Czym jest dysonans poznawczy?
Początkowo twórca pojęcia dysonansu poznawczego, Leon Festinger, definiował go jako konsekwencję utrzymywania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobą elementów poznawczych. Przez elementy poznawcze rozumiał różne myśli, uczucia, przekonania lub wiedzę o czymś. W miarę upływu czasu pojęcie wyewoluowało i obecnie dysonans poznawczy uznawany jest za wynik zaangażowania się w działanie, które stoi w sprzeczności z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.
Odczuwają go np. palacze, którzy wiedzą o szkodliwości palenia, a mimo to trwają w nałogu. Ich poczucie bycia mądrą osobą stoi w sprzeczności z wiedzą o tym, że palenie jest niezdrowe. Muszą więc zredukować to nieprzyjemne napięcie.
Zobacz także: teoria dysonansu poznawczego w praktyce
Sposoby redukcji dyskomfortu
Istnieją trzy sposoby redukcji dyskomfortu psychicznego:
1. Zmiana własnego zachowania.
2. Uzasadnienie własnego zachowania przez zmianę jednego z elementów.
3. Uzasadnienie własnego zachowania przez dodanie nowych elementów.
- Posługując się przytoczonym przykładem palacza redukcja dysonansu polegać może na zmianie zachowania czyli rzuceniu palenia („jestem osobą mądrą, wiem, że palenie szkodzi, więc nie palę”).
- Uzasadnienie swojego zachowania przez zmianę jednego z elementów polegać będzie na uznaniu, że dowody mówiące o związku chorób płuc z paleniem papierosów nie są rozstrzygające („nie ma pewności, że palenie papierosów powoduje raka”).
- Z redukcją dyskomfortu przez uzasadnienie własnego zachowania związane z dodaniem nowych elementów mamy do czynienia gdy osoba wprowadza nowe informacje dotyczące palenia („palenie szkodzi, ale za to uspokaja i jest przyjemne”).
Dysonans podecyzyjny
Dysonans podecyzyjny zostaje wzbudzony po podjęciu ważnej decyzji, a jego redukcja następuje zwykle przez podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej. Im bardziej nieodwołalna jest dana decyzja, tym silniejszy dysonans jest doświadczany. Osoba doświadczająca tego typu dysonansu będzie przekonywała otoczenie (a przez to samą siebie), że decyzja, którą podjęła jest jedyną słuszną (jak po zakupie drogiego samochodu: „jest naprawdę bezpieczny”). Może też dokonać zniekształcenia własnych sympatii i antypatii na drodze operacji myślowych („samochód, który kupiłem jest najlepszy, pozostałe są do niczego”).
Polecamy: Czy powinienem iść do psychiatry?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
