Wśród teorii wyjaśniających przyczyny tej grupy zaburzeń wymienia się:
1. Teorie psychoanalityczne – źródłem objawów są stłumione, nierozwiązane konflikty wewnątrzpsychiczne. Rozwiązanie tych konfliktów utrudnia stosowanie niedojrzałych mechanizmów obronnych.
2. Teorie poznawczo-behawioralne – zaburzenia nerwicowe to efekt wadliwych procesów uczenia się. Lęk jest wyuczoną (nabytą) reakcją pojawiającą się w określonych sytuacjach. Zgodnie z teoriami poznawczymi, lęk jest wynikiem napięć przeżywanych w związku z brakiem umiejętności radzenia sobie ze swoimi problemami życiowymi oraz stosowaniem niewłaściwych schematów poznawczych (przekonań na temat siebie i otaczającego świata, np. negatywna ocena siebie, negatywna ocena przeszłości, obawa przed niepowodzeniami w przyszłości).
3. Psychologia humanistyczna – lęk jest wynikiem przyjmowania pragnień i doświadczeń innych osób jako własnych, co staje się źródłem frustracji, niezadowolenia.
4. Teorie systemowe – lęk jest wynikiem nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu, jakim jest rodzina (np. zaburzeń struktury rodziny, komunikacji w rodzinie). W konsekwencji dochodzi do niezaspokojenia podstawowych potrzeb psychicznych.
5. Teorie biologiczne – obecnie brakuje jednolitej teorii biologicznej wyjaśniającej symptomy zaburzeń lękowych.
Główne współczesne koncepcje biologicznego podłoża nerwicy:
a) nadmierne pobudzenie autonomicznego układu nerwowego (głównie części współczulnej),
b) nadwrażliwość ośrodka oddechowego,
c) zwiększone uwalnianie katecholamin,
d) wzmożona produkcja metabolitów noradrenaliny,
e) skrócenie latencji fazy snu REM i IV fazy snu wolnofalowego,
f) zmniejszenie poziomu kwasu γ-aminomasłowego (GABA), co doprowadza do nadmiernej pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego,
g) zaburzenia równowagi między układem serotoninergicznym i dopaminergicznym,
h) zwiększona czynność płatów skroniowych kory mózgowej,
i) zmiany anatomiczne i funkcjonalne głównie w obszarze płatów czołowych,
j) czynniki genetyczne (połowa pacjentów z zaburzeniami lękowymi ma co najmniej jednego krewnego z takimi zaburzeniami, a u około 5% chorych występuje wariant genu związanego z metabolizmem serotoniny i wysokim poziomem lęku).
Powszechny jest pogląd o genetycznym uwarunkowaniu cech temperamentu, takich jak np. nieśmiałość czy nadmierna reaktywność autonomicznego układu nerwowego.
Zobacz też: Nerwica eklezjogenna
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; Rozdział 10. Wybrane zaburzenia psychiczne, Piotr Gałecki/ pk/ jm
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
