Kompulsywne zachowania najszybciej zauważają ludzie, którzy nas dobrze znają i mają z nami częsty kontakt. Im najłatwiej jest się bowiem zorientować, że coś się zmieniło, że przekroczyliśmy w którymś momencie granice miedzy obsesją a normalnością. A granica ta naprawdę czasem bywa cienka, rozmyta. Bo jak jednoznacznie ustalić, kiedy chęć zdrowego odżywiania staje się już ortoreksją, czy dbałość o kondycję przeradza w bigoreksję?
To trudne, zwłaszcza, że zachowania kompulsywne mogą wystąpić niemal w każdym obszarze naszego życia. Co je łączy?
- Osoba, która ulega zachowaniom kompulsywnym często nie ma tego świadomości. Zaprzecza istnieniu problemu lub stara się go jakoś racjonalnie wytłumaczyć.
- Nie zdaje sobie też sprawy, co do owej obsesji doprowadziło – kompulsywne zachowanie może bowiem nie mieć bezpośredniego związku ze źródłem problemu.
Chodzi o chwilową poprawę samopoczucia. Wykonywanie takich czynności, które spowoduje u nas pobudzenie ośrodka nagrody w układzie nerwowym, a w efekcie wzrost wydzielania dopaminy. Gdy to nastąpi, poczujemy zadowolenie, przyjemność, euforię. Niestety, to stan przejściowy. Co więcej, z czasem neurony coraz słabiej reagują na docierające do nich bodźce. Aby pobudzić ośrodek nagrody musimy go stymulować coraz mocniej. Zachowanie kompulsywne się nasila. W dodatku określone postępowanie nie służy już odczuwaniu radości, lecz co raz bardziej chodzi w nim o próbę zredukowania wewnętrznego napięcia i złego samopoczucia…
Nasz stan się pogłębia, bo zwłaszcza, że towarzyszy mu cały zespół mechanizmów obronnych, które – jak u nałogowców – utrudniają zerwanie z destrukcyjnymi zachowaniami. Staramy się je bowiem tłumaczyć w racjonalny sposób…
Kto jest w grupie ryzyka zachowań kompulsyjnych?
Chociaż zachowania kompulsyjne stają się coraz powszechniejsze, najliczniej występują u osób, które mają
- problem z samooceną,
- niskie poczucie własnej wartości,
- wysoki poziom lęku lub już cierpią na nerwice
- a także u tych, które są pesymistycznie nastawione do życia,
- obawiające się upływającego czasu, starzenia, samotności i śmierci.
- mające trudności w relacjach z innymi, są nieśmiałe, wycofane i łatwo ulegające presji otoczenia.
Grupą podatną na zachowania kompulsyjne są również ludzie wciąż poszukujący wyzwań, odnajdujący przyjemność w pokonywaniu trudności, impulsywni.
Czy to także twój problem?
Twoi bliscy uważają, że przesadzasz z dbałością o zdrowie, linię, urodę albo wrzucaniem zdjęć na społecznościowe portale? Potraktuj to jako sygnał i przyjrzyj się sobie. W ocenie sytuacji pomoże ci poniższy test.
Test
Na każde pytanie odpowiedz tak lub nie. Potem podlicz wyniki. Dzięki temu dowiesz się, czy jesteś w grupie podwyższonego ryzyka osób mających skłonność do zachowań kompulsyjnych.
- Czy odczuwasz silne pragnienie lub przymus jakiegoś zachowania (np. liczenia kalorii, sprawdzania swojego profilu na sieci lub – w wolnym czasie – służbowej poczty)?
- Czy często nie potrafisz zapanować nad tym pragnieniem?
- Czy zauważyłaś, że daną czynność musisz wykonywać coraz częściej lub dłużej, aby poczuć satysfakcję?
- Czy – gdy na dłużej musisz zrezygnować z tej czynności – masz takie fizjologiczne objawy odstawienia, jak drżenie rąk, ból głowy, rozdrażnienie, uczucie niepokoju?
- Czy w związku z tym zaniedbujesz swoje obowiązki, hobby, przyjaciół?
- Czy mimo narastających problemów robisz to nadal?
Podsumowanie
Jeśli na większość pytań odpowiedziałaś Tak, wiele wskazuje na to, że możesz mieć skłonność do zachowań obsesyjnych. Warto nad tym popracować. Zwłaszcza, że na początkowym etapie to o wiele łatwiejsze, niż wtedy, gdy kompulsywne reakcje przejmą kontrole nad twoim życiem.
Zobacz też:Czy twoje zachowanie, może świadczyć o nerwicy natręctw?
Lęk w połączeniu z objawami depresji to przejaw nerwicy depresyjnej. Jak rozpoznać to zaburzenie?
W jakiej kondycji jest naprawdę twoje zdrowie? 7 podstawowych badań laboratoryjnych - kalendarium, cennik i ważne wskazówki
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
