z narastającymi obawami.
Co może powodować solastalgię?
Solastalgia może odnosić się to do globalnej zmiany klimatu lub lokalnych zmian. Przyczynami tego problemu są:
- czynniki naturalne (np. susza, powódź, wybuch wulkanu, pożar) albo
- sztuczne (wojna, terroryzm, zanieczyszczanie terenu, działalność wydobywcza).
Solastalgia dotyczy ludzi, dla których idea „Ziemi jako domu i schronienia” jest bardzo ważna.
Uczucie lęku związane ze zmianami klimatycznymi jest nasilane przez retorykę, która zakłada, że nie ma żadnego rozwiązania pozwalającego zatrzymać katastrofę ekologiczną. Wywołuje to w wielu ludziach silne uczucie bezradności, beznadziejności lub strachu, co może przerodzić się w solastalgię i inne zaburzenia lękowe lub depresję.
Co zrobić w przypadku odczuwania solastalgii?
Przede wszystkim nie należy zostawać z problemem w samotności. Warto poszukać wsparcia u specjalisty, wśród bliskich i zaufanych osób. Jeżeli odczuwamy cierpienie związane ze zmianami w środowisku, pierwszym krokiem może być konsultacja u psychologa. Być może zasugeruje on psychoterapię. Ważne jest zrozumienie objawów solastalgii i nauczenie się radzenia sobie z nimi. Pomocne mogą być techniki relaksacyjne, które obniżają uczucie niepokoju lub przygnębienia.
Przeczytaj: Pomoc dla osób z depresją - lista miejsc i telefonów
W radzeniu sobie z bezradnością może pomóc angażowanie się w działania na rzecz ochrony środowiska. Ale może to też wywołać odwrotny efekt, gdy nie uda się osiągnąć celu. W przypadku silnych objawów dobrym rozwiązaniem bywa konsultacja u psychiatry i przyjmowanie środków farmakologicznych zmniejszających lęk. Dzięki właściwej opiece można poprawić jakość życia, nastrój oraz zmniejszyć objawy fizyczne.
Źródła:
Albrecht, G.A. (2005) Solastalgia: A New Concept in Human Health and Identity, in PAN (Philosophy, Activism, Nature) Issue. 3, 41-55,
Albrecht, G. (2005) Constructing our Future. Journal of the Asia Pacific Centre for Environmental Accountability 11(2), pp. 8-9.
Czytaj także:
Oczy przy depresji wyglądają inaczej. Choroba wpływa też na sylwetkę, mimikę i sposób mowy
Jak pomóc osobie z depresją? Wspierające zwroty i działania, które pomagają przy depresji
Ból w depresji - kiedy mija, co może boleć przy tej chorobie? Leczenie bólu w depresji
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
