Czy masz problem z porozumiewaniem z innymi? Rozmowy z ludźmi są dla ciebie stresujące? Brakuje ci słów, kiedy musisz zabrać głos w większym gronie? Często stoisz
w gronie innych i się nie odzywasz? W sytuacjach społecznych czujesz zakłopotanie, skrępowanie? Być może należysz do osób, które borykają się z problemem nieśmiałości.
Badania amerykańskiego psychologa Zimbardo pokazały, że blisko 80% respondentów amerykańskich było kiedyś nieśmiałych, a 40% spośród nich czuje się obecnie nieśmiałych. Oznacza to, że problem nieśmiałości jest dość powszechny.
Czy każdy z nas nieśmiałość będzie traktował jak problem, który wymaga interwencji? Niekoniecznie. Kiedy zatem nieśmiałość zaczyna być problemem?
Fobia społeczna jako ekstremalna nieśmiałość
Mówiąc o nieśmiałości, możemy ją traktować i rozumieć jako skrępowanie, niepokój w sytuacjach społecznych, brak pewności siebie, wstydliwość, małomówność. Nieśmiałość może być stanem przejściowym (szczególnie widać to u dzieci, które mają okresy skrępowania, nieśmiałości). Osoba nieśmiała bardzo często mimo trudności w kontaktach z ludźmi wchodzi w relacje, stara się uczestniczyć w życiu społecznym. Natomiast osoba z fobią nagminnie unika sytuacji społecznych, a jej problemy związane ze skrępowaniem i niepokojem są bardziej nasilone. Powoduje to znaczne, widoczne pogorszenie w codziennym funkcjonowaniu, realizowaniu się w rolach. Można powiedzieć, że fobia społeczna to coś więcej niż nieśmiałość.
Fobia społeczna czy po prostu nieśmiałość?
Jak pokonać nieśmiałość? Radzi psychiatra!
Sytuacje problemowe, które mogą pomóc wstępnie zdiagnozować lęk społeczny:
- Problemem jest jedzenie w miejscach publicznych, ponieważ np.: obawiasz się, że się pobrudzisz, oblejesz napojem.
- Problemem jest korzystanie z publicznej toalety. Stresujesz się, kiedy za drzwiami toalety są inni ludzie, jest to dla ciebie krępujące. Unikasz takich miejsc.
- Problemem jest wykonanie telefonu w obecności innej osoby.
- Masz poczucie, że będąc z ludźmi, czujesz się przez nich obserwowany. Myślisz sobie, że oni zauważą np.: że się zarumieniłeś, jak trzęsą ci się ręce.
- Jesteś przekonany, że ludzie cię negatywnie oceniają. Myslisz: ,,Ludzie pomyślą sobie, że jestem głupi”, ,,Pomyślą, że jestem nienormalny (bo trzęsą mi się ręce)”, ,,Nie będą mnie poważnie traktować”.
- Problemem jest rozmowa w grupie, bo nie wiesz, co powiedzieć. Często w myślach przygotowujesz scenariusz rozmowy i go powtarzasz. Boisz się, że się pomylisz.
- Jesteś przekonany, że zachowujesz się nieporadnie i w każdej sytuacji możesz się skompromitować.
- Stresuje cię rozmowa z autorytetem.
- Masz problem z wykonaniem telefonu do nieznanej osoby. Najczęściej odkładasz
- w nieskończoność taką rozmowę.
Osoby z fobią społeczną żyją z silnym przekonaniem, że ich zachowanie nie zostanie zaakceptowane przez innych, przez co mogą zostać odrzucone. Takie myślenie prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości. Fobia powoduje, że dana osoba zazwyczaj unika wszelkich sytuacji społecznych, aby uwolnić się od dyskomfortu. Co zatem robić w takim przypadku?
Jak sobie pomóc?
Przede wszystkim powinna przestać unikać sytuacji społecznych, które budzą lęk. Unikanie ich tylko pogłębia i utrzymuje problem.
Wybierz sobie sytuację, która jest najmniej zagrażająca i zaplanuj sobie ekspozycję na nią. Jeśli np.: problemem jest przebywanie i rozmowa w grupie, możesz zaplanować sobie, że pierwszym krokiem będzie przebywanie w grupie 5 minut, drugim krokiem będzie przyłączenie się do grupy na 10 minut i odezwanie (np.: rzucenie jakiegoś komentarza), następnym krokiem może być przebywanie w grupie 20 minut i zadanie jakiegoś pytania.
Może również zapisywać swoje lękowe myśli i spróbować podważyć ich wiarygodność.
Przykład: ,, Ludzie na mnie patrzą i oceniają”. Jakie są dowody na to, że wszyscy na ciebie patrzą? Skąd wiesz, że cię oceniają, po czym to poznajesz?
Jeśli problem jest szczególnie nasilony, warto, abyś rozważył:
- wizytę u psychiatry, który zdiagnozuje i w sytuacji występowania fobii społecznej może przepisać leki, które zmniejszą odczuwane objawy lękowe;
- skorzystanie z psychoterapii. Liczne badania wskazują (szczególnie w przypadku terapii poznawczo- behawioralnej) na wysoką skuteczność interwencji terapeutycznych w przypadku leczenia zaburzeń lękowych.
Co potęguje lęk społeczny?
Wzorce myślowe w powstawaniu lęku społecznego
Jak przezwyciężyć lęk społeczny?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
