Depresja lękowa, inaczej depresja neurotyczna lub zespół lękowo-depresyjny, jest rodzajem depresji, w przebiegu której przygnębienie nasila się pod wpływem stresujących sytuacji. W klasyfikacji chorób można ten rodzaj depresji umiejscowić między zaburzeniami nastroju a zaburzeniami nerwicowymi (lękowymi). Chorzy często odczuwają silny lęk, czyli poczucie zagrożenia bez wyraźnej przyczyny, nawet jeśli ewentualne zagrożenie minęło. Czasami po prostu tego zagrożenia nie ma, a chory martwi się "na zapas". Obniżenie nastroju (typowy i główny objaw klasycznej depresji) w przypadku depresji lękowej ma charakter łagodny lub umiarkowany.
Spis treści:
Depresja lękowa - objawy
Charakterystyczna w depresji lękowej jest wrażliwości nastroju na warunki zewnętrzne - im większy stres odczuwany przez daną osobę, tym bardziej nasilone zmęczenie, smutek, przygnębienie i anhedonia. Lęk jest silny. Często jest odczuwany bardziej rano lub wieczorem. Ponadto do objawów depresji lękowej należą:
- obniżone poczucie własnej wartości,
- poczucie winy,
- uczucie szybkiego bicia serca,
- drżenie,
- nadmierne pocenie się,
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- biegunki,
- suchość śluzówek,
- uczucie ucisku w gardle (tzw. gula w gardle),
- dyskomfort w klatce piersiowej,
- męczliwość (nawet przy niewielkim wysiłku),
- problemy ze snem,
- zaburzenia apetytu,
- myśli samobójcze lub próby samobójcze.
Objawy fizyczne (wegetatywne) depresji lękowej wynikają z pobudzenia współczulnej części układu autonomicznego w wyniku uwolnienia neuroprzekaźników w odpowiedzi na stresującą sytuację. Dlatego chory odczuwa objawy zarówno natury psychicznej, jak i ze strony ciała.
Warto zaznaczyć, że depresja lękowa często ma charakter przewlekły o falującym przebiegu (okresy poprawy i pogorszenia stanu).
Depresja lękowa - przyczyny
Przyczyn depresji lękowej należy upatrywać w interakcji różnych czynników: genetycznych, chemicznych (działaniu neuroprzekaźników w mózgu), osobowościowych (np. neurotyczność, perfekcjonizm zwiększają ryzyko) oraz środowiskowych (przykre doświadczenia, wydarzenia życiowe). W wyniku powiązań tych składowych może dojść do rozwoju zaburzeń o charakterze depresyjno-lękowym.
Jak leczyć depresję lękową?
Nie ma jednej ustalonej metody leczenia depresji lękowej. Stosuje się często na początku połączenie farmakoterapii oraz psychoterapii. W dłuższej perspektywie polecana jest psychoterapia długoterminowa. Niektóre osoby mogą skorzystać wyłącznie z psychoterapii. Ważne są również odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, terapie relaksacyjne i inne, które mogą obniżyć poziom lęku i poprawić nastrój.
Leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne depresji lękowej powinno być ustalone przez lekarza psychiatrę. Dobranie odpowiednich leków i ich dawek zależy od różnych czynników, m.in. nasilenia i rodzaju objawów, wieku czy stanu zdrowia pacjenta. W terapii depresji lękowej stosuje się leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe, przede wszystkim:
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD),
- inne leki, np. mianseryna i trazodon.
Nasilenie objawów nie zmniejsza się od razu po przyjęciu leku. Odczuwalna poprawa może nastąpić po czasie od kilkunastu dni do nawet kilku tygodniu.
Niestety skuteczność leków przeciwdepresyjnych w leczeniu depresji lękowej nie jest w pełni zadowalająca. Szacuje się, że do całkowitej poprawy dochodzi u 1/3 pacjentów. U pozostałych objawy są mniej nasilone lub nie ustępują.
Działanie przeciwlękowe mają również szybko działające benzodiazepiny, jednak ich stosowanie wiąże się z wysokim ryzykiem uzależnienia i zwiększeniem tolerancji organizmu na lek, a co za tym idzie potrzebą przyjmowania coraz większej dawki.
Dlatego przy depresji lękowej psychiatra może początkowo przepisać jednocześnie lek przeciwdepresyjny i benzodiazepinę. A jeszcze lepsze efekty można uzyskać w połączeniu z psychoterapią.
Psychoterapia
Leczenie depresji lękowej powinno obejmować psychoterapię. Najczęściej stosowana jest terapia poznawczo-behawioralna, a także terapia interpersonalna lub psychodynamiczna. Terapie psychologiczne mogą być nastawione na szybki efekt lub mieć charakter długofalowy, z czego warto skorzystać, gdy najsilniejsze objawy ustąpią.
Dieta i inne metody
Zdrowy styl życia jest ważnym elementem działania w przypadku każdego rodzaju depresji. Przy depresji lękowej zalecane jest, aby:
- unikać napojów z kofeiną (np. kawy, napojów energetyzujących, napojów typu cola), ponieważ działają pobudzająco, co nie jest wskazane przy zaburzeniach o podłożu lękowym,
- pić dużo płynów - odwodnienie nasila objawy depresji, jak zmęczenie i ból głowy,
- jeść produkty bogate w magnez, kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 oraz witaminy z grupy B - składniki te odpowiadają za prawidłowe działanie układu nerwowego,
- pozostać aktywnym fizycznie - badania dowodzą, że ruch działa korzystnie na nastrój, a także pozwala obniżyć odczuwanie lęku i lepiej radzić sobie ze stresem,
- spotykać się ze znajomymi i działać w grupach społecznych - pielęgnowanie relacji z innymi ludźmi i kontakty społeczne wpływają korzystnie na samopoczucie,
- ograniczyć korzystanie z mediów społecznościowych - według badań istnieje dodatnia zależność między ilością czasu spędzanego w mediach społecznościowych a ryzykiem depresji i zaburzeń lękowych,
- prosić o wsparcie bliskich i nie ukrywać problemów.
Przeczytaj także: Jakie są objawy stresu długofalowego i jak sobie z nim radzić.
Źródła:
M. Jarema, Depresja w praktyce lekarza POZ, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017,
K. Małyszczak, Terapia mieszanych zaburzeń lękowo-depresyjnych, Psychiatria po dyplomie, tom 10, nr 1, 2013.
Czytaj także:
Depresja poporodowa - objawy, przyczyny, test, jak pomóc
Depresja maskowana - jak ją rozpoznać i leczyć?
Jesienna chandra – czym jest, jak sobie z nią radzić?
Wpływ depresji na wygląd – co się zmienia u chorego?
Choroba dwubiegunowa - objawy, leczenie, rokowania
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
