O czym myślisz, kiedy słyszysz słowo "psychopata"? Czy nie przychodzi Ci na myśl stereotypowa postać seryjnego mordercy, knującego od dawna kolejne zbrodnie? Nic bardziej mylnego! Chociaż psychopata jest osobowością nieprzystosowaną społecznie, z reguły niewiele ma wspólnego z cechami, które naznacza się mu społecznie.
Czym jest zatem psychopatia?
Psychopatia bywa określana na wiele sposobów: jako zwyrodnienie moralne, przez socjopatię, aż po oficjalną nazwę zaburzenia, czyli osobowość dyssocjalną/antysocjalną.
Mit seryjnego mordercy
Psychopaci posiadają wyraźne deficyty w zakresie umiejętności dostosowania się do obowiązujących norm i zasad współżycia społecznego. Nie mają jednak wiele wspólnego ze stereotypowym zabójcą planującym długo swoją napaść. Psychopata działa spontanicznie, pod wpływem impulsu, jeśli nie może zrealizować jakiejś potrzeby. Psychopaci żyją wśród nas i często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że mają zaburzoną osobowość.
Rys psychopaty
Do cech charakterystycznych psychopaty należą:
- bezwzględne nieliczenie się z uczuciami innych;
- utrwalona postawa nieodpowiedzialności i lekceważenia ogólnie przyjętych norm i zobowiązań społecznych;
- niezdolność do utrzymania trwałych związków z ludźmi, przy zachowanej zdolności do ich nawiązywania;
- niska tolerancja frustracji i niski próg wyzwalania zachowań agresywnych, gwałtowność;
- niezdolność do przeżywania poczucia winy;
- deficyt lęku;
- dysfunkcjonalne zachowanie jest utrwalone, nie ulega zmianie po doświadczeniach o negatywnym charakterze jak kara.
Polecamy: Na czym polegają techniki relaksacyjne?
Przyczyny psychopatii
W genezie psychopatii znaczenie mają dwa rodzaje przyczyn: psychospołeczne i biologiczne.
Do czynników biologicznych zaliczane są uwarunkowania genetyczne, komplikacje w okresie życia prenatalnego lub okołoporodowe oraz nieprawidłowości fizjologiczne. W zależności od podejścia – behawioralnego lub psychodynamicznego prezentowane są różne czynniki o charakterze psychospołecznym.
Behawioryści podkreślają w genezie psychopatii niepowodzenia w treningu psychospołecznym oraz znaczenie chłodu, który zostaje nabyty w wyniku obserwacji rodzica i niewłaściwych metod wychowawczych. Zwolennicy podejścia psychodynamicznego upatrują źródeł psychopatii w defekcie superego, który sprawia, że u osoby przeważają zachowania popędowe, impulsywne i słabo zróżnicowane.
Oddziaływania terapeutyczne
Prognozy dotyczące metod leczenia psychopatii są pesymistyczne. Próby leczenia farmakologicznego uznane zostały za nieskuteczne i w praktyce zwykle nie są stosowane. Oddziaływania resocjalizacyjne napotykają na wiele problemów, jak choćby wysoka zdolność do symulowania poprawy przez dyssocjalne jednostki.
W terapii tego typu zaburzeń stosowana jest psychoterapia indywidualna i zbiorowa (przede wszystkim w zakładach resocjalizacyjnych). Największą skuteczność w tym zakresie wykazuje terapia behawioralna, która opierać się może na manipulacji przywilejami.
Polecamy: Jak rozmawiać o uczuciach?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
