Spis treści:
- Czym jest depresja poporodowa?
- Depresja poporodowa - objawy
- Edynburska skala depresji poporodowej
- Depresja poporodowa - przyczyny
- Depresja poporodowa - jak pomóc?
- Depresja poporodowa a baby blues
- Depresja poporodowa a psychoza poporodowa
- Jak zapobiec depresji poporodowej
Czym jest depresja poporodowa?
Depresja poporodowa jest zaburzeniem psychicznym, które rozwija się u niektórych kobiet w ciągu pierwszego roku po porodzie. Czasem pojawia się nawet po kilku miesiącach względnie dobrego samopoczucia.
Czas trwania depresji poporodowej uzależniony jest od wielu czynników, np. takich jak korzystanie ze wsparcia najbliższych osób czy uzyskanie profesjonalnej pomocy. Na ogół depresja poporodowa trwa kilka miesięcy, natomiast ciężka lub nieleczona może przeobrazić się w głębokie zaburzenie i trwać latami.
Warto pamiętać, że każdy rodzaj depresji stwarza ryzyko niebezpiecznych sytuacji. Z tego względu nie można bagatelizować żadnych objawów ani rezygnować z odpowiedniej terapii.
Depresja poporodowa - objawy
Objawy depresji poporodowej mogą różnić się u poszczególnych kobiet. Do najczęstszych zauważalnych przez rodzinę i znajomych symptomów, należą:
- utrata lub wzrost apetytu,
- senność, nadmierne zmęczenie, problemy ze snem lub częste budzenie się,
- brak zainteresowania seksem,
- bóle brzucha i migreny,
- smutek, obniżenie nastroju, drażliwość, płaczliwość, utrata radości życia, niezdolność odczuwania przyjemności, przygnębienie,
- poczucie braku sensu życia, apatia, bierność, niechęć do działania i podejmowania decyzji,
- pesymistyczne myślenie, poczucie beznadziei, poczucie braku wyjścia z sytuacji, czarnowidztwo, poczucie nie radzenia sobie, niska samoocena,
- myśli samobójcze.
Niekiedy pojawiają się obsesyjne myśli o możliwości skrzywdzenia dziecka, a nierzadko występują też zamiary lub próby samobójcze. Tego typu symptomy mogą stanowić dla otoczenia wyraźny sygnał, choć nie są one jedynymi. Trudniej zauważyć jest problemy związane ze snem i wypoczynkiem, niechęć do jedzenia, chroniczne zmęczenie, rezygnację z dotychczasowych zainteresowań czy utratę potrzeb seksualnych. Większość kobiet doświadcza podobnych trudności po urodzeniu dziecka i związane są one ze specyfiką opieki nad dzieckiem i koniecznością dostosowania życia rodziców do jego potrzeb. Jeśli jednak adaptacja do nowej sytuacji wydłuża się w czasie, a do tego pojawiają się inne niepokojące sygnały, mogą one oznaczać depresję poporodową.
- uważa psycholog Wioletta Karłowicz-Dul z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM.
Edynburska skala depresji poporodowej
W celu rozpoznania depresji po porodzie stosuje się tzw. edynburską skalę depresji poporodowej. Jest to wiarygodny test, który może przeprowadzić położna, lekarz lub pielęgniarka, dotyczący takich kwestii, jak odczuwanie radości, płaczliwość, problemy ze snem czy próby zrobienia sobie krzywdy. Test na depresję poporodową można również przeprowadzić samodzielnie, klikając tutaj. Należy pamiętać, że nie zastępuje on badania lekarskiego, dlatego w razie wyników wskazujących na depresję, powinnaś skonsultować się z lekarzem.
Depresja poporodowa - przyczyny
Depresja poporodowa jest chorobą o złożonych przyczynach. Wpływ na nią mają zarówno czynniki hormonalne, jak i społeczne i psychiczne. Do głównych przyczyn depresji poporodowej zalicza się:
- gwałtowne zmiany hormonalne, które występują w pierwszych miesiącach po porodzie i mają wpływ na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego,
- trudności w odnalezieniu się w nowej roli społecznej - roli matki,
- kłopoty ze zdrowiem, które mogą pojawić w okresie poporodowym,
- brak wsparcia bliskich osób.
Depresja poporodowa - jak pomóc
Kiedy pojawiają się niepokojące sygnały wskazujące na depresję poporodową, należy skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą, a jeśli nie ma takiej możliwości, powiedzieć o swoich obawach lekarzowi rodzinnemu lub położnej środowiskowej.
Główną metodą leczenia depresji poporodowej jest psychoterapia, niekiedy w połączeniu z farmakoterapią. Celem psychoterapii w przypadku depresji po porodzie jest osłabienie myśli destrukcyjnych, zmiana nieprawidłowych przekonań i praca w kierunku lepszego radzenia sobie z trudnościami. Umożliwia ona lepsze zrozumienie siebie i swoich problemów, dlatego też jest bardzo skuteczną techniką, która daje trwałe efekty.
Leczenie depresji poporodowej u psychiatry jest konieczne, jeśli występują myśli samobójcze, myśli o skrzywdzeniu dziecka, podejrzenie psychozy, gdy wystąpił ciężki epizod depresji lub dotychczasowa terapia nie przynosi poprawy.
Leki przeciwdepresyjne stosowane w terapii depresji poporodowej mogą być w większości bezpiecznie stosowane w czasie karmienia piersią. Jednak przed ich użyciem należy skonsultować się z lekarzem.
Aby pomóc kobiecie cierpiącej na depresję poporodową, pamiętaj o tych zasadach:
- Wsparcie ze strony bliskich osób jest nieocenioną formą pomocy dla osoby z depresją poporodową. Mogą one pomagać na wielu różnych płaszczyznach, począwszy od zaangażowania w opiekę nad dzieckiem.
- Należy zapewnić kobiecie więcej czasu dla siebie i możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb takich jak sen, wypoczynek czy odżywianie. Kiedy dzieckiem zaopiekuje się odpowiedzialna osoba, mama może zająć się sobą bez wyrzutów sumienia, że zaniedbuje niemowlę.
- Inną formą pomocy jest uważne słuchanie młodej matki, okazywanie wsparcia i przede wszystkim akceptacji. W tym celu warto powstrzymywać się od udzielania dobrych rad, moralizowania czy oceniania jej zachowań.
- Powinno się zauważać emocje matki i mówić o swoich obserwacjach. Poczucie, że ktoś rozumie i nie potępia, samo w sobie przynosi ulgę. Trzeba jednak być świadomym, że okazywanie wsparcia i opieka nad dzieckiem, choć są bardzo pożyteczne, mogą okazać się niewystarczające i nie zastąpią profesjonalnej pomocy.
- Warto otwarcie rozmawiać i proponować spotkanie z psychoterapeutą lub psychiatrą. To oni fachowo ocenią nasilenie problemu i zaproponują najlepszą, najbezpieczniejszą formę leczenia.
Depresja poporodowa a baby blues
Depresję poporodową należy odróżnić od przygnębienia poporodowego, tzw. baby blues. To zaburzenie jest łagodniejsze, znacznie częstsze i rozwija się w ciągu kilku dni po porodzie. Kobieta może w miarę normalnie funkcjonować. Objawy baby blues ustępują na ogół w ciągu 2 tygodni.
Po porodzie odczucia matek można podzielić na dwie fazy:
- Taking in. Faza ta występuje do 3 dni od momentu urodzenia dziecka. Kobieta może nie przejawiać zainteresowania dzieckiem. Jest smutna, zmęczona, drażliwa, nie chce się zajmować noworodkiem.
- Taking hold. Faza ta występuje od 3. do 10. dnia połogu. Matka zaczyna zwracać uwagę na dziecko i próbuje się nim zajmować.
Blisko 80% mam odczuwa przez pierwsze 3 doby od porodu w pewnym stopniu niechęć do dziecka i jest to całkiem normalne zjawisko, które przemija.
Kobieta w sposób nadmiarowy i często nieadekwatny do sytuacji doświadcza przykrych stanów emocjonalnych takich jak przygnębienie, niepokój czy poczucie winy. Z drugiej strony nie potrafi zauważać i przeżywać pozytywnych emocji, czuje się bezwartościowa, krytycznie ocenia siebie w roli matki i obarcza odpowiedzialnością za stan, w którym się znalazła. Dodatkowo zamartwia się o życie i zdrowie dziecka, a także przewiduje trudności i niepowodzenia w opiece nad nim.
- tłumaczy lek. Wioletta Karłowicz-Dul z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM.
Depresja poporodowa a psychoza poporodowa
Depresję poporodową należy odróżnić od psychozy poporodowej. Jest to ciężkie powikłanie pojawiające się niemal nagle w ciągu kilku dni lub tygodni po porodzie. Choroba rozwija się na ogół u kobiet, które rodziły po raz pierwszy w życiu i wcześniej miały objawy chorób psychicznych. Do objawów psychozy poporodowej należą:
- halucynacje, urojenia,
- zmiana charakteru,
- podejrzliwość,
- pobudzenie psychoruchowe,
- bezsenność.
Jest to stan nagły i wymaga pilnej wizyty w szpitalu.
Jak zapobiec depresji poporodowej
Zapowiedź depresji poporodowej można zaobserwować już w trakcie ciąży, a nawet wcześniej. Jeśli kobieta zauważała u siebie dotychczas tendencje do zamartwiania, reagowania przygnębieniem i apatią, można spodziewać się, że doświadczenie tak stresujących momentów jak ciąża, poród czy opieka nad noworodkiem mogą (ale nie muszą) spowodować nasilenie tych przykrych stanów. Dodatkowo zmiany hormonalne i konieczność przystosowania się do nowej sytuacji nie ułatwiają zadania.
Ważne jest, by każdy, nawet niepozorny sygnał, który może wskazywać na depresję poporodową, był przedmiotem uwagi zarówno kobiety, jak i osób najbliższych. Jeśli w trakcie ciąży zaczną pojawiać się niepokojące myśli i wyobrażenia, będą dominować przykre uczucia, warto już wtedy monitorować swój stan i w razie potrzeby szukać odpowiedniego wsparcia.
Szybka interwencja może zapobiec depresji poporodowej, gdyż wyposaży kobietę w narzędzia, które pomogą jej poradzić sobie z nową rzeczywistością.
Czytaj także:
Nerwica - objawy nerwicy lękowej, żołądka, serca, natręctw, wegetatywnej
Załamanie nerwowe - objawy, przyczyny i leczenie
Depresja u dzieci i nastolatków – objawy, przyczyny, jak pomóc
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
